Về quả muối rừng, chúng ban đầu rụng đầy nhưng không có ai thu hái hoặc chỉ lượm nhặt số ít về làm gia vị thay cho muối. Song những năm gần đây, chúng bắt đầu được đầu bếp tại các nhà hàng lớn biết đến và "săn lùng".
Trên bản đồ ẩm thực Việt có hàng chục gia vị độc đáo từ miền núi hoang vu của các địa phương đến đặc sản theo mùa vùng sông nước. Trong đó có loại xưa vốn mọc đầy trong rừng không ai hái, giờ trở thành đặc sản gia vị độc đáo xuất hiện tên các bàn tiệc cao cấp, đó chính là quả muối rừng.
Cây muối rừng mọc nhiều tại khu bảo tồn Chư Moray (Kon Tum) là loại cây thân gỗ, cao khoảng 2-8m. Chúng có hoa mọc thành từng chùm màu vàng, kết thành những trái nhỏ như hạt đậu màu xanh, khi chín chuyển dần sang màu đỏ và nâu sậm. Lúc này, người đồng bào sẽ hái chúng về dùng thay cho muối nhờ có vị mặn và chua thanh, hoặc để tẩm ướp thịt trâu trong ngày lễ quan trọng như đám cưới, lễ hội...
Cây muối rừng.
Chị Phương Thảo (Sóc Sơn, Hà Nội) - tiểu thương chuyên buôn bán hương vị độc đáo cho các nhà hàng lớn tại thủ đô cho biết: "Cây muối rừng là loại cây có thể thu hái quanh năm. Tất cả bộ phận của cây sẽ được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. Từ việc sử dụng làm thực phẩm cho đến cây thuốc nam. Tất cả đều mang đến những công dụng vô cùng tốt cho sức khỏe của con người.
Về quả muối rừng, chúng ban đầu chín rụng đầy nhưng không có ai thu hái hoặc chỉ lượm nhặt số ít về làm gia vị thay cho muối. Song những năm gần đây, chúng bắt đầu được đầu bếp tại các nhà hàng lớn biết đến và "săn lùng". Vì thế, đồng bào dân tộc đã thi nhau vào rừng nhặt - hái quả muối rừng già rồi lấy hạt, đem về phơi khô bán cho thương lái. Hoặc họ bày bán dọc hai bên đường - nơi có nhiều du khách đi qua".
Quả muối rừng khi chín thường có màu nâu sậm. (Ảnh Trung Dũng)
Cây muối rừng cho trái vào mùa xuân nên để có muối rừng bán quanh năm, chị phải thu mua số lượng nhiều rồi dự trữ. "Vì quả muối rừng thu hoạch vào đầu năm nên tôi thường tranh thủ làm chuyến bay từ Hà Nội vào Kon Tum thu mua muối rừng với các loại quả, hạt đặc sản khác của Tây Nguyên về ngoài này. Ban đầu, tôi chỉ cung cấp cho những nhà hàng, quán ăn nhưng sau này người dân sành ăn hơn, biết đến loại quả này thì đổ xô tìm mua. Có tuần, tôi nhập vài chục cân mà vẫn không đủ để bán. Hiện, chúng được rao bán trên thị trường với giá khoảng 100.000 - 120.000 đồng/kg", người phụ nữ tâm sự.
Cũng giống như các loại gia vị khác, quả muối rừng được làm gia vị để chế biến món ăn hảo hạng như cá chạch gai xốt hạt muối rừng ăn kèm ngũ vị lá. "Cá chạch gai sau khi làm sạch sẽ được khử lớp nhầy tanh bằng nước chè xanh. Sau đó đầu bếp lóc lấy phi lê và ướp với lá lốt rừng thái nhỏ, hạt muối rừng trong vòng 15 phút. Một phần phi lê cá được băm nhuyễn cùng ít thịt heo, cuộn lá lốt rừng rồi đem áp chảo. Phần còn lại được thái khúc vừa ăn, rồi đem hấp và ăn kèm với năm loại lá cóc rừng, lá dừng, lá sung rừng, vông vang đỏ (chua), ngành ngạnh rừng. Tất cả tạo nên một món ăn vô cùng thơm ngon và lạ miệng.
Cá chạch gai xốt hạt muối rừng. (Ảnh: Trung Dũng)
Ngoài ra, người ta còn giã hạt muối rừng thành bột rồi trộn với các món nộm hoặc chỉ cần chấm thịt lợn luộc với nước làm từ loại hạt này là ăn không biết ngán", chị Phương Thảo nói.
Theo người phụ nữ này, quả muối rừng chứa axit nên có thể dùng làm chất thay thế rennet (tức men dịch vị) trong ngành y tế. Ngoài ra chúng còn được dùng trong điều trị ho, kiết lị, sốt, vàng da, thấp khớp và sốt rét.
Anh Minh Nghĩa (quận Tân Bình, TP.HCM) cho hay, anh sinh ra ở Gia Lai nên không mấy lạ lẫm với cái tên quả muối rừng. Song từ ngày vào Sài Gòn lập nghiệp, anh chưa từng nhìn thấy hay được thưởng thức lại hương vị ấy. "Một lần, tôi được chị đối tác mời vào nhà hàng ở quận 1 ăn trưa. Hôm đó, chị ấy bảo sẽ đãi tôi một món ăn mang đậm quê hương Tây Nguyên.
Đến khi phục vụ dọn món gà vườn nấu trái muối rừng lên, tôi ngỡ ngàng khi ngửi thấy mùi vị xưa. Mấy chục năm rồi tôi mới được ăn lại món ăn này và xúc động vô cùng. Nó giống như hương vị của quê hương, của tuổi thơ vậy", anh Nghĩa tâm sự.
