Đôi khi bố mẹ nghĩ rằng đang làm điều tốt cho con, nhưng khi trẻ tiếp nhận lại cảm thấy khác biệt.
Nhiều phụ huynh phàn nàn rằng con mình dần trở nên xa cách, không muốn giao tiếp với bố mẹ. Theo góc nhìn của các chuyên gia, điều này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó cách nuôi dạy hoặc cách thể hiện tình yêu của bố mẹ đến con chưa đúng cách là một yếu tố quan trọng.
Một số bậc phụ huynh chưa nhận ra rằng cách mình thể hiện tình yêu và sự quan tâm đến con có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cảm xúc và hành vi của trẻ.
Ví dụ, nếu bố mẹ thường xuyên bận rộn với công việc hoặc có quá nhiều áp lực, trẻ có thể cảm thấy bị bỏ rơi và không được chú ý. Sự thiếu hụt thời gian chất lượng bên nhau có thể tạo ra khoảng cách trong mối quan hệ, khiến trẻ cảm thấy xa lạ và khó gần gũi hơn với bố mẹ.
3 cách bố mẹ nuôi dạy khiến trẻ trở nên xa cách
Đôi khi bố mẹ nghĩ rằng đang làm điều tốt cho con, nhưng khi trẻ tiếp nhận lại cảm thấy khác biệt.
Thường xuyên so sánh con
Lý thuyết so sánh xã hội chỉ ra rằng khi mọi người liên tục nghe "Người khác tốt hơn", điều này sẽ kích hoạt nỗi lo sinh tồn nguyên thủy - "Nếu tôi không đủ tốt, tôi sẽ bị bỏ rơi".
Hãy tưởng tượng trẻ đang nuôi một con heo đất. Mỗi lần so sánh của bố mẹ giống như làm hai việc cùng một lúc - ném tiền vào lọ của người khác, nhưng lại lấy tiền ra khỏi lọ của con mình. Điều tệ là trẻ sẽ hình thành một vòng lặp nhận thức khép kín như sau:
- Giá trị của tôi = tốt hơn người khác (khi được khen ngợi)
- Sự tồn tại của tôi = thấp kém hơn người khác (khi bị chế nhạo)
Loại "yêu thương điều kiện" này sẽ dẫn trẻ đến hai thái cực khi lớn lên. Trẻ có thể trở thành một "kẻ nghiện công việc" luôn cố gắng chứng minh bản thân, hoặc là một người tự bỏ rơi bản thân với suy nghĩ "Dù sao thì mình cũng không thể làm được" .
Không xem trọng tài năng của trẻ
Khoa học thần kinh đã phát hiện ra rằng khi một người được so sánh, lưu lượng máu đến vỏ não trước trán (chịu trách nhiệm về tư duy lý trí) sẽ giảm, trong khi hạch hạnh nhân (trung tâm cảm xúc) trở nên hoạt động bất thường.
Điều này giống như việc ép máy tính của bạn chạy 10 chương trình diệt virus cùng một lúc. Toàn bộ nhớ sẽ bị chiếm hết, vậy thì năng lượng tâm lý còn lại để phát triển ở đâu? Thực tế, não ưu tiên sự sống còn. Khi nó tiếp tục đối phó với những cảm xúc tiêu cực như xấu hổ và lo lắng, chỉ có thể phân bổ nhiều nguồn lực hơn "giết vi-rút" để có thể tiếp tục sống sót.
Điều này tương tự khi trẻ cảm thấy rằng tài năng không được bố mẹ xem trọng, có thể hình thành cảm giác tự ti. Trẻ bắt đầu nghi ngờ khả năng của bản thân, không dám thử sức với những đam mê hoặc sở thích.
Sự thiếu thốn trong việc công nhận tài năng có thể khiến trẻ cảm thấy giá trị bản thân thấp hơn so với bạn bè, từ đó ảnh hưởng đến tâm lý và động lực phát triển.
