Trẻ vị thành niên mang thai ngoài ý muốn dẫn đến những rủi ro về sức khỏe đối với bà mẹ và trẻ sơ sinh, cũng như các chi phí kinh tế và xã hội đáng kể.
Gần đây, liên tiếp có thông tin về các ca sinh con ở tuổi vị thành niên. Mới nhất, vào đầu tháng 4, Bệnh viện Phụ sản - Nhi Quảng Nam đã đỡ đẻ thành công cho một thiếu nữ người đồng bào dân tộc thiểu số sinh con ở tuổi 15.
Theo Báo cáo của Vụ Sức khỏe Bà mẹ trẻ em (Bộ Y tế) năm 2022, số ca mang thai tuổi vị thành niên (15-19 tuổi) trong những năm gần đây chiếm khoảng 2,5-3% tổng số phụ nữ mang thai. Đặc biệt đáng lưu ý, con số này liên tục tăng lên qua các năm.
Tại các nước đang phát triển, ít nhất 10 triệu trường hợp mang thai ngoài ý muốn trong 1 năm ở những bé gái vị thành niên trong độ tuổi 15-19. Các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh đẻ là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với các trẻ gái 15-19 tuổi.
GS.TS. Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cho biết, việc mang thai, sinh con ở độ tuổi vị thành niên khiến trẻ đối diện với nhiều nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến cả tính mạng. Quá trình mang thai ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý, việc học hành và cuộc sống của đứa trẻ.
Vị thành niên mang thai thường không được chăm sóc trước khi sinh đủ sớm do họ không biết mình mang thai hoặc giấu cha mẹ và gia đình. Đây là một trong nhiều lý do khiến thanh thiếu niên mang thai và con của họ có nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe cao hơn so với phụ nữ mang thai ở tuổi trưởng thành.
1. Rủi ro về sức khỏe cho người mẹ tuổi vị thành niên
Thanh thiếu niên dưới 15 tuổi đặc biệt dễ bị thiếu máu, hoặc lượng sắt trong máu thấp và huyết áp cao liên quan đến thai kỳ. Thiếu máu là tình trạng nồng độ huyết sắc tố trong máu thấp, có thể gây mệt mỏi cực độ và các biến chứng khác.
Khoảng 14% phụ nữ mang thai bị thiếu máu, và tình trạng này xảy ra với tỷ lệ cao hơn ở thanh thiếu niên mang thai vì họ không nạp đủ lượng calo lành mạnh cần thiết trong thai kỳ và cũng liên quan đến nhu cầu sắt tăng lên trong giai đoạn dậy thì.
Trẻ vị thành niên mang thai và sinh con dẫn đến nhiều hệ lụy về sức khỏe cũng như gánh nặng xã hội.
Tăng huyết áp thai kỳ có thể khiến trẻ sinh non hoặc nhẹ cân khi sinh. Khi huyết áp cao phát triển thành một tình trạng đe dọa tính mạng được gọi là tiền sản giật, cả mẹ và thai nhi đều gặp nguy hiểm. Sự tăng huyết áp đột ngột sau tuần thứ 20 của thai kỳ rất khó kiểm soát và cần được bác sĩ sản khoa theo dõi rất chặt chẽ.
ThS.BS. Phan Chí Thành - Chánh văn phòng Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến, BV Phụ sản Trung ương cho rằng, khung chậu trẻ vị thành niên chưa phát triển đầy đủ nên quá trình sinh đẻ gặp nhiều khó khăn, phần lớn phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật.
Trong quá trình mang thai, tử cung chưa phát triển đầy đủ phải chịu áp lực căng giãn trải qua gần 9 tháng mang thai, dễ dẫn đến sự co hồi kém gây đờ tử cung... Các nhóm cơ tử cung cũng chưa thực sự phát triển tốt, thành cơ tử cung mỏng dễ xảy ra biến chứng trong quá trình sinh con.
