Ngoài đào, quất thì mai cũng là cây cảnh quen thuộc trên thị trường mỗi khi Tết đến xuân về.
Có lẽ ít ai biết rằng, cây mai vàng có thể sống trên một trăm năm với cành lá um tùm, hoa mang sắc vàng rực đẹp mắt. Ngoài thiên nhiên, đa số các giống mai vàng tự rụng lá vào mùa đông và ra hoa vào mùa xuân.
Hoa mai vàng tự nhiên có mùi thơm nồng nàn vào buổi sáng, mùi hương sẽ nhẹ dần vào các thời điểm còn lại trong ngày. Do đó, chúng ta thường lặt hết lá vào tháng chạp âm lịch để kích thích cho cây mai ra hoa rộ vào dịp Tết Nguyên Đán.
Trên thế giới ước tính có hơn 30 giống mai vàng các loại. Trong số đó, 2/3 giống được phát hiện tại Việt Nam.
Mai núi (mai rừng) là loại mai vàng tuyệt đẹp, thường mọc trên núi hoặc trong rừng. Hoa có số lượng cánh khá dày, từ 12-18 cánh.
Mai này mọc trên những núi đá khô khốc và sống chủ yếu bằng hơi sương, nước mưa và nước ngầm trong lòng đất. Giống mai này thường xuất hiện nhiều tại các vùng núi thuộc Tây Nguyên và nước bạn Campuchia.
Gốc mai rừng này có tuổi đời trên 40 năm, chiều cao khoảng 6 mét, tán rộng khoảng 3,5-4mét, vanh gốc 55cm, cành đẹp, hoa và nụ nhiều, được mọc tự nhiên tại huyện Hương Khê (HàTĩnh). Gốc mai đã được rao bán với giá hơn 100 triệu đồng tại một chợ hoa xuân gần đây.
Giống mai đỏ lạ mắt này được nhập từ Trung Quốc về để bán vào dịp Tết. Giống này khá bắt mắt với dáng cây tương đối nhỏ nhưng bông hoa rất to, hoa màu đỏ, cây rất siêng ra bông
Ngay từ khi ra mắt, giống mai đỏ này đã được bán rất đắt - khoảng 2 triệu đồng cho một cây khá nhỏ.
Sau Tết, những cây mai đỏ còn lại cũng được dân chơi cây cảnh sưu tầm về để nhân giống và tạo dáng để sử dụng vào năm sau.
Mai sẻ là một loại mai vàng chuyên mọc ở những vùng cát trắng gần biển. Loại mai vàng này có thân suôn thẳng, tròn và trổ bông thưa thớt. Nếu chúng trổ năm cánh thì gọi là mai sẻ,còn nếu có hơn năm cánh thì là loại mai động.
Mai sẻ mọc rải rác khắp các tỉnh từ Quảng Bình, Quảng Trị vào tận các vùng duyên hải thuộc miền trung. Đôi khi, ta sẽ thấy chúng ở các vùng đồi cát trắng thuộc miền nam như Tây Ninh, Đồng Nai, Biên Hòa. Đặc biệt là cây mai này có hoa chùm và rất sai hoa. Tết đến, hoa nở rộ đầy cành, sắc vàng óng ánh trông rất đẹp mắt.
Mai chủy cũng là một loại mai rừng nhưng thân cây rất to, hoa nhiều màu vàng đậm, lá rộng, xanh bóng và có hình răng cưa. Loại mai này có hoa mọc thành chùm rất đẹp nên gọi là mai chủy (chủy có nghĩa là chùm, quần thể, quây quần lại, đặc nghẹt).
Mai châu (mai “trâu”) là loại hoa có kích cỡ lớn và mọc rất phổ biến, đặc biệt là ở miền Nam. Có nơi cây mọc thành rừng nhưng không sai hoa bằng mai sẻ. Cây mai này có hoa 5 cánh màu vàng tươi rất đẹp nên được nhiều người ưa chuộng.
Mai liễu là cây mai vàng 5 cánh thường nhưng cành nhánh mềm mại, rủ xuống như cây liễu. Điều thú vị nhất là loại mai này thường có hoa nở kín cành, nhìn vô cùng đẹp mắt.
Mai tầm gửi là một loại mai vàng sống nhờ trên thân cây khác, nhất là các loại cây cổ thụ to lớn. Chúng sống bám vào thân cây, một phần hút chất dinh dưỡng từ đất, một phần hút chất dinh dưỡng từ cây mà chúng bám vào.
Thân mai chùm gửi khá cứng, ở đầu cành nổi lên những khối u to giống như chùm gửi. Xung quanh khối u mọc chi chít những đọt non và nụ hoa, khi nở sẽ thành một bó hoa to. Có người còn gọi chúng là “mai vương” hoặc mai “tỳ bà”.
Mai thơm, mai hương, mai ngư cũng là cây mai 5 cánh thường, nhưng hoa có màu vàng tươi và mùi thơm nhẹ nhàng.
