5 trường hợp ngộ độc nấm nguy kịch đang phải điều trị tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai (Hà Nội) lại một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng ngộ độc nấm, ăn nhầm nấm độc tại Việt Nam.
Biểu hiện ngộ độc sau ăn càng lâu càng dễ tử vong
PGS.TS Phạm Duệ, Giám đốc Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai cho biết, 5 bệnh nhân ngộ độc đang điều trị tại Trung tâm là những ca ngộ độc nấm đầu tiên trong năm 2014. Tuy nhiên, các ca bệnh thậm tử nhất sinh, thậm chí tử vong do ăn nhầm nấm độc tại Việt Nam không hề hiếm gặp, năm nào cũng xảy ra. Hiện tại, đang là mùa sinh sôi, phát triển của loài nấm nên có thể trong thời gian tới các ca ngộ độc nấm sẽ tăng lên.
1 trong 5 bệnh nhân bị ngộ độc nấm đang rất nguy kịch tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai (Ảnh MH)
TS.BSCK II Nguyễn Kim Sơn, Phó giám đốc Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai, cho biết trường hợp có biểu hiện ngộ độc ngay sau khi ăn nấm (nôn, tiêu chảy) thì thường là các ca ngộ độc nhẹ. Nhưng nếu sau 6 tiếng ăn nấm trở lên mới có biểu hiện thì tình trạng ngộ độc càng nặng và loại nấm đó là nấm rất độc.
Theo TS Sơn, nấm độc thường là nấm có đủ mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống và bao gốc. Bộ phận độc nằm trong toàn bộ thể quả nấm và lượng độc tố thay đổi theo mùa, trong quá trình sinh trưởng của nấm, trong môi trường đất đai, khí hậu.
|
Những quan điểm không đúng về nấm độc: * Nấm độc thường có màu sặc sỡ. * Nấm bị sâu bọ ăn là nấm không độc. Tất cả các loại nấm độc đều bị kiến, ốc sen, sâu bọ ăn * Thử cho động vật (gà, chó...) ăn trước, nếu sau 1-2 giờ động vật không chết hoặc không bị ngộ độc là nấm không độc. Điều này chỉ đúng với một số loại nấm tác dụng nhanh. Đối với các loại nấm gây chết người thường có tác dụng chậm, 12-24h mới có triệu chứng đầu tiên nên không thể nhận biết ngay và động vật chỉ chết sau ăn nấm 4-5 ngày. * Thử nấm bằng thìa, đũa, dây chuyền..., làm bằng bạc nếu thay đổi màu xám đen thì là nấm độc. Điều này hoàn toàn sai, các loại độc tố của nấm không tác dụng đối với bạc nên không gây đổi màu. |
Có hai độc tố chính trong nấm độc gây ngộ độc là độc tố muscarin và độc tố amotoxin. Với nấm chứa độc tố muscarin, gây ngộ độc nhanh, chỉ 15 phút đến vài giờ sau ăn nấm bệnh nhân đã xuất hiện co đồng tử, mắt mờ, nhịp tim chậm, huyết áp hạ, tăng tiết mồ hôi, chảy đờm rãi, co thắt khí phế quản, tăng tiết đường hô hấp làm ngạt thở, suy hố hấp, buồn nôn, đau bụng và ỉa chảy. Trường hợp ngộ độc nấm do độc tố muscarin có thể gây tử vong.
Ngộ độc nấm do độc tố amotoxin, triệu chứng đầu tiên sau ăn nấm xuất hiện muộn (6-24 giờ), trung bình khoảng 10-12 giờ với biểu hiện buồn nôn, đau bụng, nôn mửa, ỉa chảy toàn nước rất nhiều lần. Tiếp theo bệnh nhân sẽ bị suy gan, suy thận và tử vong. Độc tố này của nấm không bị mất đi khi đun sôi hoặc sấy khô nấm.
“5 trường hợp ở Thái Nguyên đang được điều trị tại Trung tâm Chống độc có biểu hiện nôn vào ngày hôm sau ăn nấm là ngộ độc nặng nên tình trạng sức khỏe của họ hiện rất nguy kịch. Loại nấm mà họ ăn được là nấm tán trắng, rất giống với nấm không độc, ăn rất ngọt nhưng thực chất lại rất độc”, TS Sơn chia sẻ.
Nấm ăn được để lâu cũng sinh ra độc tố
TS Sơn cảnh báo, rất dễ nhầm lẫn giữa nấm ăn được với nấm độc, đặc biệt là với nấm non, chưa xòe mũ. Bởi các loại nấm non chưa bộ lộ hết đặc điểm cấu tạo nên dễ gây nhầm lẫn giữa nấm độc và nấm không độc.
