Vòng cổ là một loại trang sức quen thuộc đối với phụ nữ nhưng việc đeo hàng chục chiếc vòng chồng lên nhau làm cổ ngày càng dài ra thì lại là cách làm đẹp độc đáo và kỳ lạ của phụ nữ bộ tộc Kayan.
Bộ tộc Kayan thuộc dân tộc Kareni, một dân tộc thiểu số trong nhóm ngôn ngữ Miến - Tạng, có nguồn gốc cổ xưa tại đất nước Myanmar. Họ còn được biết dưới tên gọi khác là dân tộc Padaung.
Bộ lạc Kayan sống chủ yếu ở bang Kayah, miền đông Myanmar. Trong thập niên 1990, bộ tộc này xung đột với chính phủ quân sự ở Myanma nên nhiều người dân sắc tộc Kayan di cư sang nước Thái Lan. Họ đã sống không giấy tờ ở khu vực biên giới, trong một trại tị nạn thuộc ngôi làng nhỏ Nai Soi. Hiện nay, bộ tộc Kayan còn khoảng 7000 người.
Theo quan niệm truyền thống của người Kayan thì phụ nữ đeo càng nhiều vòng trên cổ sẽ càng đẹp và quyến rũ, những cô gái cổ dài luôn được cánh đàn ông yêu thích và cho đó là tiêu chuẩn của cái đẹp.
Người Kayan quan niệm, vùng cổ dưới những chiếc vòng đồng là một "vùng cấm địa" trên cơ thể người phụ nữ, họ luôn phải che chắn da cổ rất kỹ càng. Họ rất kỵ để đàn ông nhìn thấy vùng cổ của mình, thậm chí ngay đến người chồng đầu gối tay ấp cũng không có được "đặc quyền" này.
Mỗi khi cần làm vệ sinh vùng cổ, người phụ nữ Kayan sẽ gọi vài chị em gái của mình tới cùng ngâm mình trong một số loại thảo dược truyền thống hoặc trong các dòng sông để lau chùi chiếc vòng trên cổ.
Với chiếc cổ dài, những người phụ nữ Kayan thực sự trông rất khác biệt. Theo tập tục, khi các bé gái lên 5, chúng bắt đầu đeo chiếc vòng cổ đầu tiên trong đời, nặng 0,5 kg. Khi 8 tuổi, các bé đeo chuỗi vòng kế tiếp, nặng 1 kg, bốn năm sau là chuỗi vòng nặng 1,5 kg. Theo chu kỳ 4 năm, phụ nữ Kayan sẽ được bổ sung vòng, tới khi họ thấy cổ không thể dài hơn. Việc này chấm dứt khi người phụ nữ 45 tuổi.
Có rất nhiều cách lý giải cho tục đeo vòng cổ kỳ lạ này.
Theo quan niệm truyền thống thì phụ nữ Kayan đeo càng nhiều vòng cổ thì càng thể hiện nét sự cao quý và giàu có của gia đình. Đồng thời, điều này cũng tượng trưng cho nét văn hóa truyền thống lâu đời của bộ tộc.
Theo những lời truyền tai nhau của phụ nữ bộ lạc Kayan, họ đeo nhiều vòng cổ với mục đích làm giảm sự quyến rũ để tránh nạn buôn phụ nữ và sự nhòm ngó của các bộ lạc khác.
Một vài ý kiến cho rằng, thời xưa những cuộn vòng giúp bảo vệ phụ nữ khỏi bị thú dữ tấn công, cắn vào cổ khi đàn ông trong bộ lạc phải đi săn nhiều ngày trong rừng.
Mỗi năm trôi qua, số lượng vòng cũng tăng lên, khi đến tuổi trưởng thành ít nhất có khoảng 23 chiếc vòng xếp dày trên các cổ cô gái. Những chiếc vòng cổ bằng đồng này có thể nặng tới 10kg. Chính sức nặng từ những chiếc vòng này làm cho các cơ xung quanh vùng xương đòn của các cô gái bị biến dạng và làm cho cổ họ dài ra. Số lượng vòng cổ đeo nhiều nhất của phụ nữ Kyan tới 37 chiếc với chiếc cổ dài hơn 30cm.
Nặng như vậy nhưng điều kỳ lạ là những người phụ nữ Kyan đều không muốn tháo bỏ nó. Một phần nguyên do là thời gian họ đeo những chiếc vòng khá lâu, sẽ để lại những vết thâm tím và làn da bị đổi màu. Khi tháo bỏ chiếc vòng, phần cổ tái nhợt sẽ lộ ra.
Hơn nữa họ đã đeo những chiếc vòng từ nhỏ, nó đã trở thành một phần không thể thiếu trên cơ thể. Đã quen với sức nặng của những chiếc vòng, họ sẽ cảm thấy không thoải mái khi được chúng gỡ bỏ.
Một điều thú vị nữa, khi một phụ nữ phản bội chồng thì phải bắt buộc tháo bỏ những chiếc vòng này như một sự trừng phạt, sẽ bị dân làng xa lánh. Vì vậy, đây có lẽ làm một trong những nguyên nhân quan trọng nhất mà nhiều phụ nữ Kayan không muốn thảo bỏ vòng.
Những chiếc vòng có thể được gỡ bỏ một cách an toàn khi các cơ bắp bên dưới của họ yếu đi. Tuy nhiên, nhiều người đã già yếu nhưng vẫn không muốn tháo bỏ những chiếc vòng trên cơ thể mình. Những chiếc vòng sẽ theo họ tới khi nhắm mắt lìa đời.
Ngày nay, tục lệ này vẫn còn phổ biến trong tộc người Kayan và trở thành một truyền thống độc đáo, thu hút sự tò mò của du khách. Mỗi năm, có hàng nghìn du khách tới thăm quan và mua đồ thủ công mỹ nghệ trong ngôi làng người Kayan sinh sống.
