Những thói quen tốt, sự kiên trì và thái độ làm việc nghiêm túc cũng là yếu tố quan trọng giúp trẻ thành công, không kém trí thông minh bẩm sinh.
Không phải chỉ có trẻ em, ngay cả người lớn cũng thường được nhận định một cách đơn giản và dễ hiểu nhất là họ có thông minh hay không? Ví dụ như một em bé thường sẽ được khen: “Con thông minh quá” khi đạt được điểm cao, hoặc khi đối đáp một cách khéo léo với người lớn. Có thể đó là một lời nhận xét lịch sự nhưng là phụ huynh, khi con cái được khen ngợi ắt sẽ có tâm lý hài lòng.
Thông minh là tính từ chỉ một em bé có trí tuệ vượt trội hơn người, có năng lực hiểu nhanh… và được đo đạc trí thông minh bằng nhiều cách, một trong số đó là các bài kiểm tra IQ. Thực tế cho thấy, những bài kiểm tra đo chỉ số IQ thường chỉ đo được khả năng tiếp nhận kiến thức của con người chứ không phải trí thông minh bẩm sinh được thừa kế từ cha mẹ.
Vậy chỉ số IQ có thực sự quyết định tương lai của một đứa trẻ? Những thông tin hữu ích từ các cuộc nghiên cứu dưới đây sẽ giúp cha mẹ có thêm kiến thức, thông tin về vấn đề này.
Chỉ số IQ thay đổi theo thời gian
Thực tế, chỉ số IQ của trẻ là do bẩm sinh và di truyền, tức là cha mẹ có chỉ số IQ cao có khả năng con cái cũng sẽ có chỉ số IQ vượt trội. Tuy nhiên, các nhà khoa học nhận thấy IQ tăng dần đều qua các thế hệ.
Điều này không có nghĩa rằng đứa trẻ có IQ cao hơn thì có bộ não lớn hơn những thế hệ trước mà chỉ đơn giản là trẻ đã cải thiện hơn trong các khả năng tư duy, phân tích và giải quyết vấn đề và sử dụng các khả năng đó trong nhiều trường hợp giả định khác nhau.
Để làm rõ nguyên nhân sâu xa, các nhà khoa học cũng đã tiến hành phân tích hình ảnh cộng hưởng từ não của những em bé, kết quả phân tích khẳng định IQ càng cao thì mật độ tế bào trong não sẽ nhiều.
Các nhà khoa học cũng đã tiến hành phân tích hình ảnh cộng hưởng từ não của những em bé, kết quả phân tích khẳng định IQ càng cao thì mật độ tế bào trong não sẽ nhiều. (Ảnh minh họa)
Sự thay đổi mật độ tế bào thần kinh này xảy ra ở cả vỏ não trái và tiểu não trước. Trong hai khu vực này, một khu vực chi phối chỉ số IQ bằng lời nói, trong khi phần còn lại liên quan chặt chẽ đến chỉ số IQ phi ngôn ngữ.
Như vậy, chỉ số thông minh không phải là cố định mà sẽ thay đổi. Các nhà khoa học đã chỉ ra yếu tố môi trường ảnh hưởng đến IQ của trẻ ở thế hệ sau, bao gồm: Giáo dục được cải thiện, hệ thống chăm sóc sức khỏe cũng như chế độ dinh dưỡng tốt hơn.
Ví dụ điển hình nhất là những đứa trẻ sinh sống ở điều kiện kinh tế xã hội thấp nhưng được nhận nuôi và sinh sống trong các gia đình trung lưu sẽ có thể tăng chỉ số IQ thêm 15-20 điểm. Theo thời gian, các thanh thiếu niên sẽ tăng hơn 20 điểm sau 4 năm nhờ vào việc đi học và nghiên cứu.
Chỉ số IQ không quyết định số phận của trẻ
Ông bà xưa có câu “Nhìn già từ bé”, có nghĩa là có thể nhìn thấy tương lai của một người từ khi họ còn bé. Thế nhưng không phải khi nào điều này cũng chính xác. Trên thực tế, rất nhiều học sinh và sinh viên có chỉ số IQ cao nhưng không thể thành công bởi họ thiếu sự tò mò, tính sáng tạo và khả năng để hòa hợp cùng những người khác.
Sẽ là một sai lầm nếu như khẳng định rằng những đứa trẻ có chỉ số IQ cao sẽ thành công hơn so với những bé có chỉ số IQ của người bình thường (Trung bình khoảng 100).
Trẻ sở hữu chỉ số IQ cao là một lợi thế, nhưng sự kiên trì trong quá trình học tập cũng là yếu tố quan trọng giúp trẻ thành công trong tương lai. (Ảnh minh họa)
Chỉ số IQ chỉ là một phần trong những đặc điểm hình thành con người. Nó cũng giống như đôi mắt xanh, đôi chân lớn hay các đặc điểm khác ở tùy từng cá nhân. Chỉ số IQ cũng không thể được áp dụng như một tiêu chuẩn để các giáo viên và phụ huynh đánh giá cảm xúc của những đứa trẻ.