Do đó, để tránh bị ngộ độc nấm, TS Sơn khuyến cáo người dân tuyệt đối không ăn nấm lạ, nấm hoang dại, kể cả nấm màu trắng, nấm có đủ các phần của thể quả, dứt khoát loại bỏ nấm khi có nghi ngờ là nấm độc.
“Ngay cả với nấm ăn được người dân cũng nên ăn ngay nấm tươi, mới hái, không nên để lâu vì nếu để nấm bị dập nát, ôi rất dễ hình thành độc tố gây ngộ độc”, TS Sơn nói.
5 bệnh nhân ngộ độc đang điều trị tại Trung tâm Chống độc vì ăn nhầm nấm tán trắng
Với các trường hợp bị ngộ độc nấm độc, theo TS Sơn, bệnh nhân phải được gây nôn ngay khi có triệu chứng ngộ độc. Sau đó cần chuyển bệnh nhân tới cấp cứu ở trung tâm y tế gần nhất để được rửa dạ dày, uống than hoạt tính sớm.
Khi tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc nấm, cơ sở y tế cấp cứu đầu tiên phải xác định chính xác thời gian bệnh nhân xuất hiện triệu chứng sau khi ăn nấm: nếu dưới 6 tiếng có thể để bệnh nhân điều trị tại tuyến xã, huyện. Nếu triệu chứng xuất hiện sau 6 tiếng ăn nấm phải gửi bệnh nhân lên tuyến tỉnh hoặc tuyến trung ương nơi có điều kiện lọc máu, nếu không bệnh nhân sẽ tử vong.
“Việc xác định đúng loại nấm gây ngộ độc cho bệnh nhân có ý nghĩa quan trọng trong điều trị. Do đó, khi đưa bệnh nhân lên cấp cứu, người nhà cần đem theo nấm đã ăn. Nếu đã nấu hết nấm thì có thể mang theo thức ăn đã chế biến nấm độc hoặc chất nôn của bệnh nhân ngộ độc nấm nôn ra”, TS khuyến cáo.
|
4 loại nấm độc người dân Việt Nam rất dễ ăn nhầm: * Nấm độc tán trắng: đặc điểm nhận dạng là mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất, thân cây khô mục, trong rừng và một số nơi khác. Mũ nấm màu trắng, bề mặt mũ nhẵn bóng, lúc non đầu tròn hình trứng, mũ nấm đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm phẳng với đường kính khoảng 5-10 cm, khi già mép mũ có thể cụp xuống. Phiến nấm màu trắng, cuống màu trắng có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa. Thịt nấm rất mềm, màu trắng, mùi thơm dịu nên người dẫn rất dễ nhầm, trong khi độc tố của nó rất cao, có thể gây tử vong. * Nấm độc trắng hình nón: trông gần giống nấm độc tán trắng, thịt nấm mềm, màu trắng nhưng mùi lại khó chịu. Đây cũng là loài nấm có độc tính cao, dễ gây tử vong. * Nấm mũ khía nâu xám: mọc trên mặt đất trong rừng, nơi có nhiều lá cây mục nát và một số nơi khác. Mũ nấm hình nón, hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu vàng, nâu tỏa từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm. Khi già, mép mũ nấm bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ, đường kính mũ nấm 2-8 cm. Phiến nấm lúc non màu hơi trắng gắn chặt vào cuống nấm, khi già có màu xám hoặc nâu tách rời khỏi cuống. Cuống nấm màu hơi trắng đến vàng nâu, dài 3-9 cm, không có vòng cuống. Thịt nấm màu trắng. * Nấm ô tán trắng: mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc ven chuồng trâu, chuồng bò, trên bãi cỏ, ruộng ngô và một số nơi khác. Mũ nấm lúc còn non hình bán cầu dài, màu vàng nhạt, có các vảy nhỏ màu nâu nhạt. Khi trưởng thành mũ nấm hình ô hoặc trải phẳng, màu trắng, trên bề mặt mũ nấm có các vảy mỏng màu nâu bẩn, vảy dày dần về đỉnh mũ. Phiến nấm lúc còn non màu trắng, lúc già màu xanh nhạt hoặc xanh xám. Cuống nấm màu tắng hoặc nâu hoặc xám, có vòng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống không phìn dạng củ và không có bao gốc. Thịt nấm màu trắng. Loại nấm này đọc tính thấp, chủ yếu gây rối loạn tiêu hóa. |
