Giống chó nổi tiếng được người đồng bào H’mông thuộc vùng cao nguyên Bắc Hà, Lào cai nuôi để làm chó săn thú, chó đi rừng hay để bảo vệ gia đình.
Chó Bắc Hà thông minh, tinh khôn và nhạy bén với các tiếng động lạ, đặc biệt chúng rất dẻo dai và có sức chịu đựng tốt.
1. Nguồn gốc chó Bắc Hà
Theo các bậc cao niên người H’Mông kể lại, trước đây trên núi có đàn sói lửa hay xuống núi tìm bắt gia súc vào ban đêm. Một đợt vào mùa đông giá rét, mọi người trong bản hoảng hồn khi thấy những con chó đực trong bản đều bị cắn chết bi thảm với nhiều vết thương.
Quyết tìm thủ phạm, mọi người bố trí canh trừng cả ngày lẫn đêm phát hiện ra con chó sói lửa đầu đàn đã giết sạch những chú chó nhà để cho đàn sói lửa giành quyền giao phối. Một thời gian sau đó, đàn sói lửa không về làng nữa, rồi những con chó cái tại ngôi làng sinh ra những con chó con có lông màu hung đỏ như chó sói, đặc biệt là tập tính có phần hoang dại, hung tợn. Nguồn gốc của chó Bắc Hà có lẽ bắt nguồn từ đó.
Chó Bắc Hà trưởng thành giống thuần chủng
2. Đặc điểm chó Bắc Hà
Chó Bắc Hà hay còn gọi là chó xồm hay chó xù, chó “lửa”. Tên gọi của chúng dựa theo nguồn gốc nơi chúng sinh ra và hình dáng bộ lông của chúng. Với các ưu điểm như dũng mãnh, dẻo dai, thông minh, kỷ luật, chúng được chọn vào danh sách 1 trong 4 loại Quốc khuyển của Việt Nam gồm chó Bắc Hà, chó Phú Quốc, Dingo Đông Dương và H’mông cộc đuôi.
Chó Bắc Hà thuần chủng
Đối với những con chó xồm Bắc Hà thuần chủng từ nhỏ có đôi tai cụp, lông xù như bông, chân ngắn mập, bàn chân có 4 ngón to tròn.
Chó Bắc Hà con
Chó trưởng thành khi lớn có chiều cao từ 55cm đến 65cm đối với chó đực và 50cm đến 55cm đối với chó cái. Lưng thẳng dài, cổ hơi ngắn, chân thẳng. Tỉ lệ chiều dài toàn thân so với chiều cao của chó Bắc Hà khoảng 1,2 lần.
Chó Bắc Hà trưởng thành
- Phần đầu: Đầu to, trán phẳng hơi dô, mõm dài thon gọn bằng khoảng 2/3 hoặc bằng chiều dài của đầu. Đôi mắt màu nâu vàng, hình dáng giống mắt sư tử. Mũi thẳng, rộng, tai bình thường hơi cụp và rủ xuống, khi cảnh giác tai vểnh dựng thành hình tam giác để nhận biết âm thanh một cách nhanh nhất.
- Lông: Đặc tính sống tại vùng cao nguyên có thời tiết lạnh nên lông của những chú chó xồm rất dày và bông, phần lông cổ xù như bờm sư tử đực nhưng xù không nhiều. Đuôi lông dày bông đẹp như bông lau, đuôi sóc có tính phong thủy rất được ưa chuộng.
- Màu sắc: Chó xồm có nhiều màu bao gồm: Màu vện, màu vàng, màu trắng, đen, xám hay khoang, riêng màu lông hung đỏ hay còn gọi là chó lửa là loại hiếm và có giá rất cao.
- Tuổi thọ: Chó xồm hay chó lông xù thường có tuổi thọ từ 9 đến 15 năm, tương tự các giống chó nhà tại Việt Nam.
Chó Bắc Hà lai
Do việc lai tạo giống chó Bắc Hà không được kiểm soát như hiện nay nên giống chó thuần chủng rất khó tìm, bạn rất dễ tìm mua được những chú chó Bắc Hà lai. Con lai có màu sắc pha tạp, giá rất rẻ, chỉ dao động từ 300-900 ngàn đồng một em tùy vào từng độ tuổi.