Những thói quen tốt, sự kiên trì và thái độ làm việc nghiêm túc cũng quan trọng không kém trí thông minh bẩm sinh. Thậm chí, nếu không tự phát triển các phẩm chất và năng lực bản thân, thì trí thông minh vốn có của mỗi người sẽ trở nên lãng phí.
Do đó, ngoài việc bẩm sinh có chỉ số IQ cao, việc rèn luyện đức tính kiên nhẫn, có thái độ tốt trong cuộc sống mới chính là yếu tố quyết định đến tương lai sau này của trẻ.
Làm gì để cải thiện chỉ số IQ của trẻ toàn diện?
Nhằm giúp trẻ phát triển chỉ số IQ toàn diện, cha mẹ có thể áp dụng những cách sau đây:
Nuôi con bằng sữa mẹ
Các nghiên cứu chỉ ra rằng nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ có ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm mà còn cung cấp các dưỡng chất cần thiết. Những em bé sơ sinh được nuôi bằng sữa mẹ trong 9 tháng đầu thường khỏe mạnh và thông minh hơn hơn hẳn những bé chỉ được bú mẹ trong khoảng một tháng trở xuống.
Đọc sách
Đọc sách thật sự là một cách đơn giản mà chắc chắn cải thiện khả năng học và phát triển nhận thức của trẻ ở mọi lứa tuổi.
Những đứa trẻ 3, 4 tuổi có thể phát triển tư duy vượt bậc khi đọc sách dành cho học sinh lớn tuổi hay nói thông thạo một thứ tiếng khác. Bởi đó là khi trẻ có cơ hội tiếp cận nhiều nguồn tri thức mới.
Cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc
Âm nhạc luôn là cách thú vị để rèn luyện cho não phải của trẻ. Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu Đại học Toronto, những bài học nhạc có thể tác động tích cực đến IQ và khả năng học tập văn hóa của trẻ nhỏ, học càng nhiều năm thì hiệu quả càng lớn.
Cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc là một cách giúp cải thiện chỉ số IQ tốt. (Ảnh minh họa)
Cho trẻ chơi trò chơi trí tuệ
Chơi cờ, giải ô chữ, câu đố… đều có tác dụng kích thích não bộ hoạt động và rèn luyện để thực hiện các bài tập về tinh thần.
Các trò chơi thông dụng như Sudoku có thể giúp trẻ cảm thấy vui trong khi vẫn thúc đẩy tư duy chiến lược, buộc mỗi người phải vận động tư duy để giải những bài toán khó, giúp nâng cao khả năng giải quyết vấn đề và thực hiện quyết định phức tạp.
Chú trọng vào chế độ dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng cũng ảnh hưởng phần nào đến sự phát triển chỉ số IQ ở trẻ. Não cần nhiều “nhiên liệu” tốt để duy trì sự tập trung suốt cả ngày. Do đó, việc cung cấp đầy đủ các dưỡng chất để não có đầy đủ năng lượng là điều rất quan trọng.
Cắt giảm đường, chất béo bão hòa và các loại thức ăn nhanh khỏi khẩu phần ăn của con, thay thế vào đó những lựa chọn nhiều chất dinh dưỡng hơn có thể đem lại điều kỳ diệu cho sự phát triển cơ bắp lẫn trí tuệ của trẻ nhỏ, đặc biệt trong hai năm đầu đời.
Vận động thể chất
Các nhà nghiên cứu Đại học Illinois cho biết điểm số thể dục có mối quan hệ chặt chẽ và mạnh mẽ với thành tích học tập ở trẻ lứa tuổi tiểu học.
Theo nghiên cứu của Quỹ Oppenheimer, việc tham gia vào các môn thể thao có tổ chức nuôi dưỡng sự tự tin, khả năng làm việc theo nhóm và khả năng lãnh đạo. Hãy khuyến khích con tham gia vào một hoạt động thể chất hay thể thao nào đó ở trường để trẻ vận động thể chất, giao lưu kết bạn.
Các trò chơi trí tuệ như cờ vua, giải ô chữ, câu đố… đều có tác dụng kích thích não bộ hoạt động và rèn luyện để thực hiện các bài tập về tinh thần.(Ảnh minh họa)
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Sức khỏe cũng là yếu tố có mức độ ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển chỉ số IQ. Tỷ lệ trẻ em được tiêm chủng sớm có thể dự báo được chỉ số IQ trung bình của mỗi quốc gia.
Số lượng các bệnh truyền nhiễm trên thế giới giảm sẽ góp phần làm tăng chỉ số IQ ở các thế hệ tiếp theo trên phạm vi tổng thể. Do đó, việc đưa trẻ đi kiểm tra định kỳ, tiêm chủng đầy đủ là cách phòng chống các bệnh ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần.
