Ông Lại Tiểu Dân bị phát hiện có hơn 200 triệu nhân dân tệ tiền mặt cùng lượng lớn vàng khi đại án tham nhũng tài chính lớn nhất nước được phanh phui năm 2018.
Sáng 17/4/2018, Lại Tiểu Dân, Bí thư đảng ủy kiêm Chủ tịch công ty quản lý tài sản Hoa Dung, đến dự cuộc họp của Ủy ban Điều tiết Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc, nhưng không thể ngẩng đầu sải bước ra ngoài như thường lệ.
Ngay sau đó có tin ông Dân, 56 tuổi, đã bị bắt ngay tại phòng họp vì nghi ngờ vi phạm kỷ luật, pháp luật nghiêm trọng. Mới một tuần trước, ông Dân còn nhận phỏng vấn tại Diễn đàn châu Á Bác Ngao ở tỉnh Hải Nam, thảo luận về việc giám sát tài chính.
Ngày 15/10/2018, truyền thông nhà nước đưa tin ông Dân bị khai trừ đảng và cách chức vì vi phạm kỷ luật, pháp luật nghiêm trọng.
Tiền mặt chất đầy các tủ, két trong "siêu thị" của Lại Tiểu Dân. Ảnh: CCTV
Vụ án Lại Tiểu Dân là đại án ngành tài chính đầu tiên do Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương và Ủy ban Giám sát Quốc gia phối hợp xử lý. Đây cũng là vụ án tham nhũng tài chính lớn nhất kể từ khi Trung Quốc thành lập, năm 1949.
Trong một căn biệt thự được ông Dân gọi là "siêu thị" ở Bắc Kinh, điều tra viên thu giữ hơn 200 triệu nhân dân tệ tiền mặt, nặng khoảng ba tấn, cùng lượng lớn trang sức, vàng, đồ mỹ nghệ bằng ngọc, thư họa của các danh nhân và đồng hồ cao cấp.
"Siêu thị" chính là ám hiệu do ông Dân và một số người thân cận dùng để chỉ nơi cất giấu "tiền bẩn". Lần nào ông ta cũng đích thân lái xe chở tiền hối lộ đến "siêu thị" cất giấu. Trên đường đi, ông ta luôn cố tình chạy vòng vòng đề phòng bị theo dõi.
Trên thực tế, tài sản của Lại Tiểu Dân còn khổng lồ hơn thế nhiều. Các điều tra viên tìm thấy hơn chục xế sang trị giá hàng triệu nhân dân tệ trong gara thuộc về ông Dân. Ông ta cũng sở hữu rất nhiều bất động sản, một phần trong số này do người khác và tình thân đứng tên thay.
Tài khoản của mẹ ông Dân có 300 triệu nhân dân tệ, tất cả đều là tiền đút lót khi nhờ cậy ông ta giúp đỡ nhưng không đưa trực tiếp để tránh bị lộ.
Theo thống kê cuối cùng, ông Dân đã tích lũy tài sản bất hợp pháp hơn 1,788 tỷ nhân dân tệ trong 10 năm nắm quyền. Con số này tương đương với việc mỗi năm ông ta nhận 178,8 triệu nhân dân tệ tiền hối lộ, trung bình mỗi tháng 14,9 triệu, trung bình mỗi ngày khoảng 490.000 và trung bình mỗi giờ khoảng 20.000.
Lại Tiểu Dân khai tham ô nhiều tiền như vậy nhưng không dám tiêu.
Những thỏi vàng được tìm thấy ở "siêu thị" của Lại Tiểu Dân. Ảnh: CCTV
Lại Tiểu Dân sinh năm 1962 trong gia đình nghèo đông con, sống ở khu ổ chuột của thành phố Thụy Kim, tỉnh Giang Tây. Từ nhỏ, ông ta rất chăm chỉ, có thành tích học tập xuất sắc, thi đậu Học viện Kinh tế Tài chính Giang Tây với điểm số cao nhất thành phố năm 1979.
