Nồng nàn ẩm thực Bình Định

Bún chả cá Quy Nhơn

Bún chả cá không chỉ có ở Bình Định mà khắp các tỉnh ven biển đều có do đặc thù vùng miền. Bún chả cá nơi nào cũng ngon, cũng đậm đà hương sắc, nhưng lại mang đặc trưng riêng. Ở Quy Nhơn, bạn sẽ được hưởng cái nồng nàn của biển qua từng sợi bún, miếng chả cá nhiều gia vị.

Bún làm từ gạo tẻ vụ mùa thơm, hạt trắng đều vừa mới ra lò là ngon nhất. Còn chả lấy nguyên liệu là những loại cá quen thuộc như cá mối, cá nhồng, cá thu, cá rựa… Giờ đây, do nhu cầu của người dùng tay, nhiều công đoạn làm chả được phó thác cho máy móc, nhưng phải ăn rồi mới cảm nhận được rõ ràng chả ngon, phải được làm thủ công.

Người ta lóc thịt cá, trộn với tỏi ớt, tiêu, bột ngọt, dầu ăn, chút muối, đặc biệt thêm hành lá, thì là bằm nhuyễn rồi quết thật đều tay, khéo léo nặn thành miếng chả hay cây chả dài láng mịn, tròn dày.

Thường trong tô bún có cả 2 loại chả: chả chiên dai giòn, dậy mùi thơm; chả hấp thanh đạm, ít dầu mỡ, hấp dẫn không kém nhờ lớp trứng tráng mỏng, vàng ươm. Tất cả được trình bày ngon mắt trong tô rồi chan nước lèo trong veo, ngọt tự nhiên ninh từ xương cá kết hợp với xương bò, xương heo, củ cải, thơm, cà… để tăng vị. Bún chả cá Quy Nhơn ăn chung với rau sống tươi xanh rất ngon và đáng thử.

Bún chả cá trở thành một thương hiệu riêng của Quy Nhơn, nổi tiếng không kém bún Nha Trang (Ảnh: Internet)

Ở đường Nguyễn Huệ, Tăng Bạt Hổ… có khá nhiều quán được khách ưa chuộng. Dù cùng loại bún nhưng tùy quán mà giá cả khác nhau, từ 15.000 đồng/ tô trở lên. Tuy nhiên, không phải cứ đắt hơn là ngon hơn bởi chính yếu là phụ thuộc vào khẩu vị người ăn và bí quyết của người nấu nữa.

Nem chợ Huyện

Ca dao Bình Định có câu: "Rượu ngon Bầu Đá mê li/ Gặp nem chợ Huyện bỏ đi sao đành?". Chính thế, nó nem chợ Huyện mà thêm bình Bàu Đá thì còn gì bằng.

Nem chợ Huyện - một trong những món ngon Bình Định được chế biến từ thịt heo nạc tươi đã nạo bỏ lớp nhầy và lau bằng vải chứ không rửa nước. Sau đó, được thái, giã và quết với tỏi, muối, đường thật đều tay, cho thịt “chín”. Da heo lạng mỏng, xắt sợi hoặc hạt lựu trộn đều trong thịt vừa làm rồi gói bằng lá ổi bánh tẻ thành từng vắt, bọc ngoài cùng là lá chuối xanh.

Làm món nem chợ Huyện cũng lắm công phu và tốn nhiều sức, nhưng thành phẩm thì miễn chê!

Nem Bình Định cứng hơn, vị thanh và giản đơn hơn so với nem ở một số vùng khác. Nhưng chính vì thế nên nó dễ phù hợp với nhiều loại khẩu vị. Khi ăn, ngắm nhìn miếng nem đỏ hồng ngon mắt, cắn ngập chân răng để thấy vị thịt đậm đà, chua chua, ngọt ngọt với cái giòn sần sật của bì heo kết hợp chút chan chát mà ngọt hậu của lá ổi khiến người ta ăn mãi không chán.

Nếu muốn thơm lừng hơn nữa, hãy ăn nem nướng trên than hồng, kèm rau mùi, tía tô, rau răm, chuối, khế xắt nhỏ, dưa leo, chấm xì dầu sẽ được thỏa lòng. Đặc biệt, nem còn có thể cuốn cùng bánh tráng, rau xanh, chả ram cho vị riêng ngon lành chẳng kém.

