Trên thực tế, giáo dục con cái không phải chỉ là trách nhiệm của riêng bố hay riêng mẹ, mà là nhiệm vụ chung
Trong hành trình nuôi dạy con cái, việc bố mẹ đổ lỗi cho nhau khi gặp vấn đề khó khăn là một thực tế đáng lo ngại. Câu nói phổ biến như "con hư tại mẹ" hay "con hư do bố" thường được nói ra trong những cuộc tranh luận căng thẳng, không đi đến kết quả thống nhất giữa bố mẹ. Tuy nhiên, đây là một hướng xử lý vấn đề thiếu sự thấu hiểu, thậm chí là tiêu cực của các bậc phụ huynh khi việc nuôi dạy con không suôn sẻ.
Trên thực tế, giáo dục con cái không phải chỉ là trách nhiệm của riêng bố hay riêng mẹ, mà là nhiệm vụ chung của cả hai. Đổ lỗi cho nhau chỉ tạo ra một môi trường căng thẳng, làm gia tăng sự đối địch và không giúp giải quyết được vấn đề cốt lõi. Quan trọng là bố mẹ cần có sự thấu hiểu, đồng lòng và hỗ trợ lẫn nhau.
Việc bố mẹ đổ lỗi cho nhau khi gặp vấn đề khó khăn trong nuôi dạy con là một thực tế đáng lo ngại (Ảnh minh hoạ).
Sự phát triển của con cái không thể thu hẹp trong một nguyên nhân duy nhất là mẹ hay bố. Nhiều yếu tố khác nhau, từ môi trường gia đình, tình yêu, quan tâm, giáo dục, tương tác xã hội cho đến yếu tố di truyền, đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình trẻ trưởng thành.
Do đó, việc đơn giản hóa bằng cách trách mẹ hoặc bố khi đánh giá sự phát triển của con là không công bằng và không chính xác. Chuyên gia Tâm lý Quang Thị Mộng Chi khuyến khích bố mẹ sử dụng những cách sau tốt hơn, phù hợp hơn thay vì đổ lỗi cho nhau khi xảy ra vấn đề bất trắc trong việc nuôi dạy con cái.
Thạc sĩ Tâm lý, Giảng viên Khoa Tâm lý học, Trường Đại học KHXH&NV ĐHQG - TPHCM.
Hành vi bố mẹ đổ lỗi cho nhau khi dạy con có thể ảnh hưởng như thế nào đến trẻ thưa chuyên gia?
“Đồng vợ đồng chồng tát biển Đông cũng cạn”, là câu nói mà ông bà ta đã dạy các cặp vợ chồng về việc cần đồng thuận với nhau để cùng làm một việc gì đó thì ắt sẽ thành công. Đặc biệt, sẽ vô cùng quan trọng khi vợ chồng đồng lòng trong việc giáo dục con cái.
Tình trạng “trống đánh xuôi kèn thổi ngược” sẽ khiến cho trẻ cảm thấy thiếu nhất quán trong lời dạy của bố mẹ, đôi khi còn hoang mang không biết phải nghe ai. Một số trường hợp bố mẹ phó mặc việc dạy dỗ con cho một người, đặc biệt người bố thường hay nhường phần dạy dỗ con lại cho mẹ, và khi con có những biểu hiện không mong muốn thì quay sang đổ lỗi “con hư tại mẹ”.
Khi giữa bố mẹ xảy ra việc đổ lỗi cho nhau trong dạy dỗ con, con sẽ cảm thấy đau khổ vì mình là nguyên nhân dẫn đến sự bất hòa giữa bố mẹ, cảm thấy không được yêu, sợ sự đổ vỡ, do đó thiếu sự chấp nhận bản thân hoặc có cái nhìn không đẹp về bố mẹ.
Theo quan điểm của chuyên gia, tại sao bố mẹ thường có xu hướng đổ lỗi cho nhau thay vì chia sẻ trách nhiệm khi dạy con?
Hẳn ai trong chúng ta cũng đều không thích thừa nhận mình có lỗi, mình bất toàn, mình yếu kém, và vì vậy chúng ta thường hay tìm một nguyên nhân khác để trả lời cho những điều bất như ý của mình.
Chúng ta có thể trách trời trách đất trách thần linh, trách bố trách mẹ trách vợ trách chồng, trách ai đó chứ không trách mình trong những trường hợp kết quả là tiêu cực. Điều này giúp chúng ta bảo vệ cái tôi của riêng mình.
Rất nhiều bậc bố/mẹ đã trách người kia vì đã dạy hư con, thậm chí một số người thì còn đổ lỗi tại con giống bố/ giống mẹ nên mới có đặc điểm như thế. Nếu xảy ra những việc này thì có thể là do họ thiếu khả năng nhận thức bản thân mình một cách đầy đủ, rõ ràng, hoặc là do họ không dám đối diện với trách nhiệm của mình.
Trong tình huống bố mẹ bất đồng, hoặc việc dạy con không mang lại hiệu quả, thay vì đổ lỗi cho nhau trước mặt trẻ thì bố mẹ nên làm gì mới đúng?
Trong những tình huống mà bố mẹ cảm thấy việc dạy dỗ con theo cách mà người kia định hướng không tốt cho sự phát triển của con, thì cần trao đổi riêng và đi đến sự thống nhất với nhau trước khi trao đổi với con.
Có thể cả hai cần ngồi lại để thảo luận, chỉ ra ưu nhược điểm của từng phương pháp và lựa chọn ra một phương pháp tối ưu nhất, hướng đến lợi ích lớn nhất cho con chứ không phải vì mình hay vì cái tôi của mình.
Dù có thể chưa kịp thảo luận với nhau khi đưa ra bất kỳ quyết định nào với con, dù mình có thể không hài lòng với quyết định đó của người bạn đời thì cũng cần giữ thể diện cho nhau trước mặt con, sau đó tìm cơ hội để nói chuyện riêng.
Bố mẹ không nên thể hiện sự bất nhất trước mặt con, không dùng con là công cụ để công kích người kia, điều này không chỉ có lợi cho bố mẹ mà còn rất tốt cho con.
Khi bố mẹ chia sẻ trách nhiệm, thẳng thắn nhận lỗi và sửa lỗi, hợp tác trong quá trình dạy con, điều này sẽ mang lại hệ quả ra sao?
Chúng ta - những con người bình thường rất khó để không bao giờ mắc bất cứ một lỗi nào, do đó việc thừa nhận lỗi cũng là điều hết sức bình thường chứ không hề thể hiện sự yếu kém. Ngược lại, đôi khi việc nhận thức về trách nhiệm, về lỗi lầm, thẳng thắn nhận sai để sửa còn giúp mỗi chúng ta trưởng thành hơn trong hành trình phát triển của mình.
Khi đó, mình sẽ có những quan điểm, suy nghĩ tốt và những lựa chọn phù hợp hơn cho con. Đồng thời, chúng ta cũng trở thành tấm gương sáng cho con của mình nói theo, về việc dũng cảm nhận lỗi và điều chỉnh mình tốt hơn mỗi ngày, không đổ lỗi là thái độ sống tích cực và tăng trưởng.
Hơn thế nữa, con cái được nuôi dạy bởi sự thống nhất của bố mẹ sẽ cảm thấy an toàn hơn, tự tin hơn và yêu kính bố mẹ hơn. Thêm vào đó, chúng ta cũng có được sự tôn trọng từ người bạn đời của mình, sự đồng lòng gắn kết mối quan hệ vợ chồng bền chặt hơn, yêu thương và cam kết nhiều hơn.
