Các nước trên thế giới đã có rất nhiều sáng kiến nhằm xử lý rác thải nhựa một cách hợp lý, hạn chế ảnh hưởng đến môi trường nhất có thể.
Một chiếc túi nilon, nhiều khi được sử dụng trong 5 phút, chỉ mất 5 giây để sản xuất và chỉ cần 1 giây để vứt bỏ, song để phân hủy thì cần từ 500-1.000 năm. Do đó, rác thải nhựa ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của con người. Chúng ta hoàn toàn có thể tái chế hoặc xử lý rác thải nhựa hợp lý. Việc này có thể giảm tới 61,7% tác hại của nó tới môi trường.
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng thành công những sáng kiến xử lý và tái chế rác thải nhựa nhằm hạn chế nhất có thể tác động xấu của nó tới môi trường.
1. Thụy Điển: 99% rác thải được tái chế
Chỉ 1% rác thải tại Thụy Điển được đưa tới các bãi chôn lấp. Quốc gia này không chỉ tiết kiệm được tiền mà thậm chí còn tạo ra lợi nhuận từ việc tái chế rác thải.
Rác thải tại Thụy Điển sẽ được đem đi đốt, sau đó 52% sẽ chuyển thành năng lượng còn 47% được đem đi tái chế. Năng lượng được tạo ra từ việc đốt rác thải đủ để sưởi ấm cho 1 triệu căn nhà và cung cấp điện cho 25.000 căn nhà. Thậm chí, Thụy Điển còn thu về hơn 100 triệu USD mỗi năm bằng cách nhập khẩu và tái chế rác của các quốc gia khác. Vương quốc Anh, Na Uy, Ireland và Ý sẵn sàng trả 43 USD cho mỗi tấn rác để Thụy Điển thực hiện việc tái chế rác thải.
Ngoài ra, Thụy Điển cũng ban hành chính sách khuyến khích người dân tái chế rác thải. Trẻ em được dạy cách tái chế rác từ khi còn nhỏ. Giáo viên phải trải qua khóa đào tạo đặc biệt để thu hút trẻ em tham gia vào các hoạt động thực tế, chẳng hạn như viết bài hoặc thực hiện tái chế rác tại nhà mình. Thậm chí, quốc gia này còn có ngày quốc khánh để trẻ em tụ tập nhặt rác và dọn dẹp môi trường xung quanh. Trạm tái chế có thể được tìm thấy ở bất cứ đâu trên khắp cả nước, cứ cách khoảng 300m sẽ có 1 trạm. Công dân cũng sẽ nhận được phiếu giảm giá khi hỗ trợ tái chế rác thải.
Hành động này đã thúc đẩy tỷ lệ tái chế rác và đưa Thụy Điển trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về tái chế rác thải. Nhờ đó, Thụy Điển đã giảm lượng khí thải carbon dioxide xuống 2,2 triệu tấn mỗi năm.
2. Áo: Dùng enzyme để tái chế nhựa PET
Áo là một quốc gia nhỏ bé nhưng đã làm được những điều to lớn trong việc xử lý rác thải. Nổi bật nhất trong công nghệ xử lý rác thải nhựa phải nhắc đến là dùng công nghệ sinh học để tái chế nhựa PET.
Nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng phương pháp đốt hoặc nghiền nhỏ rác thải nhựa nhưng chất lượng sau tái chế thường rất kém. Để khắc phục điều đó, Áo sử dụng enzyme từ một loại nấm để tái chế nhựa PET. Enzyme từ nấm sẽ làm nhựa PET phân huỷ thành phân tử, sau đó các phân tử này trải qua quy trình tái chế nghiêm ngặt để chuyển thành nhựa chất lượng cao. Phương pháp này của Áo được các chuyên gia môi trường quốc tế đánh giá cao, đã làm thay đổi bộ mặt môi trường của quốc gia này. Nhờ vào việc phát hiện ra loại enzyme "ăn nhựa" đặc biệt này, các nhà quản lý môi trường có thêm một lựa chọn hiệu quả để tái chế nhựa PET, thay vì cách đốt hoặc nghiền nhỏ rác thải gây hại môi trường như trước.
Ngoài ra, Áo có lệnh cấm toàn diện đối với một số loại rác thải được đưa đi chôn lấp. Kể từ ngày 1/1/2020, Áo cũng ban hành lệnh cấm túi nilon. Rác thải ở nước này luôn được phân loại kỹ càng thành rác hữu cơ, giấy thải, bao bì nhựa, rác kim loại và rác thủy tinh. Những thùng rác có mặt ở khắp mọi nơi để người dân tiện phân loại. Nhờ đó, công cuộc tái chế rác cũng diễn ra hiệu quả hơn.
3. Na Uy: 97% chai nhựa được tái chế
Với tỷ lệ tái chế lên đến 97%, Na Uy hiện là nước đi đầu trong cuộc chiến chống rác thải nhựa tại châu Âu, vượt trên cả Pháp và Anh - 2 nước hiện đang có tỷ lệ tái chế rác thải nhựa là 60%.
92% chai nhựa sản xuất tại Na Uy được làm từ vật liệu nhựa chất lượng cao và có thể tiếp tục dùng để đựng nước uống. Loại nhựa bắt buộc phải thải ra môi trường vì không thể tái chế được chỉ có chưa đến 1%. Do vậy, vòng đời của một số chai nhựa ở Na Uy có thể tái chế đến 50 lần. Điều này đã biến Na Uy trở thành hình mẫu của cá thế giới trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
Bí quyết giúp quốc gia này có được bước tiến vượt bậc trong nỗ lực bảo vệ môi trường là áp dụng đồng bộ và rộng rãi một hệ thống "đặt cọc". Khi người tiêu dùng mua các loại nước đóng chai, họ sẽ phải trả tiền cho cả chiếc chai nhựa, một khoản tương đương từ 3.000 – 7.000 đồng. Khoản tiền đặt cọc này sẽ được trả lại khi bạn đem chai nhựa đến các máy bán hàng tự động ở những quầy tạp hóa địa phương. Sau khi được áp dụng, chính sách này đã rất thành công với tỷ lệ hoàn trả lên đến 90%.