Nem chợ Huyện bán khắp nơi trên đất Bình Định, thế nên, nhớ tranh thủ mua làm quà nhé.

Bánh ít lá gai

Đây là món bánh đặc trưng, là món ngon Bình Định. Đến nỗi, người xưa đã có câu: Muốn ăn bánh ít lá gai - Lấy chồng Bình Định sợ dài đường đi”. Ngày nay chẳng cần “dài đường”, vẫn có thể tìm mua thứ bánh này ở nhiều nơi khác, tuy nhiên, ngon nhất vẫn là cảm nhận nó trên chính mảnh đất sinh ra nó.

Bánh ít lá gai ngon thơm dân dã (Ảnh: Internet)

Bánh ít có nguyên liệu gần gũi với người dân nơi đây. Lá gai vốn được trồng phổ biến, thành rào hoặc từng khóm cạnh bờ ao luộc chín, giã nhuyễn cùng bột nếp tươi và đường kính trộn đều. Nhân bánh gồm đậu xanh, dừa khô nạo cơm, đường, thêm nước muối và gừng.

Chỉ thế thôi mà qua bàn tay khéo léo của người phụ nữ, chúng biến thành những chiếc bánh hình dáng đặc biệt như kim tự tháp đều chằn chặn gói trong lá chuối mềm dai.

Bánh vừa hấp xong, đem ra ăn nóng hôi hổi hoặc để nguội đều ngon. Bánh đen nhánh, bọc kín lấy nhân, khi ăn thật dẻo, thật mịn mà không dính răng, nhai một chút sẽ thấy bột nếp dẻo quánh, đậu bùi ngọt và dừa béo thơm hòa với mùi lá gai. Thật khó quên.

Bánh tráng nước dừa

Bánh tráng nước dừa của riêng Bình Định là món đạm bạc, rẻ tiền nhưng thơm ngon và đậm cái tình của người dân. Làm từ củ mì (củ sắn) nạo nhỏ, lọc kỹ. Cùi dừa bào mỏng, lấy nước cốt. Tất cả trộn với nhau cùng vừng, gia vị, tráng như bình thường rồi phơi nắng.

Bánh tráng nước dừa khi nướng phồng lên dậy mùi và ăn giòn béo ngậy, bùi bùi, ngon khó tả! (Ảnh: Internet)

Nghe thì đơn giản nhưng người tráng bánh phải luyện dữ lắm mới cho ra hàng trăm chiếc bánh như một, giống như khuôn từ kích cỡ, độ dày mà không làm sứt mẻ khi gỡ bánh và đè bánh.

Bánh mua về nướng than hồng, phồng ra thơn nức mùi dừa và vừng, cong cong nhìn đến là thích mắt. Rồi cứ thế, mọi người bẻ bánh ngay tại chỗ, ăn khi còn nóng mới thú vị. Bánh vừa giòn, vừa béo, vừa bùi bùi, nghe đâu đó còn có hương hành, vị tiêu cay nóng, bột ngọt ngọt, vô cùng hấp dẫn.

Bún tôm

Xưa kia, người dân quanh đầm Châu Trúc, Phù Mỹ, Bình Định thường đánh bắt cá đem muối mắm, phơi khô. Do đầm nhiều tôm quá mà ăn hoài các kiểu cũng ngán, họ chế, lấy tôm nấu nước ăn với bùn, sau này thành đặc sản của vùng.

Bún tôm ngọt ơi là ngọt, ngon ơi là ngon (Ảnh: Internet)

Bún tôm nhất định phải chọn tôm đất từ đầm Châu Trúc còn tươi sống, nhảy tanh tách, làm sạch rồi giã nhuyễn cùng hành tím, tiêu, bột ngọt, nước mắm ngon. Một số người còn cho lòng đỏ trứng và rượu trắng cho màu tôm đẹp mắt, vị thịt tôm càng đậm đà, khác biệt.

