Saffron - thứ gia vị làm từ nhụy hoa nghệ tây được mệnh danh là "vàng đỏ" hay "Hoàng đế" của các loại gia vị có giá lên đến hàng trăm triệu một kg.
Nhụy hoa nghệ tây là cái tên rất "hot" trong thời gian gần đây với các chị em trên các diễn đàn làm đẹp. Dù có giá "đắt hơn vàng", khoảng vài trăm triệu một kg, chỉ 1g ít ỏi đã có giá vài trăm nghìn, nhưng tại sao nhiều chị em vẫn đua nhau săn lùng và không ngại ngần "móc hầu bao" ra mua như vậy?
Cây nghệ tây có đặc điểm ra sao?
Nghệ tây, có danh pháp khoa học là Crocus sativus, là một loài thực vật thuộc họ Diên vĩ, thường trổ hoa vào mùa thu, đóa có nhụy đỏ sẫm. Thân cây nhỏ mảnh mai, có thể phát triển chiều cao tới 20-30 cm, cho ra 4 hoa. Hoa có màu sắc rực rỡ và mùi hương vô cùng quyến rũ, mỗi hoa gồm 3 đầu nhụy màu đỏ thẫm.
Nghệ tây là một loại thực vật tam bội, không thể tự tương thích và vô sinh về mặt giống đực, nó trải qua quá trình giảm phân khác thường và do đó không có khả năng sinh sản độc lập. Vì là vô sinh, phần hoa màu tím của nghệ tây không thể tạo ra hạt. Sự sinh sản của nó phải có sự hỗ trợ thủ công của con người: phần củ dạng giả thân hành dưới mặt đất với các bộ phận chứa tinh bột cần phải được đào lên, đập vỡ ra và trồng lại. Đây cũng là một nguyên nhân khiến nhụy nghệ tây có giá đắt đỏ.
Củ của nghệ tây sống được một mùa, cho ra được tối đa mười "củ con" bằng cách phân chia sinh dưỡng, và chúng sẽ phát triển thành cây mới vào mùa tiếp theo. Những củ này là dạng đặc ruột, nhỏ, có màu nâu với đường kính tối đa là 5 cm.
Hoa nghệ tây chỉ nở trong thời gian rất ngắn.
Cây nghệ tây phát triển tốt nhất với đầy đủ ánh sáng mặt trời, có thể sống sót được trong mùa đông, chịu được sương giá với nhiệt độ khoảng -10 độ. Cây ưa đất sét có chứa đá vôi mềm, bở, mật độ thấp, tưới tiêu tốt và hàm lượng hữu cơ cao. Sau một khoảng thời gian tiềm sinh qua suốt mùa hè, củ sẽ mọc ra các lá nhỏ và bắt đầu cho búp vào đầu mùa thu. Chúng chỉ ra hoa và khoảng giữa mùa thu.
Hoa nghệ tây nở sau mùa lạnh, từ mặt đất nhô lên khi trời bắt đầu ấm, đội cả tuyết vừa mới bắt đầu tan. Một số nhà nghiên cứu cho rằng loài hoa bé nhỏ duyên dáng này báo hiệu xuân về.
Nghệ tây có nguồn gốc từ đâu?
Nghệ tây có nguồn gốc ở Hy Lạp hoặc Tây Nam Á, lần đầu tiên được trồng ở Hy Lạp, rồi sau đó đưa tới các khu vực khác như Bắc Phi, Bắc Mỹ và châu Đại Dương. Hiện tại, Iran được coi là thủ phủ của nghệ tây khi chiếm tới 90% sản lượng saffron trên toàn thế giới. Quốc gia này trồng nghệ tây từ 3000 năm trước.
Thu hoạch nghệ tây ở Iran.
Do phù hợp điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng, nghệ tây ở Iran có mùi thơm đặc biệt. Qua đó, thứ "vàng đỏ" này cũng đem lại nguồn thu khổng lồ cho quốc gia này. Tiếp đến là một số nước cũng trồng nghệ tây như Tây Ban Nha, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Ma Rốc.
Nhụy hoa nghệ tây tại sao lại đắt đỏ đến thế?
Công dụng của cây nghệ tây là lấy nhụy làm gia vị hoặc dùng trong công nghiệp nhuộm. Gia vị làm từ nhụy hoa nghệ tây được gọi là saffron. Saffron được mệnh danh là "vàng đỏ" hay "Hoàng đế" của các loại gia vị khi xếp vào hàng những loại gia vị đắt đỏ nhất thế giới với một vị đắng đặc trưng.
