Những dịp lễ lớn cuối năm đang gần kề, việc trang trí bàn thờ ngày Tết là điều vô cùng quan trọng cần phải làm. Bởi bàn thờ chính là nơi thờ cúng tổ tiên, là nét đẹp tâm linh không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt.
Tại sao lại phải trang trí bàn thờ ngày Tết?
Việc trang trí bàn thờ vào ngày Tết là điều bắt buộc đối với nhiều hộ gia đình, điều này thể hiện rõ lòng thành kính với tổ tiên và những người đã khuất. Đây như là một cách để con cháu về sau có thể giao tiếp với các bậc sinh thành, tổ tiên đã khuất của mình. Do đó, đây được xem như là một phong tục không thể thiếu mỗi dịp Tết đến, xuân về.
Trang trí bàn thờ ngày Tết là công việc thường niên phải làm
Nguyên tắc bày biện đồ trang trí bàn thờ ngày Tết
Thông thường, những đồ để trang trí trên bàn thờ được chia làm hai loại chính: Đó là đồ dùng để thờ lâu dài, và đồ dùng để cúng. Với đồ để thờ lâu dài, điển hình đó là các món đồ như bát hương, cốc chén, đèn dầu, lọ hoa, mâm đặt hoa quả,.... Dù cho là đồ để thờ hay để cúng, bạn cần tuân theo những nguyên tắc sau để có thể trang trí bàn thờ ngày Tết được đẹp và không bị mạo phạm:
- Bát hương gia tiên được đặt ở vị trí chính giữa bàn thờ và không được phép xê dịch bất kể năm tháng.
- Đèn dầu hay đèn điện đặt trên bàn thờ cần được để đều sang hai phía, bất di bất dịch. Đặc biệt cần thường xuyên lau chùi cho đèn mỗi khi thắp sáng.
- Chén, bát dùng để cúng cần phải là loại mới, chỉ dùng riêng cho việc thắp hương. Không dùng chung với những chén bát ăn uống hàng ngày.
- Mâm ngũ quả trang trí bàn thờ ngày Tết cần lựa chọn 5 loại khác nhau. Điều này tượng trưng cho ngũ hành Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ vô cùng quan trọng trong phong thủy.
- Nếu nhà bạn có cặp lục bình để trang trí cạnh bàn thờ, cần thường xuyên lau dọn và đặt tại vị trí cố định, đều hai phía đối với bàn thờ.
- Tương tự, lọ hoa đặt trên bàn thờ cũng cần phải được bài trí cân đối, tạo sự hài hòa cho tổng thể bàn thờ.
Hướng dẫn cách trang trí bàn thờ ngày Tết
1. Lựa chọn thời điểm lau dọn bàn thờ
Thông thường, đại đa số các gia đình ở Việt Nam sẽ lựa chọn việc lau dọn bàn thờ sau ngày 23 tháng Chạp cho đến trước ngày 30 tháng Chạp (giao thừa). Đó là do dân gian quan niệm rằng, các Táo quân ngụ tại ngôi nhà của gia chủ sẽ lên Thiên Đình để báo cáo những việc xảy ra trong năm vừa qua với Ngọc Hoàng. Do đó mà việc lau dọn bàn thờ vào giai đoạn này sẽ không gây mạo phạm đến các quan thần linh, khi các quan trở lại thì bàn thờ đã được lau dọn sạch sẽ.
Nên tiến hành việc lau dọn bàn thờ sau ngày 23 tháng Chạp trở đi
2. Lau dọn bàn thờ Tổ Tiên
Việc lau dọn bàn thờ vào ngày Tết cần thực hiện theo các bước cụ thể:
- Đầu tiên, trước khi bắt đầu lau dọn, bạn cần phải thắp hương xin phép các quan thần linh, tổ tiên về việc muốn lau dọn bàn thờ.
- Sau khi hương cháy hết, bạn bắt đầu hạ các bài vị xuống (nếu có), để các bài vị gia tiên và quan thần linh riêng biệt nhau, sau đó tiến hành lau dọn như bình thường.
- Tiếp theo, dùng khăn sạch và nước sạch để lau sạch sẽ bài vị quan thần linh trước, rồi mới đến bài vị gia tiên, sau đó đặt ở nơi khô ráo.
