Dù trong bất kỳ trường hợp nào, bố mẹ cũng không nên nói những lời sau đây với con mình.
Thực tế, tính cách của được trẻ được hình thành thế nào, có phần ảnh hưởng từ lời nói và việc làm của bố mẹ. Mỗi lời nói ra sẽ để lại dấu vết trong lòng con cái.
Một chuyên gia tâm lý nổi tiếng của Trung Quốc đã liệt kê ra những câu nói có tính sát thương cao và tác động tiêu cực đến trẻ em. Vị chuyên gia này khuyên rằng, dù bất kỳ trong trường hợp nào, bố mẹ cũng không nên nói những lời sau đây với con mình.
Lời nói xem thường trẻ - "Sao con ngốc vậy, không làm được gì cả"
Thực tế, nhiêu phụ huynh khi xúc động sẽ nói đủ thứ lời buộc tội, coi thường con cái. Lúc này, đứa trẻ là "đồ vô giá trị" trong mắt bố mẹ, có thể bị gắn mác là "đứa trẻ ngu ngốc", "kẻ gây rối", "đứa trẻ hèn nhát", hay "đứa trẻ ích kỷ".
Thông thường, trong trường hợp này bố mẹ sẽ bày tỏ trước mặt người ngoài để thể hiện “sự cố gắng” của mình trong việc kỷ luật con cái. Nhưng có câu nói: Người nói không có ý, người nghe có ý.
Trẻ em không thể đánh giá lời nói của bố mẹ là đúng hay sai, vì vậy với câu nói "Sao con ngốc vậy, không học được gì cả" có ý nghĩa là người nói đang phê phán hoặc chê bai trẻ em vì họ cho rằng trẻ không thông minh hoặc không có nỗ lực học hành đủ để đạt được thành tích tốt.
Lời nói này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và lòng tự tin của trẻ, và có thể dẫn đến việc trẻ mất hứng thú hoặc tự ti trong việc học tập. Việc đánh giá trẻ dựa trên một khả năng nào đó là không đầy đủ và không chính xác, vì mỗi trẻ em đều có năng lực và tiềm năng khác nhau.
Thay vì chỉ trích, người lớn nên cố gắng khuyến khích và hỗ trợ trẻ để họ phát triển và đạt được tiềm năng của mình.
Lời khen chiếu lệ - "Được rồi, mẹ biết con rất tuyệt vời"
Việc đưa ra lời khen có thể giúp trẻ cảm thấy được đánh giá và tôn trọng, từ đó khuyến khích họ tiếp tục nỗ lực và phát triển. Lời khen phù hợp, thể hiện sự động viên và khích lệ, góp phần tăng cường lòng tin và sự tự tin cho con trẻ.
Nhưng kiểu khen ngợi không chân thành này thực chất là chiếu lệ đối với trẻ, khen ngợi thực sự là khen trẻ đã làm được những việc cụ thể nào, việc này đã hoàn thành tốt như thế nào, chỉ ra điểm xuất sắc của trẻ ở khía cạnh này và đưa ra lời khẳng định.
Trẻ nhận biết được sự chân thành và nhận ra khi bố mẹ đang dùng lời khen để "mua chuộc" hoặc "đe dọa" trẻ. Nếu bố mẹ không khen trẻ vì những thành tích thực sự mà chỉ khen để đối phó với những hành vi không tốt của trẻ, trẻ có thể cảm thấy không được ghi nhận.
Hơn nữa, nếu bố mẹ khen quá nhiều mà không có căn cứ thực tế, trẻ có thể trở nên tự phụ và kiêu ngạo, không còn cảm thấy cần phải nỗ lực để phát triển bản thân.Thay vì nói "Con thật tuyệt" bất kể con làm gì, bố mẹ chỉ cần đưa ra phản hồi tích cực phù hợp với hoàn cảnh, để tạo thêm động lực cho con.
Những lời đe dọa trẻ - "Nếu con làm điều này một lần nữa, mẹ sẽ đánh con"
Khi trẻ còn nhỏ, việc dọa nạt đôi khi sẽ mang lại hiệu quả, nhưng những lời như vậy sẽ không tồn tại được lâu, trẻ sẽ không nghe được những lời này khi lớn lên và sẽ biết rằng bố mẹ chỉ đang hù dọa mình.
Việc sử dụng lời đe dọa trong việc giáo dục trẻ có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sự phát triển và tâm lý của trẻ. Trong trường hợp cụ thể như câu nói "Nếu con làm điều này một lần nữa, mẹ sẽ đánh con", việc sử dụng lời đe dọa này có thể gây ra những hậu quả khó lường như:
Gây áp lực và sợ hãi: Những lời đe dọa như vậy có thể gây ra áp lực và sợ hãi cho trẻ, khiến trẻ cảm thấy bị đe dọa và không an toàn trong môi trường gia đình.
