Chỉ trong vòng chưa đầy 10 năm đã có hơn 10.000 trẻ tại 46 nước sinh ra với những dị tật khủng khiếp. Khoảng 40% nạn nhân chết sau một năm chào đời. Thảm họa này xuất phát từ một loại thuốc từng được coi là “thần dược” trong thập niên 1950.
Lịch sử đen tối
Thalidomide là một loại biệt dược giảm đau, an thần, hỗ trợ giấc ngủ do Công ty dược Gruenenthal của Đức sản xuất và lưu hành từ cuối thập niên 1950. Ngay từ khi mới xuất hiện, Thalidomide đã chứng tỏ sự hiệu quả trong điều trị các chứng bệnh như mất ngủ, ho, cảm lạnh, nhức đầu, và đặc biệt là một trong những cái tên không thể thiếu trong việc chăm sóc sức khỏe bà bầu, với công dụng giảm triệu chứng ốm nghén giai đoạn đầu thai kỳ.
Một nạn nhân của Thalidomide vào năm 1963.
Chỉ trong một thời gian ngắn lưu hành, từ tháng 10/1957 đến đầu năm 1962, Thalidomide đã được tiêu thụ tại ít nhất 46 quốc gia trên thế giới, trong đó có Đức, Anh, Nhật, Canada, Úc…. Rất nhiều bà bầu đổ xô đi mua sản phẩm được coi như thần dược này mà không biết rằng tai họa thực sự đang chờ đợi họ trong tương lai gần.
Nỗi đau nhanh chóng ập đến khi họ sinh ra những đứa con không có chi hoặc tay chân ngắn ngủn với những ngón, đốt không rõ ràng hay có khi bị dính lại giống như mái chèo. Có những em bé bị cột sống khuyết tật, hở môi hoặc hàm ếch, dị tật hoặc không có tai ngoài, dị tật ở mắt, bộ phận sinh dục và các cơ quan nội tạng. Thalidomide cũng được báo cáo là lý do khiến cho hàng ngàn phụ nữ bị sảy thai vào cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960.
Chưa dừng lại ở đó, những nạn nhân nếu may mắn sống sót đến ngày nay thì cũng tiếp tục phải chịu đựng ảnh hưởng bởi các bệnh như bệnh mạch vành, hạn chế cử động khớp và thoái hóa khớp.
Không ai biết điều gì gây ra tình trạng này vì lúc đó người ta vẫn tin rằng các loại thuốc không thể vượt qua màng nhau thai và ảnh hưởng đến thai nhi. Các gia đình bất hạnh chỉ biết đổ lỗi cho số phận, có người bỏ con ngay sau khi sinh hoặc nuôi dưỡng một cách giấu giếm và xấu hổ vì cho rằng mình bị nguyền rủa.
Những nạn nhân nếu còn sống sót đến ngày nay thì cũng tiếp tục phải chịu đựng nhiều đau đớn.
Vén bức màn bí ẩn
Từ cuối thập niên 50, các bác sĩ Đức bắt đầu nhận thấy sự gia tăng đột biến của các ca dị tật bẩm sinh nhưng không rõ nguyên nhân. Đến năm 1960, bác sĩ nhi khoa Widukind Lenz có báo cáo công bố mối liên hệ giữa trẻ sơ sinh bị dị tật và sản phụ dùng thuốc Thalidomide.
Nỗi kinh hoàng gây ra từ cái tên Thalidomide đã gây chấn động toàn thế giới. Đến năm 1962, loại thuốc này đã biến mất khỏi các kệ bán hàng và trở thành cái tên cấm kỵ trong ngành y tế. Tuy nhiên, trong nhiều thập niên, không ai biết tại sao Thalidomide từ một sản phẩm chuyên dành cho bà bầu lại gây ra hậu quả nghiêm trọng đến vậy.
Cuối cùng sau nhiều năm nghiên cứu, các nhà khoa học thuộc Viện Ung thư Dana Farber đã tìm ra nguyên nhân. Cụ thể, việc người mẹ sử dụng thuốc thalidomide trong khi mang thai đã phá vỡ một loại protein có tên SALL4 liên quan đến việc giải mã gene.
Thiếu các protein này, mô không thể phát triển hoàn thiện thành nội tạng và các chi của thai nhi. Phát hiện này cho thấy sự gián đoạn SALL4 chính là gốc rễ dẫn đến dị tật của các thai nhi.