- Kế đến là công đoạn dọn bát hương, bạn hãy sử dụng thìa nhỏ múc tro cát ra ngoài, sau đó mang bát nhang đi rửa rồi để khô tự nhiên, mang tro cát để vào bát hương như ban đầu.
- Cuối cùng, sau khi đã lau rửa sạch sẽ mọi thứ, bạn hãy đem bài vị quan thần linh và gia tiên đặt lại vào vị trí cũ trên bàn thờ. Nhiều nơi sẽ có tục lệ đốt tiền vàng để khai quang trước khi đặt lại bài vị và bát hương vào vị trí cũ.
3. Sắp xếp vật dụng trang trí bàn thờ ngày Tết
Thông thường, sau khi lau dọn xong bàn thờ gia tiên, các đồ vật trên bàn thờ sẽ được sắp xếp như sau:
- Bát hương gia tiên đặt ở chính giữa, đặt thêm hai bát hương nữa bên cạnh để tạo thế tam tài. Trên bát hương chính giữa nên có thêm cây trụ dùng để đặt hương vòng. Điều này tượng trưng cho các vì tinh tú và vũ trụ.
- Đèn dầu được đặt đều về hai phía trên bàn thờ tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng.
- Phía đằng trước các bát hương, người ta hay sắp xếp đĩa lớn đựng hoa quả và các chén rượu cúng. Ngoài ra có thể có chén bát hoặc bình rượu ngon.
- Lọ hoa đặt trên bàn thờ tuân theo như vị trí đặt đèn dầu, để tạo sự hài hòa cho tổng thể bố cục trên bàn thờ.
4. Bày biện lễ cúng trên bàn thờ
Khi trang trí bàn thờ ngày Tết, các lễ cúng được dâng lên thông thường gồm có: Tiền vàng, bình trà hoặc bình rượu, bánh mứt, trầu cau và hoa quả. Bố trí đặt các lễ vật sao cho hài hòa và cân đối, không làm ảnh hưởng đến các đồ thờ khác đã có sẵn trên bàn thờ.
5. Trang trí mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả là thứ đồ cúng sau cùng không thể thiếu được cho việc trang trí bàn thờ ngày Tết. Bày biện ngũ quả sẽ tượng trưng cho ngũ hành trong phong thủy, cho sự sinh sôi, nảy nở và phát triển, giúp gia chủ gặp nhiều thuận lợi và may mắn, thịnh vượng cho năm mới. Tùy theo từng vùng miền mà cách lựa chọn mâm ngũ quả sẽ khác nhau, nhưng chủ yếu sẽ bao gồm những loại quả sau:
- Quả Phật thủ: Tượng trưng cho bàn tay của Phật che chở và bảo vệ.
- Quả Bưởi: Tượng trưng cho sự đầy đủ, vẹn toàn, tràn đầy sức sống.
- Quả Cam, Quýt: Tượng trưng cho sự may mắn, cát tường.
- Quả Mãng Cầu (Na): Tượng trưng cho sự cầu xin (cách điệu chữ Cầu)
- Quả Sung: Tượng trưng cho sự sung túc (cách điệu chữ Sung)
- Quả Dừa: Tượng trưng cho sự đầy đủ (cách điệu chữ Vừa)
- Quả Đu Đủ: Tượng trưng cho sự no đủ (cách điệu chữ Đủ)
- Quả Xoài: Tượng trưng cho việc tiêu xài không hết (cách điệu chữ Xài)
Mâm ngũ quả ngày Tết
Những lưu ý khi tiến hành trang trí bàn thờ ngày Tết
1. Việc lau dọn bàn thờ Tổ Tiên phải do chủ gia đình thực hiện
Với việc lau dọn bàn thờ Tổ tiên vào dịp lễ Tết, công việc này nên để cho người chủ của gia đình thực hiện. Bởi người đó sẽ đại diện cho cả gia đình, chăm lo hương hỏa cho tổ tiên và các quan thần linh.
2. Kiêng kỵ việc xê dịch bát hương sau khi lau dọn
Sau khi lau dọn bàn thờ và dọn dẹp sạch sẽ chân nhang trên bát hương. Bạn cần phải đặt bát hương về đúng như vị trí ban đầu khi đặt trên bàn thờ trước đó. Bởi nếu bát hương bị xê dịch đáng kể so với vị trí ban đầu, nó có thể gây ra vận hạn, điềm xui xẻo cho cả gia đình. Vì vậy tránh xê dịch bát hương sau khi lau dọn bàn thờ là điều cần được quan tâm.