Năm 1983, sau khi tốt nghiệp đại học, Lại Tiểu Dân được phân công làm việc tại phòng kế hoạch vốn của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc. Không hề có chỗ dựa hay quan hệ nhưng nhờ gặp đúng thời cơ ngân hàng cải cách, muốn đề bạt các cán bộ trẻ có học thức, Lại Tiểu Dân được thăng chức làm phó phòng khi mới 25 tuổi. Từ đó, sự nghiệp thuận buồm xuôi gió.
Trong 20 năm làm việc tại Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, ông Dân lần lượt giữ chức trưởng phòng vốn, phó giám đốc bộ phận quản lý tín dụng, phó giám đốc bộ phận giám sát ngân hàng.
Năm 2003, ở tuổi 41, ông Dân được chuyển đến Ủy ban quản lý giám sát ngành ngân hàng Trung Quốc. Sau đó, ông đảm nhiệm chức bí thư đảng ủy và chủ nhiệm văn phòng đảng ủy của Ủy ban Điều tiết Ngân hàng Trung Quốc, bắt đầu thời kỳ "hô mưa gọi gió" trong hệ thống tài chính.
Tháng 1/2009, ông ta làm phó bí thư đảng ủy kiêm chủ tịch Công ty Hoa Dung, gánh trọng trách giải quyết bài toán thu hồi nợ xấu kém hiệu quả của công ty này.
Hoa Dung là một trong bốn công ty quản lý tài sản do chính phủ Trung Quốc thành lập năm 1999 để xử lý nợ xấu trong bốn ngân hàng lớn. Trong đó Hoa Dung tiếp nhận 407,7 tỷ nhân dân tệ nợ xấu từ Ngân hàng Công thương Trung Quốc. Đến cuối 2007, tỷ lệ thu hồi nợ xấu của Hoa Dung chỉ đạt 18%.
Sau khi đến Hoa Dung, ông Dân quyết định đặt ra chiến lược chuyển đổi công ty để mong đạt được thành tựu chính trị. Dưới thời ông Dân, Hoa Dung mở rộng sang nhiều lĩnh vực tài chính khác bao gồm chứng khoán, quỹ tín thác, cho thuê tài chính, hợp đồng tương lai, bất động sản và cấp phép kinh doanh cho các công ty con.
Năm 2012, ông Dân được tạp chí Anh The Banker bình chọn là một trong "10 nhân vật tài chính hàng đầu Trung Quốc năm 2012". Cũng trong năm này, ông ta được thăng chức bí thư đảng ủy kiêm chủ tịch Hoa Dung.
Hoa Dung dưới sự dẫn dắt của ông Dân dần đi chệch khỏi nghiệp vụ chính, biến thành một tập đoàn cổ phần tài chính khổng lồ. Ông ta sử dụng đòn bẩy tài chính để mở rộng tài sản của Hoa Dung lên gấp 10 lần. Tài sản ròng của Hoa Dung tăng từ 15,6 tỷ nhân dân tệ trước khi ông Dân được điều nhiệm lên 182,6 tỷ nhân dân tệ vào năm 2017, tổng tài sản tăng vọt lên 1,87 nghìn tỷ nhân dân tệ, gần 57 lần.
Kể từ khi trở thành lãnh đạo cao nhất của Hoa Dung, Lại Tiểu Dân dùng quyền lực điều động nhân sự của mình để loại trừ những người bất đồng ý kiến và thay thế bằng người có quan hệ thân thiết với ông ta, từ cấp quản lý đến đầu bếp căng tin, nhiều vị trí đều đổi thành đồng hương của ông Dân.
Theo cáo buộc, ông Dân không lãng phí bất kỳ kênh nào có thể mưu lợi, dùng Hoa Dung để mua lại các gói nợ xấu với giá cao, bỏ qua kiểm soát rủi ro và đầu tư bừa bãi, cưỡng ép "bơm máu" cho các bên liên quan lợi ích. Ông lợi dụng tín dụng doanh nghiệp trung ương để vay nhiều khoản nợ nước ngoài, thành lập lượng lớn công ty hợp danh ở Trung Quốc.
Ông Dân thiết lập mối quan hệ thân thiết với nhiều doanh nhân Hong Kong và mở rộng "bè phái Giang Tây", tất cả đều là đồng hương tỉnh Giang Tây, để nâng cao vị thế chính trị. Ông ta từng giúp một đồng hương vay vốn khởi nghiệp hơn 5 tỷ nhân dân tệ từ Hoa Dung, nhận "tiền đáp lễ".