Chó xù lai mũi và miệng đỏ hồng, mắt màu xám bạc
3. Tập tính của loài chó Bắc Hà
Cảnh giác và nhạy bén
Gốc là chó săn, chó đi rừng nên bản tính của chó Bắc Hà rất nhanh nhạy và cảnh giác. Cảnh giác trong việc trông nhà và phát hiện mối nguy hiểm xung quanh. Nhạy bén trong việc phát hiện và săn bắt con mồi khi đi rừng săn thú cùng chủ nhân.
Có tính kỷ luật
Chúng ghi nhớ và rèn luyện các kỹ năng khi đi săn bắt cùng chủ nhân. Chó xồm biết tổ chức phối hợp theo đàn từ 3 đến 5 con rất ăn ý để săn thú. Con thú nào bị săn cũng không thể chạy thoát. Đặc tính này của chó Bắc Hà rất giống với chó sói.
Bảo vệ và cảnh giác cao độ
Chúng hiểu phải làm gì khi chủ vắng mặt hoặc có người lạ xâm phạm vào lãnh thổ của gia đình. Nếu người lạ đặt chân vào cổng nhà hay lởn vởn quanh khu vực mà chúng coi là mối nguy hiểm thì sẽ tấn công ngay lập tức.
4. Cách nuôi chó Bắc Hà
Chó Bắc Hà ăn gì?
Dễ nuôi và không kén ăn, chó xồm nuôi đơn giản và không kỹ càng như giống cho cảnh ngoại. Cảnh khuyển Bắc Hà chỉ cần chăm bẵm một chút là sẽ đẹp không thua gì các giống chó ngoại khác.
Các giai đoạn cần chú ý về dinh dưỡng của loài này là 3 giai đoạn:
Từ 2 đến 6 tháng tuổi
Cho chó cún ăn 4 bữa một ngày, sáng, trưa và tối. Bắt đầu từ tháng thứ 2 nên cho ăn cháo gạo nấu loãng và thịt lợn băm, thịt gà, một ít cá và một ít trứng. Tháng 3,4 thì cho ăn cháo gạo nấu đặc, thịt xé sợi và trứng, cá bổ sung thêm chút rau xanh. Tháng 5, 6 thì cho ăn cơm mềm và đa dạng thức ăn như thịt bò, thịt gà, cá, trứng, sữa.
Giai đoạn này cho ăn ít cá và trứng vì hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện có thể dẫn tới khó tiêu, đi ngoài.
Từ 6 tháng đến 1 năm
Vẫn tiếp tục cho chó xù ăn 3 bữa 1 ngày, tăng cường dinh dưỡng và lượng cơm nhiều lên. Cho ăn bổ sung nhiều thịt để cung cấp protein, các chất đạm từ nội tạng động vật.
Trên 1 năm tuổi
Giai đoạn này chú cún của bạn đã phát triển toàn diện, giảm bữa ăn còn 2 bữa 1 ngày hoặc 3 bữa một ngày tùy điều kiện. Thức ăn vẫn đa dạng để cung cấp đủ dinh dưỡng và thể trạng tốt.
Lưu ý khi cho ăn:
Tất cả các thức ăn đều được nấu chín kỹ, không cho ăn sống dễ bị đi kiết. Không cho ăn quá mặn, không cho ăn đồ cay nóng và đồ ngọt vì sẽ làm hỏng hệ tiêu hóa của cún Bắc Hà.
Thỉnh thoảng cho ăn trứng vịt lộn để chúng có bộ lông dài mượt.
5. Các loại bệnh chó Bắc Hà dễ mắc phải
Điều kiện sống tự nhiên khiến cảnh khuyển Bắc Hà có sức đề kháng rất tốt, ít bị bệnh vặt. Khi nuôi cần chú ý đến nơi ở cần được vệ sinh sạch sẽ để tránh các bệnh ngoài da, cùng với đó là thức ăn nên được kiểm soát để tránh bị đi kiết.
Một vài bệnh thường gặp ở chó xồm bao gồm:
- Bệnh dại
- Viêm gan
- Giun sán
- Đi kiết
- Các bệnh về da như: Lường, ghẻ, nấm móng,...
