Người Nhật có sự khác biệt về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân tộc nên dẫn đến có nhiều khía cạnh đáng kinh ngạc trong giáo dục trẻ em, rất đáng để học hỏi.
Cha mẹ Nhật thường có xu hướng tiếp cận một vấn đề khác hơn so với cha mẹ Việt, đặc biệt là trong xung đột, kỷ luật và các góc độ khác của việc nuôi dạy con cái. Người Nhật có sự khác biệt về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân tộc nên dẫn đến có nhiều khía cạnh đáng kinh ngạc trong giáo dục trẻ em, rất đáng để học hỏi.
Đặc biệt người Nhật luôn trẻ tự trải nghiệm, trải qua những bước lùi và rèn luyện tính tự lập ngay từ khi còn nhỏ. Dưới đây là 10 nguyên tắc dạy con cơ bản mà hầu hết cha mẹ Nhật nào cũng áp dụng.
Cha mẹ là người thầy tốt nhất cho con
Từ lúc con sinh ra, bước chân đầu tiên, câu nói đầu tiên, bài tập viết đầu tiên luôn có hình bóng cha mẹ ở đó. Việc giáo dục trẻ phải bắt đầu từ gia đình, bởi gia đình chính là trường học đầu tiên của trẻ, cha mẹ chính là người thầy đầu tiên của trẻ và cũng là người thầy sẽ dạy trẻ lâu nhất. Những phẩm chất và thái độ mà trẻ học được từ cha mẹ sẽ có tác động rất lớn đến sự phát triển cả đời của trẻ.
Do đó, người Nhật quan niệm rằng cha mẹ luôn là những người thầy dạy quan trọng trong cuộc đời của con cái, nhưng chính cha mẹ cũng phải học nhiều điều mới từ cuộc sống, từ sách báo, từ những thất bại của chính mình để dạy con để trưởng thành và noi gương theo.
Người Nhật quan niệm rằng cha mẹ luôn là những người thầy dạy quan trọng trong cuộc đời của con cái.
Để trẻ tự học hỏi và khám phá
Thay vì để trẻ thụ động nhận lấy điều gì đó thì cha mẹ Nhật lại khuyến khích con thực hành, họ hỏi tự mình thu lấy từ những trải nghiệm.
Trẻ em ở Nhật từ 2-3 tuổi đã có thể tự đi đứng, chạy nhảy và khám phá môi trường xung quanh mình. Việc vui chơi và khám phá là một cách tốt để trẻ học hỏi và tiếp thu kiến thức mới, kích thích và phát triển trí tuệ.
Đồng thời, việc trẻ được tự khám phá môi trường xung quanh sẽ góp một phần quan trọng trong việc phát triển và hoàn thiện các kỹ năng vận động cũng như kỹ năng cuộc sống.
Sửa tật xấu của trẻ ngay từ khi còn nhỏ
Cũng giống với các nước phương Tây, trẻ em Nhật sau 20 tuổi có thể sống tự lập và không còn phụ thuộc nhiều vào cha mẹ.
Vì vậy, để sửa những tật xấu của trẻ, cha mẹ Nhật tận dụng lợi thế khi trẻ còn nhỏ, thời điểm này nhân cách của trẻ trẻ chưa được hình thành đầy đủ, vì vậy cha mẹ Nhật chú ý nhiều hơn việc xây dựng cho con những thói quen tốt, dạy con cách sửa, để hướng dẫn con phát triển đúng đắn và hình thành nhân cách tốt hơn.
Cha mẹ Nhật luôn khuyến khích con kết thêm bạn mới. Một người bạn đồng hành tốt trong thời thơ ấu có thể khiến trẻ cảm thấy an toàn và thân thuộc, có lợi cho việc nuôi dưỡng tinh thần tích cực .
Cho trẻ đi du lịch
Cha mẹ Nhật thường cho con tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa, các chuyến du lịch không chỉ để tham quan mà đến một nơi xa lạ để học nhiều điều mới.
Thông qua những chuyến du lịch, trẻ sẽ có điều kiện được biết thêm những điều mới mẻ, phong phú vẻ đẹp của thiên nhiên, khám phá tới những nơi mà chưa từng đặt chân tới để cùng tìm hiểu về những điều tuyệt vời khác.
Những chuyến đi chơi xa chắc chắn đó là những kỷ niệm không thể quên và luôn để lại những kỷ niệm đẹp về những vùng đất mới, thêm vào đó là những bài học thú vị và hấp dẫn về thế giới xung quanh.
Ảnh hưởng của bạn bè lớn hơn ảnh hưởng của cha mẹ
Bởi vì sự khác biệt về tuổi tác và giới tính giữa cha mẹ và con cái hạn chế trong giao tiếp, tuy nhiên trẻ lại có thể rút ngắn khoảng cách nhanh với bạn bè.
Đối với một đứa trẻ, mỗi giai đoạn thay đổi của cuộc đời đều liên quan đến bạn bè. Tình bạn là tình cảm thân thiết giữa bạn bè và là một phần quan trọng của mối quan hệ giữa các cá nhân.
Do đó, cha mẹ Nhật luôn khuyến khích con kết thêm bạn mới. Một người bạn đồng hành tốt trong thời thơ ấu có thể khiến trẻ cảm thấy an toàn và thân thuộc, có lợi cho việc nuôi dưỡng tinh thần tích cực .
