Ghé thăm vùng đất núi rừng Yên Bái, đừng bỏ qua những món đặc sản mang đậm hương vị mộc mạc này.
Măng ớt Trạm Tấu
Măng ớt Trạm Tấu là món ăn chỉ có ở huyện vùng cao Trạm Tấu của tỉnh Yên Bái được chế biến từ cây măng Lay - một loại cây chỉ mọc ở vùng núi cao. Đây là loại măng rất đặc biệt, kích thước của măng nhỏ bằng ngón tay, bên trong thì lại đặc ruột được gọi là măng ớt.
Măng Lay ở Trạm Tấu mọc rất nhiều ở trên sườn của núi đá. Cứ mỗi độ vào thu, khi mà lưng đèo đã bắt đầu bao phủ bởi những lớp sương thì đó cũng là thời điểm mà những mầm măng đua nhau mọc. Đối với đồng bào người Mông ở Trạm Tấu thì món măng ớt chính là một trong những món ăn không thể thiếu trong những bữa cơm đạm bạc ở trên nương hay trong những bữa cơm thịnh soạn vào dịp lễ, tết.
Măng ớt khi được ngâm ở trong dung dịch muối trắng và ớt tươi lâu ngày thì nó sẽ có màu trắng hồng, chỉ nhìn thôi cũng đã thấy rất là thích mắt. Lúc này nếu đưa lên miệng và cắn thử một miếng, sẽ thấy măng ớt rất giòn và ngay đầu lưỡi cảm nhận được vị chua, cay cùng hòa quyện tạo nên hương vị khó quên.
Măng ớt Trạm Tấu là một món ăn dân dã, quen thuộc của đồng bào người Mông ở Trạm Tấu. Dù được làm từ loại măng nhỏ nhưng khi kết hợp hài hòa với nguyên liệu quen thuộc là muối và ớt tươi lại tạo nên hương vị rất đặc biệt, vì thế dù có thưởng thức một lần món măng ớt Trạm Tấu cũng rất khó để quên đi hương vị đó.
Bánh chưng đen
Trước kia bánh chưng đen được dùng phổ biến vào ngày lễ tết nhưng hiện nay thì được sử dụng phổ biến hơn. Vì vậy chúng ta hoàn toàn có thể chọn mua làm quà cho người thân khi đặt chân đến với Yên bái. Món ăn này được làm từ gạo nếp đặc trưng của Cẩm Lệ kết hợp với nhân đỗ nho, đỗ xanh đều được.
Ngoài ra nó còn cỏ thịt ba chỉ và gia vỉ tạo nên. Để tạo màu đen thì đây là màu của cây vừng đen hoặc thân cây núc nác thì mới có thể tạo thành.
Thịt trâu gác bếp
Thịt trâu gác bếp là món ăn đặc sản của người Thái đen. Món này thường được làm từ thịt bắp của những chú trâu thả rông trên các vùng núi, đồi. Cách chế biến thịt trâu gác bếp không khó, nhưng cũng khá mất công.
Người làm thường cắt những mảng thịt to, chọn miếng thăn, bắp ở vai, lưng con trâu, chia các thớ thịt ra thành từng miếng hình con chì. Sau đó họ lại thái dọc thớ, ướp ớt, muối, gừng, nước lá rừng, đặc biệt không thể thiếu lá mắc khén (hạt tiêu rừng) và treo lên gác bếp hun khói cho óng đen, quắt khô để bảo quản. Khoảng 8 tháng đến tháng 1 năm sau, họ sẽ hạ thịt trâu xuống, ăn tới đâu lấy tới đó. Khói ám lâu ngày làm thịt trâu có mùi đặc biệt, mang đậm phong vị núi rừng với hình thức bên ngoài khô, màu nâu thẫm, nhưng phần trong vẫn hồng hào, tươi đỏ, ngọt đậm đà.