3. Lựa chọn vật liệu làm bát hương
Bát hương gia tiên luôn luôn được làm bằng sứ thay vì các chất liệu khác, bởi sứ có khả năng chịu nhiệt tốt và bền đẹp theo thời gian. Ngoài ra nhiều người cũng có thể lựa chọn những loại bát hương bằng đồng để thêm phần tôn kính, trang trọng.
4. Hoa khi cắm trên bàn thờ ngày Tết phải là hoa tươi
Khi trang trí bàn thờ ngày Tết, tuyệt đối không được dùng hoa khô, hoa giả mà bắt buộc phải dùng hoa còn tươi. Bởi hoa tươi sẽ tỏa hương thơm và khoe sắc, giúp gia chủ gặp nhiều may mắn, thu được về tài lộc trong năm mới.
Nên lựa chọn hoa tươi khi cắm bàn thờ ngày Tết
5. Vị trí nên đặt bàn thờ ngày Tết
Bàn thờ ngày Tết không nên đặt ở hướng đối diện với cửa sổ hoặc cửa ra vào, điều này có thể khiến tài lộc trong nhà bị cuốn ra ngoài, không hề tốt cho gia đình của bạn. Bàn thờ nên đặt ở tầng cao nhất của ngôi nhà, đó là nơi tiếp giáp giữa trời và đất. Ngoài ra, hướng đặt bàn thờ nên ở khoảng giữa trong căn phòng, không hướng ra ngoài cửa ra vào, cửa sổ, không đặt đối diện với phòng ngủ, bếp hoặc nhà vệ sinh.
6. Thường xuyên lau dọn bàn thờ Tổ Tiên
Ngoài những dịp lễ Tết bắt buộc phải lau dọn bàn thờ gia tiên, bạn cũng nên thường xuyên lau dọn bàn thờ vào thời điểm rằm hoặc mùng 1 đầu các tháng âm lịch. Điều này sẽ chứng tỏ thành tâm của bạn đối với tổ tiên và các vị thần linh, giúp tích phúc đức và may mắn cho con cháu.
Những loại hoa kiêng kỵ trang trí bàn thờ ngày Tết
1. Hoa Ly
Mặc dù là loài hoa có vẻ đẹp rực rỡ và được nhiều người ưa chuộng cắm trang trí trong nhà, thế nhưng chữ “Ly” mang ý nghĩa “chia ly”, “ly biệt”, do đó mà loài hoa Ly sẽ không thích hợp để cắm trên bàn thờ.
2. Hoa Nhài
Mặc dù có hương thơm nhẹ nhàng, thế nhưng ý nghĩa của loài hoa Nhài không được đứng đắn cho lắm, do đó bạn không nên đặt loài hoa này trên bàn thờ gia tiên vào những dịp đặc biệt.
3. Hoa Phong Lan
Chữ “Phong” trong tên của hoa có thể được nhiều người hiểu rằng mang hàm ý “phóng túng”, “tùy tiện”, do đó mà hoa Phong Lan không tốt lành để đặt trên bàn thờ gia tiên vào dịp Tết.
4. Hoa Cúc
Hoa Cúc vốn là loài hoa thường được sử dụng để cúng bái, viếng mộ và tưởng niệm những người đã khuất. Tuy nhiên bạn không nên đặt hoa Cúc trang trí bàn thờ ngày Tết, bởi mùi hương của hoa khá hôi, ảnh hưởng đến không khí trang trọng trong những dịp lễ đặc biệt.
Không nên sử dụng hoa Cúc để cắm trên bàn thờ vào ngày Tết
5. Hoa Dâm Bụt
Trong tên của loài hoa này có chữ “Dâm”, mang ý nghĩa không tốt đẹp và hay ho, do đó không nên đặt loại hoa này trên bàn thờ vào ngày Tết.
6. Hoa Phù Dung
Hoa Phù Dung là loài hoa đẹp, thế nhưng nó rất nhanh tàn và không thích hợp để trang trí bàn thờ ngày Tết. Bởi nó sẽ mang hàm ý công việc, sự nghiệp của gia chủ sẽ sớm lụi tàn giống như loài hoa này.