Gây ra tâm lý phản kháng: Khi bị đe dọa quá nhiều, trẻ có thể trở nên phản kháng với bố mẹ và không muốn hợp tác với bố mẹ trong việc giáo dục và nuôi dưỡng.
Không giải quyết được vấn đề: Việc sử dụng lời đe dọa thường không giải quyết được vấn đề, thay vào đó chỉ tạm thời giải quyết được hành vi không tốt của trẻ mà không giải quyết được nguyên nhân sâu xa của vấn đề.
Thay vì sử dụng lời đe dọa, bố mẹ nên tìm cách đưa ra phản hồi xây dựng, giải thích cho trẻ hiểu tại sao hành vi của trẻ không tốt và hướng dẫn trẻ cách thay đổi hành vi. Bố mẹ cũng nên tạo ra một môi trường an toàn, ủng hộ và động viên trẻ để trẻ có thể học hỏi và phát triển toàn diện.
Những từ khiến trẻ cảm thấy có lỗi - "Mẹ vất vả kiếm tiền nuôi con, mà có học thôi cũng không xong"
Khi bố mẹ khiến trẻ cảm thấy có lỗi, điều này có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sự phát triển và tâm lý của trẻ. Trẻ sẽ cảm thấy vô cùng áp lực và có lỗi khi nghe, và cho rằng “tất cả là tại mình”.
Những từ như "không xong", "thất bại" có thể khiến trẻ cảm thấy tự ti và thấp hơn người, không tự tin trong bản thân. Đồng thời, có thể gây ra áp lực và stress cho trẻ, khiến trẻ phải chịu sự căng thẳng trong quá trình học tập và phát triển.
Để làm bố mẹ vui lòng, trẻ sẽ sống theo cách mà cha mẹ mong muốn, nhưng chưa được là chính mình, thiếu sáng tạo. Đôi khi trẻ nhận thấy mình không đáp ứng được kỳ vọng của người khác, trẻ tự trách mình và thậm chí trở nên chán nản.
Thay vì khiến trẻ cảm thấy có lỗi, bố mẹ nên tập trung vào việc động viên, khích lệ và hỗ trợ trẻ trong quá trình học tập và phát triển. Bố mẹ cần tạo ra một môi trường ủng hộ và khuyến khích trẻ phát triển bản thân.
Đồng thời đưa ra phản hồi xây dựng để trẻ nhận ra điểm mạnh và yếu của bản thân và hướng dẫn trẻ cách cải thiện và phát triển bản thân. Nếu trẻ mắc lỗi, bố mẹ cần hướng dẫn trẻ nhận ra lỗi của mình và tìm cách khắc phục, thay vì chỉ trích và phê phán trẻ.
Lời nói tự hạ thấp hoặc đổ lỗi bạn đời - "Bố/mẹ con chẳng làm nên tích sự gì"
Nhiều phụ huynh chỉ chỉ trích nhau trước mặt con cái, như thể con là trọng tài, con đứng về bên nào thì con thắng. Các chuyên gia tâm lý cho rằng, việc bố mẹ nói xấu vợ hoặc chồng trước mặt, lôi kéo con cái đứng về phía mình sẽ khiến tâm lý trẻ chia rẽ, ảnh hưởng lớn đến tính cách, tình cảm hôn nhân sau này của trẻ.
Những đứa trẻ lớn lên trong cảnh bố mẹ phàn nàn về nhau có thể từ chối hôn nhân trong tương lai, và thậm chí có thể không có được sự thân mật tích cực. Sự tự ti tưởng chừng như vô thưởng vô phạt của bố mẹ sẽ khiến trẻ cảm thấy mình kém cỏi.
Nghiên cứu của các chuyên gia giáo dục cho thấy, phần lớn mặc cảm của trẻ là ảnh hưởng từ bố mẹ. Nếu bố mẹ có thể tự tin và lạc quan, thì con cái cũng sẽ tràn đầy tự tin trong tương lai.
Ngược lại, nếu bố mẹ thường xuyên tỏ ra không hài lòng với bản thân trước mặt con cái, trẻ cũng sẽ bi quan và gieo mầm tự ti vào sâu trong tâm hồn.
Thay vì chỉ trích nhau trước mặt con cái, bố mẹ nên tìm cách giải quyết mâu thuẫn và tranh luận một cách hòa nhã và lịch sự. Bố mẹ cần giải quyết các vấn đề trong gia đình một cách hợp tác và đoàn kết, và không nên để những mâu thuẫn cá nhân ảnh hưởng đến con cái.