Nhìn bên ngoài, miếng thịt trâu màu nâu sẫm, sở dĩ có màu sắc như vậy là do sự khéo léo của người hun thịt, thịt phải được hun thường xuyên bằng than củi lấy từ núi. Thớ thịt trâu màu nâu hồng rất bắt mắt, khi ăn sẽ cảm thấy hơi hăng hắc vị của khói ám lâu ngày. Khi miếng thịt đã trôi xuống họng, vị ngọt đọng lại nơi đầu lưỡi lại khiến thực khách mê mẩn. Phổ biến nhất là món thịt trâu gác bếp xé nhỏ, chấm cùng chẩm chéo làm mồi nhậu, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt của thịt đọng lại, hòa quyện cùng mùi thơm từ khói củi núi đá và chút cay nồng, chút thơm lạ của mắc khén.
Bánh chuối Lục Yên
Từ lâu chuối đã trở thành cây gần gũi, gắn bó với người Tày Lục Yên, bởi những hữu ích từ cây chuối đem lại. Người Tày đã sáng kiến tái hiện sự thanh tao, hấp dẫn của hương vị chuối bằng cách chế biến thành một sản vật ngon - bánh chuối – món ăn thường được dùng làm đồ cúng tế trong những dịp gia đình, dòng họ có việc trọng đại.
Với bánh chuối, sự hấp dẫn được thể hiện qua những bàn tay khéo léo, tài tình của các bà, các mẹ. Bánh được tạo nên chủ yếu từ chuối và một chút bột gạo mới. Để làm được một chiếc bánh chuối thơm ngon, giữ được hương vị nguyên vẹn của chuối, màu bánh vàng như nhúng mật họ phải chuẩn bị khá công phu từ khi chuối ra nải. Quả chuối chín, đem bóc vỏ, rồi được sấy khô để dành. Khi làm bánh, chuối sấy khô được đem ngâm nước ấm cho mềm rồi đem đi xay thành bột, bột gạo cũng phải xay bột nước cùng với bột chuối trộn đều làm vỏ bánh. Muốn có bánh thơm, ngọt thì nguyên liệu được chọn là chuối tiêu; muốn bánh có độ dai dẻo, màu sắc sáng thì chọn chuối goòng, chuối lá… tùy theo sở thích.
Điều hấp dẫn ở bánh chuối là ngoài nhân có đỗ, lạc và đường còn lại các phụ gia đều từ chuối. Lá gói bánh cũng từ lá chuối trong vườn, dây gói bánh cũng từ dây chuối đúng là chẳng giống với bất kỳ loại bánh nào.
Lạp xưởng
Dừng châu ở Lạp Xưởng thì chúng ta đừng quên mua lạp xưởng nơi đây. Nó được chế biến rất độc đáo của người có nghề mới làm ra được. Từ nguyên liệu bao nhiêu, thời gian ướp bao lâu thì mới có thể tạo ra được.
Thế nên khi ăn chúng ta sẽ thấy nó rất khác biệt chứ không hề giống như lạp xưởng ở các vùng khác. Vậy nên bạn đừng quên mua quà tặng này khi đến với Yên Bái để làm quà cho người thân.
Mật ong nhãn Văn Chấn
Cuối tháng 4, từ thành phố Yên Bái bầu trời nặng nước từ sau tết khiến cả vùng đầy ẩm ướt và nồm nhưng vượt qua đèo Ách, nắng bừng lên làm lòng người rộn rã. Hoa nhãn đã nở rộ dọc Quốc lộ 32, ong lấy mật mùa này đủ mật ngọt… Với diện tích hàng ngàn ha trồng nhãn, khu vực Văn Chấn, Nghĩa Lộ là địa điểm khá lý tưởng để thưởng thức hương vị mật ong nhãn.
Không giống như một số loại mật ong để lâu bị đóng đường nguyên nhân vì gặp phải thời tiết mưa gió, ong không đi kiếm ăn được, người nuôi phải cho ong ăn đường nên lứa đầu tiên trước mùa hoa sẽ có thành phần đường trong đó. Mật ong hoa nhãn Văn Chấn là sản phẩm hoàn toàn tự nhiên được những chú ong hút mật từ hoa nhãn chuyển hóa thành nên có mùi thơm đặc trưng, rất giàu năng lượng, nhiều vitamin. Thành phần chủ yếu trong mật ong là các loại đường đơn như: Glucô, Lêvulôse ... dễ hấp thụ, các loại men cần thiết như: AMILASE, LIGASE... các loại vitamin nhóm D, B, K, E, C... và nhiều các khoáng chất tốt cho sức khoẻ.