Phớt lờ thay đổi về cảm xúc
Trong tâm lý học có một lý thuyết về cảm xúc. Mỗi lần bố mẹ bỏ qua sự quan tâm, tương đương với:
Rút lui: Làm suy yếu cảm giác an toàn của trẻ (“Tôi phải đủ tốt để được yêu thương”)
Chuyển giao: Biến lòng tin giữa bố mẹ và con thành nỗi lo lắng ("Người khác giỏi hơn mình")
Đóng băng: Tắt chức năng thể hiện bản thân thực sự (Dù sao thì mình cũng sẽ bị so sánh)
Điều đáng sợ là kiểu nhận thức này sẽ tạo thành một vòng luẩn quẩn - trẻ càng thiếu năng lượng thì hiệu suất càng kém, bố mẹ càng lo lắng, dẫn đến sự so sánh leo thang, hố đen năng lượng của trẻ ngày càng mở rộng... Cuối cùng, trẻ trở nên xa cách bố mẹ.
Vậy làm thế nào để bố mẹ kết nối và trò chuyện gần gũi với con?
Hầu hết chúng ta đều có lúc vô thức nói ra những điều không muốn. Bố mẹ có thể áp dụng 3 phương pháp để thay đổi cách trò chuyện với con.
Phương pháp giao tiếp “Lăng kính” (chuyển so sánh thành quan sát)
- Chế độ kéo xuống: "Tiểu Bảo. mẹ thấy con đã học bài thơ này trong 30 phút, sao còn chưa thuộc?”
- Chế độ trao quyền: "Mẹ thấy con đang tìm phương pháp ghi nhớ phù hợp nhất. Con có muốn chúng ta cùng làm thí nghiệm không?"
Bằng cách đặt những câu hỏi hướng đến sự phát triển, thùy trước trán sẽ được kích hoạt thay vì hạch hạnh nhân, do đó não của trẻ có thể tập trung "sức mạnh" vào việc giải quyết vấn đề.
Cân bằng năng lượng
Tạo một "tài khoản năng lượng" trực quan, đưa tiến độ vào cột thu nhập và các sai lệch khác vào cột chi tiêu, chẳng hạn như:
Cột thu nhập: Chủ động kết bạn mới và tặng trẻ huy chương dũng cảm +10 xu năng lượng/Tập trung chơi trong 30 phút +5 xu năng lượng/Hoàn thành bài tập về nhà nhanh hơn hôm qua 5 phút +10 xu năng lượng...
Cột chi tiêu: So sánh một lần - 10 đồng năng lượng / Giả vờ vui vẻ - 8 đồng năng lượng...
Khi bố mẹ tập trung vào những việc trẻ làm tốt (kể cả việc buộc dây giày nhanh hơn ngày hôm qua 10 giây), sẽ liên tục củng cố hành vi tích cực và khiến trẻ ngày càng tự tin hơn.
Thiết lập “vùng đệm cảm xúc”
Khi bố mẹ sắp nói điều gì đó như "so sánh", hãy thử câu thần chú này, "Mẹ gần như muốn nói rằng... (hít thở sâu), nhưng điều mẹ muốn nói là, chúng ta có thể giải quyết vấn đề này như thế nào?"
Dừng khoảng 2 giây có thể kích hoạt thùy trước trán của não, ngăn chặn não bộ cảm xúc tiếp quản và nói ra những lời gây tổn thương. Nếu cần, bố mẹ có thể vỗ vai hoặc chạm vào đầu trẻ để khôi phục cảm giác an toàn.
Một số người phàn nàn rằng cây bạch quả phát triển quá chậm, một số người cho biết cây dương có quá nhiều hoa đuôi sóc, nhưng họ quên rằng mỗi cây phát triển theo tốc độ riêng.
Di sản quý giá bố mẹ nên để lại cho trẻ là nuôi dưỡng sự tự tin, tính cách độc lập, hướng tới cuộc sống hạnh phúc với tình yêu thương tràn đầy.
Khi trẻ phải vật lộn vượt qua những cơn bão của cuộc sống trong 20 năm tới, điều bố mẹ cần hỗ trợ không phải là chuẩn bị sẵn bộ giáp để tốt hơn người khác, mà hướng trẻ trở thành chính mình, biết cách xây dựng cuộc sống tương lai tốt đẹp.