2. Rủi ro về sức khỏe cho em bé
Cũng theo GS.TS Nguyễn Duy Ánh, vấn đề lớn nhất khi các em mang thai ở độ tuổi còn quá trẻ là nguy cơ sảy thai, phá thai hoặc nếu sinh con rất dễ bị dị tật thai nhi. Điều này sẽ ảnh hưởng đến trực tiếp đứa trẻ và thậm chí là gánh nặng cho xã hội.
Việc thiếu chăm sóc trước khi sinh sớm và thường xuyên ở bà mẹ tuổi teen làm tăng gấp đôi nguy cơ sinh non và sinh con nhẹ cân. Em bé sinh non được sinh ra trước 37 tuần của thai kỳ; thai đủ tháng là 40 tuần. Trẻ sơ sinh nhẹ cân khi cân nặng khi sinh dưới 2,5kg.
Trẻ sinh non bỏ lỡ sự tăng trưởng và phát triển quan trọng diễn ra trong những tuần cuối cùng của thai kỳ và thường gặp các vấn đề về sức khỏe vì các cơ quan của trẻ chưa kịp phát triển đầy đủ.
Trẻ sinh non, nhẹ cân dễ gặp nhiều vấn đề sức khỏe sau này. (Ảnh minh họa)
Trẻ sinh non, nhẹ cân có thể gặp một số nhiễm trùng hoặc các bệnh khác trong những ngày đầu tiên của cuộc đời, trong khi những người khác có thể bị các vấn đề lâu dài hơn bao gồm khuyết tật học tập hoặc chậm phát triển vận động và xã hội. Gần 10% bà mẹ tuổi teen sinh con nhẹ cân. Các dữ liệu thống kê cho thấy, những đứa trẻ này có nguy cơ tử vong trong năm đầu đời cao hơn gấp 20 lần so với những đứa trẻ có cân nặng bình thường.
3. Rủi ro kinh tế xã hội
Mang thai ở tuổi vị thành niên thay đổi toàn bộ cuộc đời của một cô gái trẻ và gia đình của cô ấy. Ảnh hưởng đến tương lai của họ thường là tác động tiêu cực:
- Các bà mẹ tuổi teen ít có khả năng tốt nghiệp trung học: Chỉ khoảng 50% bà mẹ tuổi teen nhận bằng tốt nghiệp trung học ở tuổi 22, trong khi khoảng 90% phụ nữ không sinh con trong thời niên thiếu tốt nghiệp trung học.
- Sinh con ở tuổi vị thành niên có liên quan đến thu nhập hàng năm thấp hơn cho người mẹ do bỏ lỡ cơ hội học tập như bạn bè cùng trang lứa. Ít hơn 2% bà mẹ tuổi teen kiếm được bằng đại học ở tuổi 30.
- Những ông bố tuổi teen có xu hướng hoàn thành ít năm học hơn những ông bố lớn tuổi và họ ít có khả năng có việc làm hơn. Việc mang thai ở tuổi vị thành niên có liên quan đến tỷ lệ gia tăng các hành vi phạm pháp ở những người cha bao gồm lạm dụng rượu và ma túy, trình độ học vấn thấp hơn và giảm thu nhập tiềm năng trong tương lai.
- Con cái của các bậc cha mẹ ở tuổi vị thành niên có nhiều khả năng bị bỏ rơi hoặc lạm dụng. Trẻ em sinh ra từ tuổi thiếu niên phải đối mặt với bạo lực và lạm dụng gia đình nhiều hơn. Những bé gái được sinh ra từ những bà mẹ tuổi teen có khả năng sẽ trở thành những bà mẹ tuổi teen cao hơn 22%.
Hướng dẫn về sức khỏe sinh sản và các biện pháp tránh thai cho thanh thiếu niên.
ThS.BS. Phan Chí Thành chia sẻ, trẻ em hiện nay đang tìm kiếm quyền tự do yêu đương nhưng đa phần lại không có trách nhiệm về hành động của mình. Các em quan tâm đến việc yêu đương, nhưng lại thiếu kiến thức và hiểu biết về cách phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục và tránh thai an toàn. Cần giúp trẻ nhận thức được sự nguy hiểm của việc quan hệ tình dục và mang thai khi còn quá trẻ sẽ để lại nhiều hậu quả đáng tiếc.