Mai thơm Huế là loại rất quý, sai bông, cánh dày và lâu tàn. Đặc biệt là cây mai này có lá non màu xanh chứ không phải màu nâu đỏ hoặc hồng như các giống mai khác.
Mai giảo hay mai cúc là loại mai có rất nhiều cánh được ghép lại từ nhiều loại mai khác nhau trên cùng một cây mai. Mai giảo lấy gốc mai vàng làm chủ đạo, sau đó ghép nhánh của các loại mai khác vào để cho ra đời loại mai có rất nhiều cánh, nhiều màu sắc trên cùng một cây mai.
Mai vàng cánh nhọn là cây mai có nụ hoa nhỏ và dài, nở ra cánh nhọn như hình ngôi sao, rất sai hoa. Nhưng do loại mai này cánh hở, không mấy đẹp mắt nên ít được ưa chuộng trên thị trường.
Mai vàng cánh tròn là cây mai vàng 5 cánh to, tròn, kín và rất đẹp. Đa số người tiêu dùng đều thích loại mai này, nhất là người gốc Hoa.
Hoa mai đăng còn có tên khác là mai vàng Đài Loan. Đây là giống mai vàng có kích thước hoa rất lớn, đường kính mỗi hoa có thể lên đến 15-20cm, thân gỗ cao từ 2-4m. Mai đăng du nhập vào Việt Nam khoảng 10 năm gần đây. Với mỗi gốc mai bán tại vườn có giá từ vài chục nghìn đồng đến vài trăm nghìn tùy theo độ tuổi của cây.
Mai lá quắn là loại mai có lá to xoáy quắn lại, hoa 5 -7 cánh to, nở xoè, cánh hoa cong lên như lòng thuyền, nhụy cái to dài, ngoài đầu hơi đỏ.
Phúc Lộc mai (mai xanh) là giống mai mới xuất hiện trên thị trường khoảng 3 năm trở lại đây. Phúc Lộc mai có 2 loại: Loại thứ nhất có màu ửng đỏ, nhụy vàng, nở từ 3-5 ngày tùy vào điều kiện thời tiết, sau khi nở hoa sẽ kết hạt; Với loại thứ 2, sau khi hoa nở thì cánh hoa sẽ biến thành lá. Hoa có màu sắc xanh của lá pha chút màu nâu đất phía gần nhị hoa.
Mai tứ quý (nhị độ mai) cho hoa nở đến hai lần, thời gian nở lâu hơn các loại mai khác. Mai tứ quý là loài mai đặc trưng của vùng Nam bộ, thuộc họ mai, thân gỗ. Loại mai này trổ bông lác đác quanh năm. Những cây mai tứ quý cao trên 2m, gốc lớn, có tuổi đời trên 100 năm được bán với giá khoảng vài trăm triệu đồng/cây.
Mai vàng Yên Tử là loaị mai sinh sống ở vùng núi Yên Tử, chịu được lạnh, hoa có mùi thơm đặc trưng. Tác phẩm mai vàng Yên Tử cổ thụ này có tên “Thiên phúc Yên Tử” có tuổi đời khoảng 700 năm. Cây cao 1m, vanh (tròn) gốc gần 100cm, vanh thân gần 100cm, dự kiến có giá bán khoảng vài chục tỷ đồng.
Mai Vĩnh Hảo là loại mai mọc hoang dại ở vùng núi Vĩnh Hảo (Bình Thuận). Cây mai vàng này rất nặng, có thể gấp rưỡi mai thường khác, nên còn có tên gọi khác là “mai đá”. Loại mai này cành nhỏ, giòn, dễ gãy, lá nhỏ, lúc non màu xanh, trong như giấy, hoa to, cánh phẳng, có từ 12 – 16 cánh, rất đẹp và lâu tàn.
Thanh mai là loại hoa có hình dạng tương đối giống hoa mai vàng truyền thống, tuy nhiên thanh mai là loại mai có màu xanh nhạt, nhị màu xanh đậm, mọc từ 5-12 cánh, cánh to tròn,xếp nối tiếp nhau. Vì màu sắc không mấy bắt mắt nên giống mai này rất ít xuất hiện và cũng ít được ưa chuộng.
Mai chiếu thủy là cây đa niên, gốc to, cành nhánh nhiều. Cây cao khoảng 1,5m, lá dài, nhỏ,mọc thành đôi. Hoa nhỏ 5 cánh, mọc thành chùm nhỏ li ti, màu trắng tuyền, có mùi thơm dịu,cuống hoa dưới luôn hướng xuống đất.
Mai chiếu thủy là một loại cây cảnh rất có giá trị. Cây giống thô có giá chỉ từ vài trăm ngàn đồng/cây. Nhưng tùy theo từng cây được tạo thế, chúng sẽ có giá bán từ vài triệu đến vài trăm triệu đồng/chậu.
