Hàng năm, lễ cúng ông Táo được diễn ra vào dịp 23 tháng Chạp. Đây là thời điểm gia chủ cần chuẩn bị lễ cúng, mâm cỗ thịnh soạn nhằm tiễn đưa các Táo lên trên trời báo cáo với Ngọc Hoàng. Vậy lễ cúng ông Công ông Táo cần những gì, chuẩn bị ra sao?
Cúng ông Táo vào ngày nào?
Ông Táo hay Táo Quân là những vị thần được Ngọc Hoàng sai xuống trần gian để theo dõi và ghi chép lại những công việc của con người trong suốt một năm qua. Ông Táo thường cư ngụ tại những căn bếp trong gia đình và còn cai quản chuyện bếp núc, quản lý nhà cửa. Táo Quân gồm có 3 người, hai Táo ông và một Táo bà theo như truyền thuyết xưa kể lại.
Cúng ông Công ông Táo thường diễn ra vào 23 tháng Chạp hàng năm
Cứ vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm là các vị Táo quân lại sử dụng cá chép để cưỡi và bay về Thiên Đình, báo cáo với Ngọc Hoàng những chuyện đã xảy ra trong suốt một năm vừa qua. Từ đó, Ngọc Hoàng mới xem xét, nhận định những việc tốt, xấu mà gia đình ở hạ giới đã làm được để có sự thưởng phạt nghiêm minh.
Dựa theo những gì truyền thuyết kể lại, việc cúng ông Táo thường sẽ được người dân thực hiện bắt đầu từ ngày 21 trở đi cho đến thời điểm trước khi bước qua giờ Ngọ (từ 11 đến 13 giờ trưa) của ngày 23 tháng Chạp. Bởi vì đây là lúc các ông Táo chuẩn bị về trời cho nên nếu cúng ông Công ông Táo sau thời điểm giờ Ngọ ngày 23 thì sẽ không còn có giá trị gì nữa. Năm 2021, ngày 23 tháng Chạp sẽ rơi vào ngày 04/02/2021, do đó mà bạn cần chú ý thời điểm để tiến hành việc cúng ông Táo.
Lễ vật cúng ông Táo gồm những gì?
Mặc dù có thể khác biệt về vùng miền, địa phương và văn hóa. Thế nhưng lễ vật để cúng ông Công ông Táo theo đúng truyền thống sẽ bao gồm những thứ sau đây:
- Bộ quần áo cúng ông Táo: gồm 3 chiếc mũ (2 chiếc cho Táo ông, 1 chiếc cho Táo bà), 3 bộ quần áo (2 bộ cho Táo ông, 1 bộ cho Táo bà), 3 đôi hài. Bạn có thể tìm mua dễ dàng tại những tiệm vàng mã.
- Cá chép: Là phương tiện để ông Táo có thể cưỡi để bay về trời báo cáo với Ngọc Hoàng. Ở miền Bắc, người dân thường lựa chọn cá chép sống, sau khi cúng ông Táo xong thì sẽ tiến hành phóng sinh. Còn ở miền Nam, người dân thường lựa chọn cá chép giấy để hóa vàng cùng với bộ quần áo cúng Táo quân.
- Tiền vàng: Là thứ không thể thiếu trong những dịp hóa vàng truyền thống. Dùng để làm lộ phí tiễn đưa ông Táo về trời.
Bộ quần áo và tiền vàng để cúng ông Táo
Mâm cỗ cúng ông Táo cần chuẩn bị ra sao?
Bên cạnh bộ vàng mã và cá chép để làm lễ vật cúng ông Táo, bạn cũng cần chuẩn bị cả mâm cỗ để cúng đi kèm. Mâm cỗ chủ yếu là gồm những món mặn (xôi, thịt, canh,...) hoặc những món chay (hoa quả, tiền vàng, trầu cau,...) tùy theo mỗi gia đình.
Một mâm cỗ mặn cúng ông Táo thông thường sẽ bao gồm những thứ như sau:
- Thịt gà: Là gà trống, luộc nguyên con sau đó cho ngậm hoa hồng
- Thịt lợn: Chỉ dùng nếu như không cúng bằng thịt gà, thông thường người ta hay cúng với 5 lạng thịt lợn đã luộc chín.
