Hạt dẻ rừng là quả mọc dại, vào mùa khoảng tháng 9 đến tháng 11 dương lịch hàng năm. Đây là thứ quả mà người dân thành phố ai cũng thích mê, mỗi kg dao động từ 50.000-70.000 đồng.
“Rừng vàng, biển bạc”, thiên nhiên ban tặng cho Việt Nam khá nhiều những điều quý hiếm. Những cánh rừng già cung cấp cho con người nhiều loại thức ăn, sản vật phong phú. Có những loại quả tưởng như chỉ mọc hoang, mọc dại ở rừng nhưng cùng với những thay đổi trong gu thưởng thức, thích tìm của ngon vật lạ, đồ thiên nhiên của con người mà chúng lại trở thành những món ăn được ưa chuộng. Trong đó, phải kể đến hạt dẻ rừng.
Hạt dẻ rừng thường có ở những cánh rừng như Nghệ An, Lạng Sơn, Hòa Bình… Nó có tên khoa học là Castanea Molilissina thuộc họ sồi dẻ, một loại cây thấp, có tán rộng, thích hợp trồng ở nơi có khí hậu lạnh, sinh trưởng tốt ở địa hình thoải dốc, đất tơi xốp và thoát nước tốt.
Cây hạt dẻ rừng thường có ở những cánh rừng như Nghệ An, Lạng Sơn, Hòa Bình…
Mùa thu hoạch hạt dẻ tốt nhất là vào đầu đông, khoảng tầm tháng 8 và tháng 11 dương lịch, khi những hạt dẻ chín và rụng xuống đất là lúc hạt dẻ đạt độ ngọt bùi cao nhất, ngon nhất.
Quả dẻ rừng bao quanh là gai, rất sắc, trông thoáng qua nó giống như chôm chôm rừng. Hạt thì có hình dạng to đều, kích thước ba chiều gần bằng nhau. Vỏ bóng, mỏng, dễ bóc, có màu nâu sẫm, nhìn kỹ có lớp lông tơ màu trắng nhạt. Nhân hạt có màu vàng chanh. Khi còn xanh, hạt dẻ được bao bọc bởi lớp vỏ đầy gai nhọn. Nhưng khi chín, hạt dẻ sẽ rụng xuống đất, lúc đó phần lớn những hạt dẻ tí hon đã tách ra, nằm lăn lóc dưới nền đất. Mỗi quả hạt dẻ sẽ có từ 1 đến 3 hạt.
Quả dẻ rừng bao quanh là gai, rất sắc, trông thoáng qua như chôm chôm rừng.
Hạt dẻ rừng khi ăn có vị ngọt, bùi, thơm ngậy. Không những vậy, theo nghiên cứu khoa học, loại hạt dẻ này có nhiều lợi ích cho sức khỏe của con người. Chính vì những ưu điểm này mà nhiều năm trở lại đây, hạt dẻ rừng rất được ưa chuộng và trở thành một món đặc sản được yêu thích ở thành phố.
Dạo một vòng quanh chợ mạng có thể thấy, vào khoảng tháng 9, tháng 10 hàng năm, hạt dẻ rừng được rao bán ồ ạt trên các trang thương mại điện tử và chợ mạng. Theo khảo sát, hạt dẻ rừng tươi được bán với mức giá dao động khoảng từ 50.000 – 70.000 đồng/kg, hạt dẻ rừng chín vào khoảng 85.000-100.000 đồng/kg. Mỗi bài đăng đều có lượng khách vào đặt mua ầm ầm.
Chị Lan Anh (một người bán các loại đặc sản trên chợ mạng) cho biết chị đã bán hạt dẻ rừng khoảng 3 năm nay. Nguồn hàng chị lấy từ Lạng Sơn, cứ đến mùa lại nhờ quen thu mua hộ và gửi xe xuống. "Chuyến hàng nào gửi xuống tôi cũng bán vài ngày là hết, có khi người đặt nhiều quá tôi phải hẹn sang chuyến sau. Là hàng được tuyển chọn kỹ càng nên ai ăn thử cũng tấm tắc khen ngon rồi giới thiệu bạn bè, người thân vào mua hàng", chị Lan Anh kể.
Chị tiết lộ thêm, có những ngày đắt hàng chị phải bán được 2 tạ hạt dẻ, phải nhờ cả người em họ chốt đơn hộ nữa vì một mình chị làm không xuể. "Nếu hạt đã rang sẵn cứ bỏ tủ lạnh khi nào ăn thì cho lò vi sóng hoặc nồi chiên không dầu quay lại vẫn rất thơm ngon", chị Lan Anh nói.
Khi chín, hạt dẻ sẽ rụng xuống đất, lúc đó phần lớn những hạt dẻ tí hon đã tách ra
Cũng là người bán hạt dẻ trên chợ mạng, chị Bích (ở Hà Nội) cho biết hạt dẻ không để được lâu, hạt dễ bị hỏng, mốc nên mỗi lần chị chỉ lấy đủ bán trong vài ngày. "Hạt dẻ sống nếu muốn bảo quản lâu phải bỏ vào khay hoặc hộp cho vào ngăn đá. Trong trường hợp nếu muốn ăn khoảng một vài ngày thì cho vào ngăn mát tủ lạnh", chị cho hay.
Là một người có kinh nghiệm trong việc đi nhặt hạt dẻ về bán, chị Đào Xuân (Nghệ An), cho biết: “Hạt dẻ sẽ không chín cùng lúc nên mỗi ngày đều sẽ phải lên đồi, lên rừng xem có quả nào chín chưa để nhặt. Có đôi khi nó chín nhưng chưa rụng thì phải trèo lên cây để rung. Dụng cụ mỗi lần đi nhặt hạt dẻ phải mang theo là túi đựng và một cái kéo nhọn. Có quả chín rụng thì đã tách hạt, có quả chưa, khi ấy mình phải dùng kéo để tách. Công đoạn này cần đặc biệt cẩn thận vì gai nhọn của quả rất sắc, đâm vào tay sẽ đau buốt”.
Công việc nhặt hạt dẻ rừng cần phải cẩn trọng nếu không sẽ dễ đâm vào tay
Trung bình, mỗi người dân đi nhặt một buổi sẽ thu hoạch được khoảng 10-12kg một ngày, bán lẻ cho khách được khoảng gần 500.000 đồng. Đây cũng là nguồn thu tốt cho nhiều gia đình nơi đây.
