Thấy con biếng ăn, sợ con còi cọc, nhiều phụ huynh đã xay nhuyễn thức ăn để đút cho bé dù bé đã hết giai đoạn ăn dặm. Tuy nhiên, theo các bác sĩ dinh dưỡng, đây không phải là hành vi tốt mà thậm chí mang tác dụng ngược lại.
Lần đầu tiên làm mẹ, chị Lê Nguyễn Uyên Thy (32 tuổi, ngụ quận Bình Tân, TP.HCM) không khỏi bỡ ngỡ trong việc chăm sóc con. Nhà neo người, chị và chồng (đều là nhân viên văn phòng) phải thay phiên nhau đi chợ mua thức ăn để chế biến cho con mỗi ngày từ lúc bé bắt đầu ăn dặm.
“Mình hay xay nhuyễn cá, thịt, lươn với rau cho đầy đủ chất dinh dưỡng. Lúc mới tập ăn dặm, bé cũng ăn kha khá và khá thích thú với món ăn mẹ nấu, nhưng sau đó 3 tháng, khi nghĩ con đã làm quen với thức ăn xay nhuyễn thì mình chuyển qua chế biến thức ăn còn thô hơn một xíu nhưng bé liên tục nôn ói. Sau đó, vì sợ con không ăn được nữa sẽ suy dinh dưỡng nên mình quyết định xay nhuyễn tiếp thức ăn cho con”, chị Thy nói.
Thấy con biếng ăn, sợ con còi cọc, nhiều phụ huynh đã xay nhuyễn thức ăn để đút cho bé dù bé đã hết giai đoạn ăn dặm.
Nhiều bà mẹ cứ tưởng việc xay nhuyễn thức ăn cho bé sẽ giúp bé bổ sung chất dinh dưỡng đầy đủ, tránh thiếu hụt. Tuy nhiên, theo thạc sĩ, bác sĩ Mai Quang Huỳnh Mai - Phó khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi đồng 2, việc này là điều không nên.
Phân tích về nguyên lý tiêu hóa thức ăn trong cơ thể người, bác sĩ Mai cho biết nếu hình dung hệ tiêu hóa của chúng ta là một cái ống rỗng ruột gồm có 2 đầu, đầu trên là miệng, đầu dưới là hậu môn thì quá trình xử lý thức ăn bắt đầu ngay khi chúng còn chưa chạm vào miệng. Đây là một phản xạ thần kinh được hình thành trong quá trình tập ăn.
“Khi chúng ta cắn/xé thức ăn thành miếng nhỏ và nghiền nát chúng bằng động tác nhai, men tiêu hóa tinh bột là amylase đã nằm sẵn trong nước bọt bắt đầu giúp tiêu hóa một phần chất tinh bột và nước bọt sẽ giúp làm nhão thức ăn để chúng ta có thể nuốt một cách dễ dàng.
Thức ăn được đẩy dọc theo ống tiêu hóa cứ thế trải qua một quá trình nhào trộn – cắt nhỏ - phân hủy dưới tác dụng cơ học - acid dịch vị - men tụy - mật để cuối cùng biến thành những chất đơn (đường đơn, acid béo, acid amin, vitamine) được hấp thu tại đoạn giữa ống tiêu hóa vào máu. Một phần thức ăn không được cắt nhỏ - phân hủy - hấp thu hết vì một lý do nào đó sẽ được đẩy xuống đầu dưới của ống, thành chất thải và tống ra ngoài”, chuyên gia này phân tích.
Xay nhuyễn thức ăn dù trẻ đã hết giai đoạn ăn dặm: coi chừng hại con
Khi chúng ta xay thức ăn cho trẻ mới tập ăn, bác sĩ Mai cho biết vì thức ăn xay vẫn là một món mới, có vị lạ, thô hơn sữa nên trong những lần ăn đầu tiên, trẻ vẫn có động tác giữ thức ăn lại tại miệng, nhai rồi mới nuốt. Nếu chúng ta nắm bắt được kịp thời những biểu hiện thích thú trong ăn uống của trẻ (nhai nhóp nhép, chép miệng…) để thay đổi ngay cách chế biến như tán thức ăn từ mịn đến thô, băm nhỏ, cắt nhỏ, để nguyên miếng… thì quá trình tiêu hóa thức ăn và thói quen ăn uống của trẻ sẽ diễn tiến theo chiều hướng rất thuận lợi.
Tuy nhiên, theo các bác sĩ dinh dưỡng, đây không phải là hành vi tốt mà thậm chí mang tác dụng ngược lại.
“Nếu kéo dài thời gian cho trẻ ăn thức ăn xay, dần dần theo thời gian, hệ thần kinh trẻ bắt đầu nhận ra loại thức ăn xay này quá mịn để “phải nhai”, từ đó bắt đầu hình thành phản xạ nuốt trọn thức ăn. Trẻ trở nên biếng nhai, hay nôn ói do xuất hiện phản xạ co thắt vùng hầu họng, vì đã có lần nuốt trọn thức ăn còn to do chưa xay kỹ.
Lúc này quá trình tiêu hóa tại miệng đã không diễn ra, trẻ không tận hưởng được mùi vị thức ăn ngon dở ra sao do thức ăn không còn được thưởng thức tại miệng mà bị nuốt chửng, không được kích thích thị giác khi ăn vì màu sắc chén thức ăn xay nào cũng giống nhau. Quá trình tiêu hóa sẽ ngày càng tệ, khẩu vị ngày càng giảm, trẻ ngày càng biếng ăn, còi cọc.
Tình hình sẽ càng tồi tệ hơn khi chúng ta, do không còn biết cách nào để cho trẻ ăn, bắt đầu cho trẻ xem tivi, điện thoại trong giờ ăn vì “không xem thì nó không ăn”. Lúc này bé rơi vào tình trạng “bị lừa ăn” chứ không còn biết mình đang được ăn nữa, phản xạ nhai sẽ mất hoàn toàn. Trẻ nuốt tất cả mọi thức ăn vừa được cha mẹ đút vào mà không cần biết nó hay mịn và hậu quả tất yếu là nôn ói kéo dài, tiêu hóa kém, táo bón, kém thô hấp thu”, bác sĩ Mai nói.
Cho con ăn thế nào là đúng?
Kiên nhẫn cho trẻ tập nhai từ những ngày đầu tiên tập ăn dặm, tạo hứng thú và phản xạ thần kinh tốt cho bé.
Phó khoa dinh dưỡng Bệnh viện Nhi đồng 2 đưa ra lời khuyên với phụ huynh cần lưu ý một điều, để trẻ tự giác trong ăn uống và cho trẻ biết đói là rất cần thiết nhằm giúp trẻ ăn tốt. Các bậc phụ huynh khi luyện ăn uống cho trẻ cần:
- Kiên nhẫn cho trẻ tập nhai từ những ngày đầu tiên tập ăn dặm, tạo hứng thú và phản xạ thần kinh tốt cho bé (chế biến bữa ăn nhiều màu sắc, ăn dặm chỉ huy…).
- Để bé ăn chung với đông người để chúng có thể bắt chước và thích không khí ăn uống.
- Không làm trẻ xao lãng trong bữa ăn (xem tivi, điện thoại, chơi trò chơi…)
- Chế biến thức ăn phù hợp lứa tuổi, đủ chất, không sử dụng những nguyên liệu có mùi vị quá khó ăn và đặc biệt không dùng sữa thay thế cho bữa ăn.
- Hạn chế ăn vặt trước bữa ăn chính.
- Nếu trẻ không thích món ăn này, bố mẹ có thể thay thế bằng một món ăn khác có thành phần tương tự.