Saffron vừa được dùng như một loại thảo dược và vừa có công dụng như một loại gia vị, nó tạo cho thực phẩm một màu vàng cam rực rỡ dù dùng lượng rất nhỏ. Không những màu sắc mà hương vị saffron cũng thuộc vào loại hảo hạng. Saffron được sử dụng rộng rãi trong các nền ẩm thực như Ấn Độ, Ba Tư, châu Âu, Ả Rập, và Thổ Nhĩ Kỳ. Các loại bánh kẹo và rượu cũng thường có saffron.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng saffron có những công dụng tuyệt vời như giúp tăng cường trí nhớ, giảm đầy hơi và ngăn chặn đau bụng, trị mất ngủ, điều trị sỏi thận và loét dạ dày, giảm lượng cholesterol, giảm huyết áp cao, hỗ trợ điều trị hen suyễn, chống lão hóa…
Ngoài ra, nó còn có rất nhiều công dụng đặc biệt hữu ích dành cho phái đẹp như chống oxy hóa, điều hòa khí huyết, giảm sắc tố và làm sáng da, giúp thúc đẩy sự trao đổi chất của cơ thể, dưỡng nhan và làm giảm khô da, ngăn chặn rụng tóc,... Bởi vậy mà các chị em đua nhau săn lùng và không tiếc tiền "đầu tư" về để làm đẹp.
Một phần nguyên nhân nữa khiến giá thành của saffron đắt đỏ là do mọi quy trình thu hoạch đều phải làm bằng tay. Saffron được thu hoạch từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11 vì hoa chỉ nở trong thời gian rất ngắn. Không chỉ vậy, việc thu hoạch cần phải được thực hiện nhanh chóng khi có ánh nắng mặt trời vì sau khi nở vào lúc bình minh, hoa sẽ héo rất nhanh khi hết ngày.
Hoa nghệ tây được thu hoạch bằng tay.
Nhụy hoa sau khi hái được phơi khô đến một mức độ nhất định. Sau khi khô, nhụy hoa co lại còn khoảng 1/3 so với hoa tươi. Để có 1 kg saffron người ta cần đến 200.000 bông hoa và giá cho một kg nằm vào khoảng 7000-25000 Euro (tương đương 188 - 672 triệu đồng).
Trồng hoa nghệ tây từ củ như thế nào?
Hoa nghệ tây thường nở sớm vào cuối đông. Ở Việt Nam nghệ tây thường trồng vào cuối thu, sau khoảng 4 tháng sẽ nở hoa, kịp cho tết Nguyên đán.
- Ươm củ: Chọn một vài chậu nhỏ, đường kính 3 - 5cm. Cho vào chậu cát sạch (có thể dùng cát xây dựng, rửa sạch, để ráo nước), vùi củ nghệ tây vào trong chậu cát, sao cho cát lấp kín mặt củ, chú ý xoay phần ngọn củ là phần sẽ mọc mầm hướng lên trên mặt chậu, tưới một chút nước cho đủ độ ẩm. Dùng màng bọc thực phẩm, bịt kín mặt chậu, sau đó để vào ngăn mát tủ lạnh, theo dõi củ mỗi sau mỗi ngày để duy trì độ ẩm, khoảng 3 - 4 tuần củ sẽ nảy mầm.
- Trồng vào chậu: Chậu trồng nghệ tây nên lựa chậu lớn có khả năng thoát nước tốt, trồng 4 - 5 củ trong một chậu, đặt một lớp sỏi hay than vụn trong đáy chậu để đảm bảo rút nước. Cho một lớp đất thịt đã phối trộn và tưới ẩm vào chậu, bắt đầu đặt các củ hoa đã nảy mầm vào. Cho thêm đất trồng lấp lên trên mặt củ. Để vào chỗ mát. Chăm sóc cho đến khi mầm nhú cao khoảng 2cm.
Nghệ tây là giống ưa nắng nên để chậu tại nơi có nắng ít nhất 5 tiếng/ ngày. Nghệ tây không ưa nước và độ ẩm quá cao, chỉ nên tưới nước vừa đủ, kiểm tra thường xuyên để đảm bảo chắc chắn độ ẩm không quá cao làm củ bị thối. Có thể bổ sung vào chậu các loại phân hữu cơ đã xử lý, hoặc phân trùn quế, định kỳ 20 ngày 1 lần.
Sau 4 tháng chăm sóc, nghệ tây sẽ nở hoa. Sau khi hoa tàn giữ lại củ để làm giống cho lần sau.