Người Nhật thường dạy con tự lập mọi lúc mọi nơi, kể cả khi ở nhà và khi đến trường, tạo thói quen tự lập từ sớm và không bao giờ chỉ trích những kết quả mà con làm được.
Khen con đúng cách
Cha mẹ Nhật không ngại khen con nhưng họ khen rất cụ thể và chi tiết để trẻ biết mình giỏi điều gì và từ đó nên phát huy.
Ở Việt Nam, một số gia đình thông minh thường khen mỗi khi trẻ hoàn thành một công việc nào đó, nhưng ngôn từ lại sử dụng thiếu chuẩn xác như: “Con thật là giỏi” hay “Con giỏi quá“… việc cha mẹ chỉ khen trẻ bằng những câu như vậy thì sẽ biến trẻ thành tự cao vì con trẻ nghĩ mình thật vĩ đại.
Cha mẹ Nhật cũng sẽ khen con, nhưng khi khen thì họ sẽ thường khen những hành vi mà trẻ đã làm một cách cụ thể như: “Con mẹ tự xúc cơm thật cừ” hay “Ai mà tự thay quần áo giỏi thế nhỉ!”.
Khi trẻ được khen về một hành động cụ thể nào đó, trẻ sẽ trở nên vui vẻ và cố gắng làm tốt việc đó ở những lần kế tiếp để lại được cha mẹ hài lòng và khen ngợi.
Dạy trẻ cách sống tự lập
Mục tiêu chính của giáo dục ở Nhật là trẻ có thể sống tự lập. Phụ huynh Nhật Bản khuyến khích trẻ tự giải quyết vấn đề của riêng mình và không can thiệp khi trẻ vẫn có thể tự mình giải quyết. Sự phát triển của con người cũng giống như bước lên một bước, nếu trẻ không tự mình bước lên một bước, trẻ sẽ không thể học được những điều ở giai đoạn đó.
Vì vậy, người Nhật thường dạy con tự lập mọi lúc mọi nơi, kể cả khi ở nhà và khi đến trường, tạo thói quen tự lập từ sớm và không bao giờ chỉ trích những kết quả mà con làm được.
Người Nhật đề cao văn hóa truyền thống nên thường khuyến khích con học hỏi, phát huy bản thân từ những giá trị truyền thống.
Dạy trẻ biết kỷ luật từ nhỏ
Cha mẹ Nhật Bản rất hiếm khi áp dụng các hình phạt, cũng như mắng mỏ khi dạy con. Thay vào đó, chính bản thân họ luôn cố gắng làm gương để những đứa con của mình tự động “bắt chước” những hành vi tốt của cha mẹ.
Đồng thời họ cũng dạy con cách vượt qua những cú sốc, đối diện với cảm xúc vui, buồn hàng ngày. Bởi cuộc sống của mỗi người luôn phải chịu những cú sốc khác nhau ở nhiều giai đoạn khác nhau và khả năng đối mặt với những cú sốc rất quan trọng đối với sự phát triển.
Những đứa trẻ có tính kỷ luật từ khi còn nhỏ sẽ có đủ sức mạnh để duy trì trạng thái tinh thần bình thường và kiên cường hơn khi lớn lên.
Dạy con không uống rượu và tham tiền
Khi trẻ đến một độ tuổi nhất định, cha mẹ Nhật sẽ dạy con hiểu về tác hại của các chất kích thích như rượu, bia đối với sức khỏe, đồng thời dạy con nâng cao giá trị đạo đức thay vì quan trọng vật chất.
Những đứa trẻ ở Nhật được dạy cách nuôi dưỡng lòng đồng cảm, không tham lam, ích kỷ, có thể hiểu người khác đến từ đâu và thể đặt mình vào vị trí của người khác và cảm nhận. Nuôi dưỡng sự đồng cảm của trẻ để giúp trẻ nhìn xa hơn chính mình và đặt mình vào quan điểm của người khác.
Khi trẻ đến một độ tuổi nhất định, cha mẹ Nhật sẽ dạy con hiểu về tác hại của các chất kích thích như rượu, bia đối với sức khỏe, đồng thời dạy con nâng cao giá trị đạo đức thay vì quan trọng vật chất.
Trẻ khóc là biểu hiện của sự ham muốn bản thân
Người Nhật tin rằng trẻ khóc là biểu hiện của sự ham muốn bản thân. Nếu sức sống của đứa trẻ ngày càng mạnh mẽ và khỏe mạnh hơn, trẻ sẽ khó khóc hơn. Vì khóc là một loại vận động của trẻ, khóc sẽ khiến trẻ thèm ăn hơn, khóc mệt sẽ khiến trẻ ngủ ngon.
Ở trẻ nhỏ thì mỗi khi cảm thấy khó chịu, căng thẳng hay mệt mỏi, trẻ sẽ thể hiện bằng cách cười hoặc khóc. Chính vì thế, nhìn ở góc độ khoa học thì khóc là cách phản ứng của não bộ và trái tim. Khi trẻ khóc, các dây thần kinh và mạch máu hoạt động tốt hơn sẽ khiến trẻ cảm thấy hưng phấn và vui vẻ trở lại. Đồng thời, khóc cũng là biểu hiện giúp trẻ giảm thiểu những căng thẳng, lo âu.