4. Đức: Biến rác thành cơ hội kinh doanh
Vấn đề xử lý rác tại Đức rất được quan tâm, đặc biệt là rác thải nhựa từ lâu đã khiến chính phủ Đức phải dành sự quan tâm nhất định. Hầu như họ dùng rất ít nhựa nguyên sinh, đó là những chất tái chế từ các hạt nhựa thành phẩm của dầu mỏ và được dùng lần đầu.
Những năm gần đây, chính phủ Đức đã yêu cầu các siêu thị phải cung cấp các loại túi thân thiện với môi trường hơn (chẳng hạn như túi giấy), hoặc nếu khách hàng yêu cầu có túi nilon, họ phải trả tiền chứ không được miễn phí sử dụng như trước đây. Cũng chính vì điều này, lượng túi nilon sử dụng tại các siêu thị đã giảm đi đáng kể. Người dân đã thay túi nilon bằng những loại túi dùng nhiều lần hoặc mang túi vải để không phải mất tiền mua túi nilon.
Cùng với đó, Đức cũng có chính sách tốt và đồng bộ đối với việc sử dụng vật liệu đóng gói và chai nhựa được tái chế và được sử dụng nhiều lần. Quốc gia này đã đưa ra chế độ khi mua một món đồ uống đựng trong chai nhựa thì người mua sẽ phải trả thêm tiền chai nhựa, điều này nhằm khuyến khích khách hàng sau khi sử dụng xong thì có động lực đem trả lại chai cho siêu thị để lấy lại tiền. Hiện nay, Đức cũng đang phấn đấu là 98% số chai đựng chất lỏng bán trong các siêu thị đều sẽ được tái chế, tái sử dụng.
Một sáng kiến của Đức về tái chế rác được nhiều quốc gia Liên minh châu Âu học hỏi theo, đó là nâng cao trách nhiệm của nhà sản xuất trong việc hạn chế lượng rác thải. Theo đó, các nhà sản xuất và bán lẻ phải trả tiền để có thể có được Green Dot (Điểm xanh) in trên bao bì sản phẩm. Nếu lượng bao bì sản xuất càng nhiều, doanh nghiệp sẽ phải trả càng nhiều chi phí. Để tiết kiệm chi phí, các doanh nghiệp buộc phải sử dụng ít giấy hơn, thuỷ tinh mỏng hơn và hạn chế kim loại, chính vì vậy lượng rác thải ra môi trường cũng sẽ giảm đi rất nhiều.
5. Nga: Biến rác thành xăng dầu
Những năm gần đây, Nga bắt đầu ứng dụng công nghệ cao để đưa rác thải thành nguyên liệu nền để thu được nguyên liệu xăng, dầu và than bán cốc.
Quốc gia này đã ứng dụng công nghệ nhiệt phân trong môi trường yếm khí để tiến hành tái chế rác thải nhựa. Khi các vật liệu tái chế được đốt nóng đến một nhiệt độ nhất định, các liên kết bị phá vỡ và chuyển sang dạng khí. Khí này được làm lạnh, ngưng tụ thành chất lỏng dầu, sau đó sẽ thu được xăng dầu. Phần chất rắn kết tinh lại trong quá trình nhiệt phân là than chất lượng cao, được gọi là than bán cốc.
Trong quá trình ngưng tụ, khí không xử lý hết sẽ được dẫn ra ngoài và quay vòng trở lại để làm nhiên liệu đốt cho nhà máy xử lý rác mà không cần dùng đến điện hay nguồn năng lượng khác. Theo các chuyên gia nghiên cứu cho biết, ưu điểm của phương pháp này là không thải ra môi trường những chất gây hại. Do vậy, đây được xem là công nghệ xử lý rác thải nhựa thân thiện với môi trường.
6. Nhật Bản: Chỉ 1% rác bị thải ra môi trường
Người Nhật thải ra môi trường gần 350kg rác thải/người/năm, và quốc gia này tạo ra khoảng 45 triệu tấn rác, đứng thứ 8 trên thế giới. Do không có nhiều đất để chôn lấp rác, Nhật Bản đã tiến hành giải pháp đốt rác thải.
So với các nước châu Âu, Nhật Bản không phải là quốc gia đi đầu về tái chế rác thải, nhưng họ là quốc gia đi đầu trong việc phân loại rác và xử lý hiệu quả. Điều này bắt nguồn từ ý thức, trách nhiệm phân loại và bỏ rác đúng nơi quy định của người dân, phù hợp với công nghệ đốt hóa lỏng tầng sôi (CFB) của Nhật Bản.
Công nghệ đốt hóa lỏng tầng sôi (CFB) là phương pháp hiệu quả để đốt những vật liệu khó cháy. Công nghệ này xử lý rác thải bằng cách vùi rác vào một lớp cát, sau đó sử dụng lượng khí trong quá trình nung lò, cùng một số hoá chất khác để tiêu huỷ rác. Rác phía bên trong lò sẽ được đối lưu liên tục, và sẽ bị tiêu huỷ hết trong thời gian nhanh chóng. Công nghệ này còn có một ưu điểm vượt trội là giúp lượng khí thải như NO và NO2 giảm đi đáng kể, và lượng nhiệt sau khi đốt rác được sử dụng để sản xuất điện. Nhờ đó, chỉ khoảng 1% rác tại Nhật Bản bị thải ra môi trường.