- Xôi gấc: 1 đĩa
- Giò lợn: 1 đĩa
- Bánh chưng: 1 cái (có thể có hoặc không)
- Rau củ xào thập cẩm: 1 đĩa
- Canh sườn thịt nấu măng hoặc mọc: 1 bát
- Nem rán (chả giò): 1 đĩa
- Thịt nấu đông: 1 bát (có thể có hoặc không)
- Hoa quả
- Trầu cau
- Bánh kẹo
- Gạo trắng: 1 bát
- Muối: 1 đĩa
- Lọ hoa
Một mâm cỗ cúng ông Táo cơ bản với đầy đủ các món cần thiết
Thời gian thực hiện lễ cúng ông Táo
Như đã đề cập ở phần đầu bài viết, thời điểm tốt nhất để có thể tiến hành lễ cúng ông Táo về trời sẽ được thực hiện bắt đầu từ ngày 21 đến trước giờ Ngọ ngày 23 tháng Chạp (trước 12h trưa). Khi này, bạn cần đặt lễ vật cúng và mâm cỗ cúng ông Táo lên bàn thờ, sau đó thắp hương và bắt đầu đọc văn khấn. Đợi hương tàn tức là nghi lễ đã thực hiện xong, bạn hãy lễ tạ thần linh rồi tiến hành hóa vàng và mang cá chép đi thả phóng sinh tại ao, hồ,... (nếu là người Bắc).
Nghi lễ cúng ông Công ông Táo về trời là một nét đẹp văn hóa hàng trăm năm của người Việt ta. Do đó trong quá trình thực hiện việc cúng bái, bạn cần chuẩn bị đầy đủ các lễ vật và mâm cỗ cúng. Đồng thời khi kết thúc lễ cúng, thực hiện phóng sinh cho cá chép phải đúng cách, chuẩn mực, không làm chết cá và ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Bài cúng ông Công ông Táo
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài đông trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.
Tín chủ (chúng) con là: ……………
Ngụ tại:…….............................……
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.
Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Những điều cần lưu ý khi thực hiện lễ cúng ông Táo
Trong quá trình thực hiện lễ cúng ông Táo về trời, chắc chắn sẽ không tránh khỏi những điều sai lầm. Do đây là phong tục rất quan trọng đối với văn hóa tâm linh của người Việt, vậy nên bạn hãy tham khảo những điều cần lưu ý sau đây khi làm lễ cúng ông Công ông Táo, để từ đó tránh được những sai sót không đáng có:
1. Không cúng ông Táo trái với thời gian quy định
Bạn cần nhớ rằng, thời gian thực hiện lễ cúng ông Công ông Táo tốt nhất nên bắt đầu từ ngày 21 tháng Chạp cho đến trước 12 trưa ngày 23 tháng Chạp. Không nên thực hiện việc cúng bái vào sau 12 trưa ngày 23 bởi lẽ sẽ không còn giá trị gì nữa.
Nên thắp hương cúng ông Táo trước 12h ngày 23 tháng Chạp
2. Không thực hiện việc cúng bái ở nơi khác ngoài bàn thờ chính
Công việc thắp hương, cúng lễ ông Công ông Táo phải được thực hiện trên bàn thờ chính của gia đình, bởi nơi đây đặt bát hương thờ thần linh và tổ tiên. Tuyệt đối bạn không nên thực hiện tại những vị trí khác ở trong nhà như tại bếp, ban công, sân thượng,... Việc cúng bái sai vị trí thể hiện sự thiếu hiểu biết về văn hóa, tín ngưỡng của người Việt Nam.
3. Chỉ được khấn xin các Táo báo cáo điều tốt đẹp cho Ngọc Hoàng
Nhiều người thường hay khấn vái, xin các Táo ban phát tài lộc, may mắn, thịnh vượng cho bản thân và gia đình khi thực hiện lễ cúng ông Táo. Điều này là hoàn toàn sai lầm, bởi lẽ ý nghĩa của ngày ông Công ông Táo là để báo cáo những việc đã xảy ra trong gia đình gia chủ suốt một năm qua cho Ngọc Hoàng biết. Nếu như cầu xin sai mục đích có thể mang lại những hiệu quả ngược.
4. Phóng sinh cá chép đúng cách
Nhiều người thường có thói quen đứng từ trên cầu cao thả cá xuống nước, thậm chí là nguyên bọc nilon chứa cá chép bên trong. Điều này là cực kỳ sai lầm và đi ngược lại với mong muốn phóng sinh, có thể gây ra sự mạo phạm thần linh, đem lại những điều không may mắn về cho bạn cũng như gia đình.
Việc phóng sinh phải được thực hiện đúng cách, bạn nên bỏ công ra tận bờ sông, tháo bỏ nilon chứa cá chép bên trong rồi mới cho cá xuống nước. Lưu ý rằng bạn nên lựa chọn những nơi ao hồ sạch sẽ, hợp vệ sinh để tránh làm chết cá ngay khi mới thả xuống.
Việc phóng sinh cho cá chép cần phải được thực hiện đúng cách