Khi có khách, chủ hàng mới gẩy ít thịt tôm đã làm, vắt bún, thêm hành tươi, rau thơm, ớt kim và chút chanh tươi rồi đổ lên trên nước lèo nóng hổi. Tô bún bưng ra nghi ngút khói, thơm lừng vị riêng dìu dịu, thanh tao.

Ăn vào thấy cay xè ớt, chua chua chanh, ngọt ngọt beo béo thịt tôm, thơm thơm mùi húng quế và tiêu sọ mới rắc. Bún tôm, thứ món ngon Bình Định này mà ăn vào trời lâm râm mưa thì quả là “quên sầu”.

Bánh xèo

Cách làm tương tự như nhiều địa phương khác nhưng nguyên liệu của bánh xèo Bình Định có khác một chút, khiến người ăn thấy mới lạ. Người Bình Định cho thêm vào nhân bánh cả rau củ như nấm, hành tây và thịt bò.

Bánh xèo Bình Định có thêm rau và thịt bò khác biệt (Ảnh: Inte

Làm bánh xèo, khâu quan trọng là lựa chọn nguyên liệu. Tôm đất không quá lớn, không quá nhỏ để giữ cho bánh có vị ngọt dai, thơm đặc trưng, đặc biệt, tôm phải còn sống, nên bánh xèo này còn được gọi là bánh xèo tôm nhảy; bột gạo lựa kỹ không hôi; nước mắm nguyên chất mới được.

Khi có khách, chủ hàng cho bột gạo nguyên thủy, không gia giảm thêm bột nghệ hay phụ gia tạo màu được đổ lên bếp, rồi rải phía trên là tôm, giá đỗ, thịt heo, thịt bò, chút nấm, hành tây xắt mỏng… một lát mùi thơm dậy lên là được. Bánh xèo được cuốn bánh tráng cùng rau sống, rau thơm, xoài, dưa leo xắt mỏng, chấm trong bát mắm chua chua ngọt ngọt đủ chanh, tỏi, ớt rất tuyệt vời.

Cá chua

Đây là tên một loại cá thơm ngon của riêng Bình Định. Cá chua được chế biến nhiều món: cá chua hấp, cá chua nấu lá giang, cá chua nấu mẳn (chỉ nấu với nước và hành, không phụ thêm gia vị), nhưng được ưa chuộng và giữ vị tốt nhất là cá chua nướng ăn kèm muối ớt.

Cá chua nhỏ người nhưng ngon thịt.

Cá chua ngon hay không phụ thuộc vào thời điểm trong năm và độ tuổi của cá. Cá còn nhỏ thì thịt chưa thật đậm, nhưng da cá mềm và đầu cá bùi ngon; khi cá già, da trở nên cứng và xác hơn, bù lại, thịt săn, ngon khỏi nói.

Đến Bình Định mùa xuân – hạ, nhớ nếm thử cá chua để biết cá không hề chua mà ngon thơm và ngọt lành.

Bún song thằn/ song thần

Bún song thằn có cái tên đặc biệt như vậy là do khi làm bún, người ta bắt dây bún từng đôi một. Lâu dần, có người đọc trại đi thành bún song thần, nghe vừa uy nghiêm, vừa huyền bí.

Bún song thằn có giá trị dinh dưỡng cao.

Nó nổi tiếng vì nguyên liệu chính để làm bún là đậu xanh. Do vậy, bún song thằn có hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Xưa nay, dân gian còn truyền câu: “Nón ngựa Gò Găng/ Bún song thằn An Thái/ Lụa đậu tư Nhơn Ngãi/ Xoài tượng chín Hưng Long” để thấy món này được đánh giá cao thế nào.

Bún song thằn phải dùng nước sông Kôn mới cho ra vị đúng như ý. Khác bún tươi, ăn ngay khi làm, bún song thằn phải qua khâu phơi phóng mới thành phẩm. Nhưng cũng chính vì thế, nó kết hợp được với nhiều nguyên liệu khác cho ra món ăn ngon lành và đa dạng như nấu với tôm, thịt nạc, lòng gà ăn ngọt và mát.

Tắm biển, hải sản và nhiều đặc sản thế này chắc chắn đem lại thời gian xả stress hữu ích cho bất cứ ai. Xứ Nẫu đang chờ bạn khám phá đấy.