Cảnh khuyển Bắc Hà màu vàng
Tiêm phòng cho chú cún
Chủ động tiêm phòng các loại bệnh mà những chú chó “lửa” của bạn hay mắc phải để chúng có sức khỏe tốt để làm bạn đồng hành, trông giữ nhà cho bạn.
- Tiêm lần 1: Vacxin mũi một cho chó con từ 5-8 tuần tuổi (35-60 ngày). Tẩy giun trước đó lúc 4 tuần tuổi.
- Tiêm lần 2: Vacxin mũi hai cho chó sau mũi một từ 21-30 ngày, bác sỹ thú y sẽ hẹn ngày và bạn chỉ cần mang chó lên đúng ngày đó.
- Tiêm lần 3: Chích Dại cho chó khi 12 tuần tuổi (4 tháng). Nhắc lại hàng năm
Tham khảo thêm thông tin tiêm phòng bệnh cho chó tại các trung tâm thú y để chăm sóc cho chú cún của bạn có sức khỏe tốt nhất.
6. Cách chăm sóc chó Bắc Hà
Đầu tiên khi đón chó về đến nhà, bạn nên nhốt riêng một chỗ sạch sẽ, thoáng mát cho chó dần thích nghi với ngoại cảnh và môi trường.
Hỏi rõ thông tin về chủ xem đã tiêm những loại vắc xin nào. Nếu chó có đầy đủ thông tin thông qua sổ theo dõi thì bạn sẽ dễ dàng chăm sóc và điều trị cho chúng.
Nếu chưa tẩy giun thì hãy tẩy giun ngay cho chúng vì cảnh khuyển Bắc Hà là loại thích ăn tạp và ăn đồ sống nên chứa nhiều giun sán.
Nên tắm thường xuyên cho chú cún của bạn 2 hoặc 3 ngày một lần, nên tập cho chúng tắm từ nhỏ để không sợ nước. Tắm dùng xà bông để diệt khuẩn và dầu xả để làm mềm mượt lông. Tắm xong dùng máy sấy khô và dùng lược chải lông cho mượt.
Tắm xong dùng bông gòn và dung dịch rửa tai dành cho chó để vệ sinh các hốc tai bên trong, không bị bẩn và có mùi hôi.
Cắt tỉa lông và móng khoảng 2 đến 3 tuần một lần, vệ sinh kẽ móng để loại bỏ bọ chét, rệp, ve chó,... Các chỗ bị nấm, ghẻ ở da nên dùng dung dịch vệ sinh và bôi thuốc cho chúng.
7. Chó Bắc Hà giá bao nhiêu?
Giống chó ở Bắc Hà ngày càng bị săn lùng ráo riết, những chú chó con loại tốt có giá từ 1 triệu đồng đến 3 triệu đồng, chó to mã đẹp có giá cả chục triệu đồng. Cá biệt, có chú chó lông xù màu đỏ, gọi là chó “lửa” là “hàng độc” đang được bán với giá 40 triệu đồng đến 50 triệu đồng. Các yếu tố dưới đây sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá bán của chó Bắc Hà
Độ thuần chủng của chó Bắc Hà
Giữa giống thuần chủng và giống lai sẽ có giá chênh nhau từ 3 đến 4 lần. Nên bạn cần tìm hiểu kỹ trước khi mua.
Thông tin rõ ràng về phả hệ của chú cún bạn mua, có cả thông tin phối giống bố mẹ, sổ theo dõi sức khỏe tiêm phòng, màu lông,... thì giá thành cũng cao hơn so với chó mua ngoài chợ không rõ thông tin.
Giới tính
Thông thường, các giống chó thì giá chó đực lúc nào cũng rẻ hơn giá chó cái nhưng không, riêng giống chó cảnh khuyển Bắc Hà này thì lại khác. Những con đực sẽ có giá cao hơn những con cái từ vài trăm đến cả triệu đồng một con tùy vào hình dáng bên ngoài.
Kích thước
Những chú chó có cùng độ tuổi nhưng kích thước lớn hơn, thân hình cơ bắp vạm vỡ hơn thì giá cũng được đẩy lên cao chút ít so với những con còn lại. Những con to khỏe thường được đánh giá là đề kháng tốt, thông minh nhanh nhẹn và dễ huấn luyện, khi phối giống sẽ cho ra đời những chú cún con khỏe mạnh tinh danh như vậy.
