Cửu Diệu gồm 7 thiên thể được quan sát thấy là Mặt Trời, Mặt Trăng, Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Thổ. Ngoài ra, còn có hai thiên thể tưởng tượng nữa là La Hầu và Kế Đô.
Đây là chia sẻ của nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn – Chủ tịch Hội thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) với phóng viên Infonet xung quanh tập tục cúng dâng sao giải hạn của người Việt dưới góc nhìn của một nhà thiên văn học.
Nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn: Thay vì cúng giải hạn hay cầu may mắn, chúng ta có thể dành thời gian và cả tài chính cho việc duy trì và cải thiện sức khỏe, nâng cao tri thức và kỹ năng, xác lập những kế hoạch cho chính công việc của mình - đó là cách thực tế nhất để có cuộc sống hạnh phúc và thành công.
Vào mỗi dịp đầu năm, rất nhiều người dân đi xem sao chiếu mệnh cho bản thân và gia đình rồi tìm cách cúng dâng sao cầu mong giải được hạn nếu năm đó họ gặp sao xấu. Một số nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, các vị sư cho rằng điều này xuất phát từ các nhà chiêm tinh ở vùng Trung Đông sau đó sang đến Trung Quốc, sau đó người Việt Nam ảnh hưởng nhiều từ văn hóa Trung Quốc.
Dưới góc nhìn khoa học, anh có thể giải thích về việc xem sao này không?
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Ở Việt Nam ta, việc xem sao hầu hết dựa trên các quy tắc của tử vi có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Trước đây, khi chưa tiếp xúc với văn hóa phương Tây, người phương Đông có cách quy ước các chòm sao riêng và phân nhóm chúng dựa theo vị trí trên bầu trời thành những khu vực riêng như Tam Viên (gồm Tử Vi, Thái Vi, Thiên Thị) hay Nhị Thập Bát Tú,...
Ban đầu, việc xác lập các chòm sao không phải để phục vụ mục đích dự đoán tương lai hay số mệnh. Tuy nhiên, sau khi các chòm sao được xác lập rồi, người ta mới dần gán cho chúng những ý nghĩa về số mệnh con người, và đó là khi tử vi ra đời.
Hàng ngàn người đứng tràn ra cả lòng đường cúng dâng sao giải hạn tại Hà Nội.
Riêng việc cúng sao giải hạn theo kiểu phổ biến hiện nay thì ngoài việc dựa vào tử vi, người Việt Nam ta thường dựa vào Cửu Diệu vốn có nguồn gốc ban đầu từ Ấn Độ trước khi sang Trung Quốc và Việt Nam.
Đây là những thiên thể không cố định như các sao trong mỗi chòm sao mà có sự dịch chuyển hàng ngày.
Cửu Diệu gồm 7 thiên thể được quan sát thấy là Mặt Trời, Mặt Trăng, Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Thổ (tên gọi trong Cửu Diệu là Thái dương, Thái Âm, Mộc đức, Vân hớn, Thổ tú, Thủy diệu, Thái bạch - PV). Ngoài ra, còn có hai thiên thể tưởng tượng nữa là La Hầu và Kế Đô.
Việc người dân vẫn đang tin rằng nếu chẳng may gặp sao xấu (La Hầu, Thái Bạch, Kế Đô...) thì cả năm sẽ gặp vận hạn, có bằng chứng khoa học chứng minh cho điều này hay không thưa ông?
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Cho tới nay, có thể khẳng định rằng không có bất cứ hình thức dự đoán tương lai, số mệnh nào là có cơ sở khoa học. Một sự việc xảy ra với một ai đó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố tự nhiên cũng như xã hội.
Các thiên thể trên bầu trời thực tế đều cách rất xa chúng ta và đều là những thực thể vật lý mà ngày nay các nhà khoa học đã xác định được rất rõ ràng.
Chẳng hạn như Thái Bạch trên thực tế là Sao Kim - hành tinh thứ hai của Hệ Mặt Trời. Ngay cả lúc ở gần nhất, hành tinh này cũng cách chúng ta tới 38 triệu km.
Nếu có tác động của các thiên thể trong Hệ Mặt Trời lên hành tinh chúng ta thì đó là sự ảnh hưởng của lực hấp dẫn, và lực hấp dẫn tác động lên toàn bộ hành tinh chứ không có lý gì nó lại chọn tác động lên người tuổi này và bỏ qua người tuổi khác.
Mặt khác, với việc tính tuổi theo 12 con giáp mà người Việt đang ứng dụng để tính tuổi thì không lẽ nhân loại hơn 7 tỷ người mà chỉ có 12 loại số phận hay sao?
Thiên văn học hiện đại đã chứng minh rõ ràng về Hệ mặt trời.
Nhiều người quan niệm sao La Hầu, sao Kế đô là sao xấu nhất, điều này nên hiểu như thế nào?
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Như trên tôi đã nói, La Hầu và Kế Đô (nguyên gốc từ Ấn Độ là Rahu và Ketu) là hai thiên thể tưởng tượng.
Xưa kia, người ta không giải thích được việc xuất hiện nhật thực và nguyệt thực nên cho rằng đó là khi hai thiên thể này xuất hiện gây ra sự che khuất của Mặt Trời hoặc Mặt Trăng.
Ngày nay, chúng ta có hàng trăm đài quan sát chuyên nghiệp cả mặt đất cũng như không gian và đều biết rằng chúng không tồn tại.
Bản thân việc đó cũng nói lên rằng việc cúng bái này là không có cơ sở, bởi thiên thể không tồn tại thì không thể "chiếu mệnh" cho bất cứ ai.
Cuối cùng, ông có lời khuyên gì đối với những người đang và luôn tin rằng có sao chiếu mạng và cần phải tìm cách cúng sao giải hạn?
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Theo tôi, tín ngưỡng là một phần của văn hóa ở hầu hết các quốc gia trên thế giới và bất cứ ai cũng có thể giữ tín ngưỡng cho mình.
Tuy nhiên, tín ngưỡng thuần túy khác khá nhiều với việc gắn chặt những niềm tin thiếu cơ sở, vô điều kiện vào thực tế cuộc sống. Nếu số phận được định trước thì hóa ra mọi quyết định và hành động của chúng ta đều không còn ý nghĩa?
Mọi việc xảy tới với chúng ta đều có nguồn gốc hết sức rõ ràng từ yếu tố chủ quan (do chúng ta quyết định) và khách quan (tác động của ngoại cảnh như thiên nhiên, xã hội - không phải từ các sao).
Do đó, dù chúng ta thường khó chắc chắn về yếu tố khách quan nhưng chúng ta luôn nắm quyền chủ động ở phần chủ quan của mình.
Theo tôi, thay vì cũng giải hạn hay cầu may mắn, chúng ta có thể dành thời gian và cả tài chính cho việc duy trì và cải thiện sức khỏe, nâng cao tri thức và kỹ năng, xác lập những kế hoạch cho chính công việc của mình - đó là cách thực tế nhất để có cuộc sống hạnh phúc và thành công.
Xin cảm ơn ông!