Sau khi bị bắt, ông Dân thú nhận rằng luôn tiếp xúc với các ông chủ lớn, cảm thấy bản thân giúp đỡ họ rất nhiều nên xứng đáng nhận được quà cảm ơn, gồm tiền mặt, nhà và xe.
Ngoài những khoản "cống nạp" theo quy định, mỗi khi gặp ông chủ bất động sản, ông Dân sẽ trực tiếp đòi vài căn nhà; khi thấy đối tác lái xe sang, ông ta cũng sẽ yêu cầu "mượn chơi" vài ngày.
Có hơn 100 người tình
Lại Tiểu Dân bị đặt biệt danh "Lại 300" vì tin đồn ông ta có hơn 100 bất động sản, có quan hệ lợi ích với hơn 100 người và hơn 100 nhân tình. Trong số người tình của ông Dân có nhiều nữ minh tinh và người mẫu, nhưng phần lớn là nhân viên của Hoa Dung.
Sau khi đến Hoa Dung làm việc, ông ta không về nhà với vợ con nữa mà hàng ngày đều đến nơi ở của các tình nhân. Vừa ý ai trong công ty, ông Dân sẽ liên tục ra hiệu ngầm, hoặc dụ dỗ hoặc ép buộc phục tùng. Chỉ cần đối phương đồng ý, ông ta sẽ thu nạp vào "hậu cung", tặng tiền và sắp xếp cho các chức vụ trong công ty thuộc hệ thống Hoa Dung.
Từ tổng giám đốc đến quản lý cấp cao của các phòng ban, ông Dân đặt tình nhân vào gần một nửa vị trí lãnh đạo của Hoa Dung. Họ trở thành tai mắt quan trọng để ông ta kiểm soát tập đoàn.
Để che giấu người ngoài, ông sắp xếp cho công ty bất động sản dưới trướng Hoa Dung khai thác dự án bất động sản cao cấp ở Chu Hải, Quảng Đông, cách xa Bắc Kinh, sau đó tặng hơn 100 căn hộ cho dàn người tình.
Khi Hoa Dung bắt đầu sụp đổ vì loạt quyết sách sai lầm, bước vào giai đoạn "giật gấu vá vai", những hành vi vi phạm của ông Dân dần lộ ra. Vốn có nhiệm vụ xử lý nợ xấu, nhưng chỉ trong vài năm, Hoa Dung "tự sản xuất" rất nhiều nợ xấu, gây thất thoát tài sản nhà nước hơn 20 tỷ nhân dân tệ.
Ông Lại Tiểu Dân ra tòa năm 2020. Ảnh: Baike
Sau khi bị bắt, ông Dân nhanh chóng thú tội, đồng thời khai ra nhiều đồng phạm nhưng điều này không giúp ông ta giành được đường sống.
Trên phiên xét xử công khai vào tháng 8/2020, tòa án chỉ ra: "Xét tổng thể hành vi, tính chất và tình tiết phạm tội nhận hối lộ của bị cáo và mức độ tổn hại cho xã hội, không thể xử khoan hồng".
Ngày 5/1/2021, tòa tuyên án tử hình Lại Tiểu Dân vì tội nhận hối lộ, 11 năm tù vì tham nhũng và một năm tù vì vi phạm chế độ một vợ một chồng. Tổng hợp án phạt là tử hình.
Ông Dân kháng cáo nhưng bị TAND Tối cao bác vì "số tiền nhận hối lộ rất lớn, tình tiết phạm tội đặc biệt nghiêm trọng và ảnh hưởng sâu sắc tới xã hội". Bản án được thi hành vào ngày 29/1/2021.
Một ngày sau khi bản án tử hình được công bố, trang thông tin "Trường An Kiếm" của Ủy ban Chính trị Pháp luật Trung ương đăng tải bài viết về vụ án, chốt lại bằng lời cảnh tỉnh đanh thép: "Không do dự, không có ngoại lệ trong việc chống tham nhũng, gặp ác ắt trảm!".
