Nhiều phụ huynh không nhận ra rằng bạo lực lời nói sẽ ảnh hưởng đến phát triển tính cách, tâm lý của trẻ.
Thực tế, ngôn từ có sức mạnh vô hình mà nhiều người thường không nhận ra. Những lời nói của bố mẹ không chỉ đơn thuần là âm thanh, nhưng mang trong mình khả năng định hình ý thức và cảm xúc của trẻ.
Đôi khi, khi bố mẹ quá “nhiều lời” hoặc phát ngôn những điều không hay, mà không nhận thức được tác động nhất định, những lời nói ấy có thể ảnh hưởng đến tinh thần, kéo theo sự giảm sút trong kết quả học tập của trẻ.
Bố mẹ thường xuyên nói 4 câu, khiến trẻ suy giảm động lực học tập, ảnh hưởng đến kết quả chung.
"Sao con ngốc thế!"
Thực tế, nhiều bố mẹ đang phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng liên quan đến cách giao tiếp và thể hiện kỳ vọng của mình đối với con. Khi trẻ bị áp lực phải nghe theo từng lời nói của bố mẹ, điều đó không chỉ đơn giản là một sự chấp nhận vô thức. Thực sự, thông điệp mà trẻ nhận được là rằng ý thức và tư duy của chúng chưa đủ, thậm chí có thể bị coi là ngốc nghếch.
Khi trẻ cảm thấy rằng bản thân không được tôn trọng và không có lời nói trong quyết định của mình, tâm trạng có thể bị suy giảm. Cảm giác đau khổ, bất mãn xuất hiện và dần dần lan rộng, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống, từ học tập đến các mối quan hệ xã hội.
Hơn nữa, khi trẻ sống trong tình trạng căng thẳng này quá lâu, có thể ngại giao tiếp hay né tránh trách nhiệm. Điều này không chỉ làm cho trẻ trở nên nhút nhát và thiếu tự tin mà còn khiến chúng khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng xã hội và khả năng tự lập.
Trẻ sẽ cảm thấy lạc lõng, không có sự hỗ trợ, gặp khó khăn trong việc xây dựng những mối quan hệ lành mạnh.
Gợi ý điều chỉnh: Bố mẹ nên cho con nhiều cơ hội để thể hiện bản thân, để trẻ không cảm thấy tự ti trước những lời nhận xét, nuôi dưỡng tự tin hơn, hiệu quả học tập sẽ tự nhiên được cải thiện.
"Con không bao giờ giỏi giang được đâu"
Phủ nhận hành vi của con, nhiều bậc bố mẹ thực tế không nhận thức được sức mạnh của điều này. Ví dụ, khi trẻ hạnh phúc khoe bức tranh tự vẽ và được bố mẹ phản hồi rằng "Bức tranh này không đẹp, con không bao giờ giỏi giang được đâu" hoặc khi trẻ lắp ráp đồ chơi nhưng lại bị chỉ trích với câu nói "Món đồ chơi đó có gì hay ho đâu," những lời này tác động sâu sắc đến lòng tự tin và tâm hồn trẻ.
Trẻ có thể bắt đầu nghi ngờ khả năng của chính mình, dẫn đến tâm lý mặc cảm, không dám thể hiện bản thân và có thể tránh né những hoạt động sáng tạo trong tương lai. Một đứa trẻ từng thích vẽ có thể dần dần ngại ngùng, không muốn cầm cọ lên nữa, và niềm vui trong việc sáng tạo sẽ bị đánh cắp.
Gợi ý điều chỉnh: Việc bố mẹ khẳng định và khích lệ con mình là cực kỳ quan trọng.
Trong cuộc sống hàng ngày, nếu bố mẹ nghi ngờ con làm điều gì chưa đúng, thay vì vội vàng phủ nhận, hãy dành thời gian để tìm hiểu sự thật. Hỏi con về ý tưởng và cảm xúc của liên quan đến những gì đã làm.
