Chuyện cảm động ở nghĩa trang dành cho người tâm thần

Tình người ở những việc làm giản đơn nhất

Từ lâu, những ngôi mộ thẳng tắp, ấm mùi hương ở khu nghĩa địa do Trung tâm nuôi dưỡng người tâm thần Hoài Nhơn (xã Hoài Hảo, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định) quản lý đã vô cùng quen thuộc với những người dân nơi đây. Nằm bên dưới những tấm bia mộ ấy là số phận của những con người ít may mắn, nhưng họ đã tìm thấy sự bình yên khi về với đất.

Trung tâm nuôi dưỡng người tâm thần Hoài Nhơn thành lập năm 1979. Ngay từ khi thành lập, lãnh đạo Trung tâm đã nghĩ đến chuyện xin riêng một nơi an nghỉ cho những người tâm thần không có gia đình hoặc không được gia đình đón về. Bởi nghĩa tử là nghĩa tận, lúc sống đã tận mắt chứng kiến họ chống chọi với bệnh tật, ai cũng mong lúc nằm xuống, người tâm thần không có gia đình cũng được chăm lo hậu sự như bao người bình thường khác. Vậy là nghĩa trang dành riêng cho người tâm thần ra đời.

Một góc nghĩa địa mới cao ráo, thoáng mát. Ảnh: T.G

Nghĩa trang ấy nằm trên một khu đất cát, cách Trung tâm vài cây số về hướng Tây. “Thời đó, mức hỗ trợ mai táng phí chỉ được 2 triệu đồng/người nên để tiết kiệm chi phí, chúng tôi chia nhau đảm nhiệm các phần việc liên quan đến hậu sự. Trên nền đất cát, huyệt mộ cho người đã khuất rất dễ sạt lở. Cả 20 mộ chôn tại đây là đúng 20 lần huyệt mộ bị sạt lúc đưa quan tài xuống, anh em ở Trung tâm phải đào đến lần hai, lần ba mới hoàn tất việc chôn cất”, ông Võ Khắc Trực - Trưởng phòng Tổ chức của Trung tâm nhớ lại.

Hơn 5 năm nay, do nghĩa trang nằm ở khu vực quy hoạch của địa phương nên Trung tâm nuôi dưỡng người tâm thần Hoài Nhơn được cấp mảnh đất mới với diện tích gần 700m2. Trên nghĩa trang mới đã có 13 ngôi mộ được chia làm hai dãy song song nhau. Thời gian tới, số mộ tại nghĩa trang cũ sẽ được di dời về đây. Nhỏ bé, khiêm nhường so với những dãy mộ to cao, khang trang của người dân địa phương, song đây là cái kết có hậu cho những cuộc đời không gia đình.

Vừa thắp hương cho người đã khuất, ông Trực vừa kể lại những hoàn cảnh ẩn chứa đằng sau mỗi cái tên trên bia mộ. Có người vốn là người tâm thần lang thang được tập trung về đây mà Trung tâm không thể khai thác được thông tin gia đình để có thể báo tin khi họ bước qua bên kia thế giới. Có người, Trung tâm biết thông tin về gia đình nhưng khi tìm về báo thì người nhà không còn ai. Có người, gia đình còn đầy đủ nhưng quá nghèo hoặc cha mẹ đã già yếu nên nhờ Trung tâm lo hậu sự.

Đứng rất lâu trước một ngôi mộ còn tươi màu sơn, ông Trực cho biết, người nằm lại đây là anh Nguyễn Thái Minh (quê ở thị trấn Diêu Trì, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định). Gia đình người đàn ông xấu số này có 7 người thì 6 người mắc bệnh tâm thần. Vì hoàn cảnh quá éo le, ngặt nghèo nên gia đình anh Minh nhờ Trung tâm mai táng hộ.

Không cô quạnh

Ông Tuấn thắp nén hương lên bàn thờ trong nhà tang lễ của Trung tâm Nuôi dưỡng người tâm thần Hoài Nhơn.

Lúc thắp hương cho từng ngôi mộ, ông Đoàn Thế Tuấn - Giám đốc Trung tâm tâm sự: “Mỗi người về bên kia thế giới là nỗi đau để lại cho những người còn lại ở Trung tâm. Có một cụ già ở địa phương, mỗi lần có người mất cụ đều đến đây đưa tiền. Cụ nói với tôi, tình người nằm ở những việc làm giản đơn nhất. Nếu ở nhà, đến lúc mất chưa chắc cụ đã được mồ yên mả đẹp như thế này”.

Ông Tuấn cũng trăn trở: “Đây là khu nghĩa trang mới của Trung tâm, chúng tôi rất muốn xây tường rào khang trang nhưng vì kinh phí hạn hẹp nên chưa thực hiện được. Nằm tại đây là những người kém may mắn trong xã hội nên mỗi người may mắn như chúng ta hãy cùng góp một phần công sức để giúp cho họ được yên nghỉ ấm lòng dưới ba tấc đất”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, mỗi lần có người qua đời, những người bệnh đang sống ở Trung tâm đều đưa tiễn. Vào các ngày lễ hàng tháng, bàn thờ ở nhà tang lễ của Trung tâm lại đầy trái cây, nhang đèn lên hương khói. Ngày 20 tháng Chạp hàng năm, Trung tâm lại tổ chức tảo mả, tôn tạo, quét vôi mới cho từng ngôi mộ.

Ngoài khu nghĩa trang, những người tâm thần đã mất ở Trung tâm Nuôi dưỡng người tâm thần Hoài Nhơn còn được thờ cúng tại nhà tang lễ nằm trong khuôn viên của Trung tâm. Nơi đây in dấu những tấm lòng nhân hậu với người bệnh tâm thần. Năm 2009, nhà tang lễ được nâng cấp khang trang hơn so với trước. Nhờ vào sự hỗ trợ của các nhà hảo tâm, bộ bàn cúng, tủ thờ, khung đặt di ảnh người mất được sắm sửa đầy đủ. Đặc biệt, nhà tang lễ còn là nơi lưu lại hình ảnh và thông tin của những người tâm thần lang thang đã mất, giúp người nhà tìm lại thân nhân. Cho đến nay đã có 5 trong số 33 người tâm thần đã mất được người thân tìm lại và nhận về.

Với những người làm việc tại Trung tâm, mỗi khi có gia đình người bệnh tìm đến và xin đối chiếu thông tin để di dời mộ người thân về quê hương, cảm giác luôn thật đặc biệt. Lúc đã về với đất, những người tưởng chừng đã mất tình thân gia đình vẫn được tìm về, được đón nhận trở lại.