Vào mùa nắng nóng, trong khi bệnh sởi đang có xu hướng gia tăng, nhiều trẻ nhỏ bị sốt phát ban làm cho cha mẹ lo lắng. Để có sự chăm sóc, điều trị phù hợp, các bậc phụ huynh cần biết cách phân biệt sốt phát ban và bệnh sởi.
Sốt phát ban và bệnh sởi khác nhau thế nào?
Trẻ nhỏ bị sốt phát ban hầu hết do nhiễm các loại virut thông thường với tỷ lệ khoảng 70 - 80%, trong đó, nhóm virut đường hô hấp chiếm phần lớn và thường là những virut lành tính. Còn trẻ mắc bệnh sởi do nhiễm virut thuộc giống Morbillivirus của họ Paramyxoviridae thường gây nên tình trạng cấp tính. 2 bệnh này giống nhau ở thời kỳ ủ bệnh, sau đó có dấu hiệu sốt nhẹ hoặc sốt cao 38 - 390C kèm theo cảm giác mệt mỏi, lừ đừ, nhức đầu và nhức mỏi các cơ bắp, biếng ăn, bỏ bú, một số trẻ có thể bị nôn ói hoặc tiêu chảy.
Để phân biệt sốt phát ban và bệnh sởi, cần chú ý giai đoạn phát ban như: Nếu trẻ bị sốt phát ban thông thường thấy nốt ban là những ban đỏ nhưng mịn và sáng, ít gồ lên mặt da, ban nổi đồng loạt khắp cơ thể và sau khi biến mất không để lại sẹo hay vết thâm.
Nếu phát ban do bệnh sởi thì có dấu hiệu nốt ban đặc trưng xuất hiện theo thứ tự lúc đầu ở sau tai rồi lan ra mặt, dần xuống bụng, ngực và ra toàn thân; nốt ban nổi lên sẩn và gồ lên mặt da, khi biến mất để lại những vết thâm trên da gọi là vằn da hổ; trẻ luôn có 3 triệu chứng kèm theo là chảy nước mũi, ho và mắt đỏ.
Vì vậy, khi thấy trẻ có biểu hiện sốt và nổi ban đỏ, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để được xác định, chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng có thể xảy ra.
Chăm sóc và điều trị trẻ sốt phát ban
Như trên đã nêu, nguyên nhân gây sốt phát ban do trẻ bị nhiễm các loại virut đường hô hấp và được xem là loại virut lành tính, không dẫn đến tình trạng cấp tính. Vì vậy, việc chăm sóc và điều trị cho trẻ bị sốt phát ban có thể được thực hiện tại nhà, nếu không có chuyển biến tốt thì mới đưa trẻ đến cơ sở y tế để điều trị.
Khi trẻ có biểu hiện sốt và nổi ban, cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tại nhà, phải theo dõi nhiệt độ chặt chẽ và can thiệp hạ sốt cho trẻ khi cần thiết. Nên để trẻ nghỉ ngơi trên giường, nới lỏng quần áo, mặc loại quần áo thoáng mát và thấm mồ hôi, chườm mát cho trẻ bằng nước ấm mỗi giờ không quá 10 phút.
Nếu trẻ sốt trên 38,5oC, cần hạ sốt bằng thuốc uống hoặc thuốc đặt hậu môn. Thuốc uống nên sử dụng loại thuốc dạng gói bột dành riêng cho trẻ em như paracetamol với liều lượng 10mg/kg cân nặng mỗi lần và uống cách nhau ít nhất 6 giờ, trường hợp trẻ không uống được thì có thể dùng viên thuốc đạn đặt hậu môn. Đồng thời bù đủ nước, chất điện giải cho trẻ bằng cách cho trẻ uống nhiều nước ép từ trái cây tươi hoặc dung dịch oresol, ăn súp hay cháo lỏng hoặc sữa. Có thể cho trẻ uống thuốc ho có nguồn gốc thảo dược để làm dịu tình trạng viêm sưng, đau ở cổ họng và thận trọng khi dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.
Lưu ý làm sạch mũi, vệ sinh da và cơ thể đầy đủ, tránh kiêng gió và nước, trùm kín chăn. Cần cách ly trẻ nếu có điều kiện để tránh bị nhiễm khuẩn cũng như có thể làm lây nhiễm cho các trẻ khác. Sau khi đã bù đầy đủ nước, chất điện giải và hạ sốt cho trẻ; cần tiếp tục theo dõi trẻ chặt chẽ, nếu phát hiện có dấu hiệu biểu hiện tiến triển xấu hơn thì nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nơi gần nhất để được xử trí can thiệp, ngăn ngừa những tình huống các biến chứng xấu có thể xảy ra như viêm màng não, viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm phế quản phổi, lao tiến triển, viêm loét hoại tử miệng, tiêu chảy, viêm kết mạc giác mạc, viêm cơ tim..., thậm chí có thể tử vong.
Cẩn thận với các biến chứng nguy hiểm
Trong quá trình chăm sóc và điều trị sốt phát ban cho trẻ tại nhà, phải theo dõi tình trạng của trẻ để phát hiện các triệu chứng nguy hiểm. Cần đưa trẻ nhập viện điều trị khi trẻ có biểu hiện hôn mê, co giật; Bị sốt nhưng không kiểm soát được nhiệt độ, không thể hạ sốt mặc dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng liều lượng; Trẻ bị sốt cao trên 39,40C; Các nốt phát ban ở da không thấy chuyển biến tốt sau 3 ngày khởi phát bệnh; Trẻ có hệ miễn dịch yếu; Trẻ mới sinh dưới 6 tháng tuổi; Trẻ nghi ngờ bị mất nước do tiêu chảy.
Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu sốt phát ban do nhiễm các loại virut thông thường ở trẻ em, vì vậy khó xác định dùng thuốc gì để chữa trị hiệu quả. Tuy vậy, có thể sử dụng kết hợp các loại thuốc để khắc phục triệu chứng gồm thuốc hạ sốt, vitamin A và kháng sinh. Thuốc hạ sốt có tác dụng giúp trẻ hạ sốt hiệu quả khi bị sốt cao mà phương pháp chườm mát không có khả năng giảm sốt.
Vitamin A có tác dụng tăng cường sức đề kháng, bảo vệ niêm mạc mắt cho trẻ được an toàn. Thuốc kháng sinh được sử dụng để chống bội nhiễm trong một số trường hợp cần thiết theo chỉ dẫn của bác sĩ, có thể dùng khi trẻ bị sốt phát ban nặng nhằm chủ động ngăn ngừa các biến chứng do sốt phát ban gây ra. Thực tế sốt phát ban ở trẻ do những loại virut lành tính gây ra nên nếu chăm sóc tốt tại nhà, trẻ có thể hồi phục nhanh.
Cách phòng ngừa
Về phòng bệnh, khi trẻ bị sốt phát ban, cần cách ly trẻ ở nhà vì bệnh rất dễ lây lan ở môi trường nhà trẻ, mẫu giáo, trường học. Hiện nay chưa có vắc-xin phòng bệnh sốt phát ban, vì vậy, cách phòng bệnh tốt nhất là không để trẻ tiếp xúc với nguồn bệnh, thường xuyên rửa tay cho trẻ thật sạch, cho trẻ dùng các loại trái cây giàu vitamin C để tăng cường sức đề kháng chống lại virut.
