Mâm cúng giao thừa ngoài trời và trong nhà có sự khác nhau về các lễ vật từng vùng miền. Bếp eva hướng dẫn các bạn chuẩn bị lễ cúng giao thừa đầy đủ nhất.
Cúng giao thừa hay còn gọi là lễ cúng trừ tịch với ý nghĩa tiễn các vị thần linh năm cũ và đón chào những vị thần linh năm mới, tiễn một năm cũ với những điều chưa tốt đã qua và đón chào một năm mới với nhiều may mắn, sức khỏe và thành đạt.
Do đó, chuẩn bị mâm cúng đặc biệt quan trọng và cũng tùy vào mỗi vùng miền có sự khác nhau. Mâm cúng giao thừa bao gồm 1 lễ cúng giao thừa ngoài trời và 1 mâm cúng giao thừa trong nhà.
Mâm cúng giao thừa ngoài trời gồm những gì?
Theo tín ngưỡng của người Việt, mỗi năm có các vị Thiên binh ( 12 quan Hành khiển) đi thị sát dưới hạ giới. Mỗi năm sẽ có 1 vị quan Hành khiển khác nhau cai quản, luân phiên nhau. Vì vậy, mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời để tiễn đưa vị thần năm cũ và đón vị thần năm mới.
Mâm cúng giao thừa ngoài trời sẽ bao gồm những lễ vật sau:
- 1 con gà trống hoa luộc nguyên con, miệng con gà có ngậm 1 bông hoa
- 1 đĩa xôi hoặc 1 cái bánh chưng đã bóc
- Bánh kẹo
- 1 đĩa trái cây tươi
- Rượu, trà
- 1 đĩa có 1 lá trầu và 1 quả cau
- 1 đĩa muối trắng
- 1 đĩa gạo
- Hương và nến/ đèn cầy
Mâm cúng giao thừa ngoài trời đặt đầu gà quay ra đường để đón quan Hành khiển cai quản năm mới đi qua
Các gia đình có thể chuẩn bị mâm cỗ chay, chỉ cần bỏ đi phần gà luộc là được.
Tất cả các lễ vật được bày lên mâm và đặt trang trong ở trước cửa nhà. Vào đúng thời khắc giao thừa người chủ nhà sẽ thắp nhang, đốt đèn, rót rượu và thành khẩn kính vái. Khi thắp hương, gia chủ cắm hương vào bát gạo, cắm thẳng, không được cắm nghiêng.
Mâm cúng giao thừa trong nhà
Mâm cúng giao thừa trong nhà sẽ có sự khác nhau ở mỗi vùng miền, dưới đây là mâm cúng các vùng miền:
1. Lễ vật cúng giao thừa trong nhà
Phần lễ vật cúng giao thừa trong nhà chung cho cả 3 miền cần chuẩn bị đó là:
- 1 đĩa trầu cau
- 1 đĩa trái cây có 5 loại
- 1 đĩa muối
- 1 đĩa gạo
- 3 - 5 tách trà
- Bánh mứt các loại
- 1 bình hoa cúng
- Vàng mã
2. Mâm cúng giao thừa trong nhà miền Bắc
Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà của người miền Bắc truyền thống gồm có 4 bát, 4 đĩa, nếu gia đình nào giàu có thì có thể tăng lên 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát 8 đĩa. Mâm cơm cúng giao thừa miền Bắc thường có các món sau:
- Bát: Bát canh măng, bát canh bóng thập cẩm, bát mọc, bát miến nấu lòng gà...
- Đĩa: Đĩa thịt gà luộc, đĩa giò, đĩa nem rán , đĩa bánh chưng, đĩa giò xào, đĩa nộm, đĩa hành muối, đĩa miến xào thập cẩm…
3. Mâm cúng giao thừa trong nhà miền Trung
Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà của người miền Trung thường có cả bánh chưng và bánh tét. Những món trong mâm cỗ thường có:
- Đĩa bánh chưng
- Đĩa bánh tét
- Đĩa giò lụa
- Đĩa thịt đông
- Đĩa thịt lợn luộc
- Bát canh măng
- Bát miến
- Đĩa dưa món
- Đĩa ram
4. Mâm cúng giao thừa trong nhà miền Nam
Mâm cúng giao thừa trong nhà của người miền Nam do đặc điểm thời tiết nên đa phần là có món nguội.
- Bát canh măng tươi
- Bát canh khổ qua nhồi thịt
- Thịt kho hột vịt
- Gỏi tôm thịt
- Đĩa chả giò
- Đĩa dưa giá
- Củ kiệu
- Bánh tét
Những lưu ý khi cúng giao thừa
- Thời gian cúng giao thừa từ 23h đêm 30 Tết đến 1h sáng ngày mùng 1 Tết.
- Cúng giao thừa ngoài trời trước, cúng trong nhà sau
- Cúng giao thừa cần chú ý trang phục chỉnh tề, gọn gàng. Khi cúng không cúng quá to hoặc quá nhỏ.
- Cúng giao thừa nên cúng theo bài văn cúng, không nên cúng nôm na.
Văn khấn cúng giao thừa đêm 30
- Văn khấn giao thừa ngoài trời
Nam mô A di đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
- Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
- Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chú...sinh
- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần
- Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển
- Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm Mậu Tuất với năm Kỷ Hợi
Chúng con là: ………..................................................sinh năm: …………..................
Hành canh: ……….............. tuổi
Cư ngụ tại số nhà:……, ấp/khu phố:……....….., xã/phường ……..................…...........
Quận/huyện/ thành phố .................................tỉnh/thành phố .........................................
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo ...sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hi...sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cái Thái tuế, ngài tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy)
- Văn khấn cúng giao thừa trong nhà
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
Nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
Nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật
Nam mô Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chú...sinh
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
Các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh
Nay phút giao thừa năm cũ Canh Tý với năm Tân Sửu.
Chúng con là : ...sinh năm: ..., hành canh: ...tuổi, ngụ tại số nhà ..., ấp/khu phố ..., xã/phường..., quận/huyện/thành phố ..., tỉnh/thành phố ...
Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Con lại kính mời các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.
Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).