Bố mẹ càng tin tưởng, trẻ càng có xu hướng phát huy tài năng, đạt được những thành tựu đáng kể. Khi trẻ cảm thấy bố mẹ luôn đứng về phía mình, sẽ dễ dàng vượt qua những thử thách, phát triển một tinh thần mạnh mẽ và lòng tự tin. Kết quả học tập sẽ cải thiện, vì tinh thần tích cực giúp trẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức mới.
"Bài này quá dễ, con không thể làm được à?"
Khi nghe những lời này, trẻ sẽ cảm thấy như thể sức lực và nỗ lực của mình không được công nhận. Điều này làm giảm đi lòng tự tin, biến những cố gắng mà trẻ đã bỏ ra thành điều vô nghĩa. Khi trẻ cảm thấy bị thiếu tự tin, động lực học tập của chúng sẽ dần suy giảm.
Hơn nữa, câu nói này có thể khiến trẻ cảm thấy áp lực và không thoải mái khi đối mặt với việc học. Thay vì cảm thấy phấn khởi để khám phá và chinh phục những thử thách mới, trẻ trở nên chán nản và không muốn thử sức nữa.
Trẻ có thể phát triển một tâm lý không muốn thể hiện bản thân hoặc ngại nói lên suy nghĩ và ý kiến riêng của mình.
Gợi ý điều chỉnh: Bố mẹ nên điều chỉnh cách diễn đạt, để tạo ra một môi trường khích lệ và tin tưởng vào khả năng của trẻ. Hãy hỏi trẻ về cách tiếp cận bài tập và khuyến khích thử sức một lần nữa. Những lời động viên tích cực sẽ giúp trẻ cảm thấy được ủng hộ, tạo động lực để phấn đấu, từ đó nâng cao khả năng học tập và phát triển bản thân.
"Chỉ có đứa trẻ thông minh mới làm được điều đó"
Khi trẻ phải đối mặt với sự so sánh không lành mạnh, sẽ cảm thấy mình không đủ khả năng. Áp lực từ việc bị đặt lên bàn cân với những đứa trẻ khác có thể khiến trẻ phát triển tâm lý tự ti, như thể thành công chỉ thuộc về những người "thông minh" mà không tính đến sự nỗ lực và cố gắng riêng.
Khi trẻ nghĩ rằng khả năng chỉ được đánh giá qua cái gọi là "sự thông minh", có thể bỏ qua những nỗ lực cần thiết để phát triển kỹ năng mới. Thay vì cảm thấy phấn khởi để thử thách bản thân và học hỏi từ những sai lầm, trẻ có thể trở nên nhụt chí, không muốn tham gia vào các hoạt động học tập, vì nghĩ rằng dù có cố gắng đến đâu, kết quả cũng sẽ không bao giờ đủ tốt.
Trẻ sẽ bắt đầu định hình các mối quan hệ của mình quanh quan niệm rằng, chỉ có những người "thông minh" mới có giá trị. Điều này gia tăng khoảng cách giữa các trẻ, làm giảm sự tương tác xã hội và khả năng hợp tác.
Gợi ý điều chỉnh: Thay vào đó, bố mẹ nên khuyến khích trẻ nhận ra rằng không chỉ có trí thông minh, mà còn có sự chăm chỉ, kiên nhẫn và khả năng vượt qua thử thách. Những lời nói động viên như "Con có thể làm được nếu cố gắng" hay "Hãy thử lại và xem con có học được gì mới không" sẽ khuyến khích trẻ học tập, hình thành sự tự tin và bản lĩnh trong cuộc sống.
Tạo ra một môi trường tích cực, nơi trẻ cảm thấy được tôn trọng và khuyến khích thử sức. Vì vậy, bố mẹ nên chú ý phát hiện điểm mạnh, khẳng định, động viên con nhiều hơn. Trong bầu không khí tích cực, con sẽ dễ dàng hoàn thiện bản thân hơn.
