Có một số biểu hiện cảnh báo ung thư nhưng nhiều người chủ quan nghĩ bệnh xoàng nên không kiểm tra, kết quả đến giai đoạn cuối mới phát hiện.
Tế bào ung thư hình thành như thế nào?
Chuyên gia dinh dưỡng chống ung thư Vương Hải Linh cho biết, cơ thể chúng ta được hình thành từ hàng nghìn tỷ tế bào, chúng liên kết lại với nhau để tạo ra các mô và cơ quan. Bên trong nhân của mỗi tế bào đều có gen (nhiễm sắc thể), với chức năng điều khiển tế bào phát triển, hoạt động, phân chia hoặc chết đi. Thông thường, đối với một cơ thể khỏe mạnh thì các tế bào sẽ luôn tuân theo sự hướng dẫn của gen.
Một nhiễm sắc thể bình thường có nhiệm vụ thông báo cho các tế bào về thời điểm thích hợp để phát triển và phân chia. Phân chia tế bào có nghĩa là tạo ra các bản sao y hệt chúng, từ một chia thành 2 tế bào giống nhau, sau đó 2 tế bào lại phân làm 4 và cứ thế tiếp diễn. Ở người trưởng thành, các tế bào thường chỉ phát triển và phân chia theo nhu cầu của cơ thể, chẳng hạn như để thay thế các tế bào cũ đã bị lão hóa hoặc tổn thương.
Khi DNA bị thay đổi hoặc hư hỏng có thể sẽ kéo theo quá trình đột biến gen. Các gen đột biến không còn hoạt động một cách bình thường nữa vì thứ tự vốn có của DNA đã bị đảo lộn. Lúc này, các tế bào sẽ phân chia và phát triển vượt quá tầm kiểm soát, từ đó dẫn đến ung thư.
Từ một tế bào khỏe mạnh nhưng có mang gen bị đột biến sẽ hình thành tế bào ung thư. Đột biến nhiễm sắc thể thường do di truyền hoặc xuất hiện theo thời gian khi con người già đi. Ngoài ra, gen còn bị hao mòn do tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài, bao gồm: khói thuốc lá, rượu bia hoặc tia cực tím (UV) từ mặt trời.
Ung thư có thể hình thành ở bất kỳ tế bào nào trong cơ thể và sẽ hoạt động rất khác so với một tế bào bình thường. Thay vì chết đi khi đã không còn hữu ích, tế bào ung thư lại tiếp tục phát triển và phân chia vượt khỏi tầm kiểm soát. Chúng cũng không thể trưởng thành như các tế bào khỏe mạnh khác mà vẫn ở mãi trạng thái chưa hoàn chỉnh. Mặc dù có nhiều loại ung thư khác nhau, nhưng tất cả đều bắt nguồn từ việc các tế bào đang phát triển bỗng trở nên bất thường và mất kiểm soát.
Những cơ quan nào dễ bị ung thư?
Chuyên gia dinh dưỡng Vương Hải Linh cho biết, tế bào ung thư có thể xảy ra ở mọi nơi trong cơ thể. Tuy nhiên, khả năng phòng vệ của các cơ quan trong cơ thể là khác nhau, do đó xác suất mắc ung thư cũng sẽ khác nhau. Ví dụ, 10 cơ quan hàng đầu dễ bị ung thư ở nam giới xếp theo thứ tự: phổi, dạ dày, gan, thực quản, ruột già, bàng quang, tuyến tụy, não, bạch huyết và thận. Phụ nữ được xếp theo thứ tự: phổi, vú, ruột già, dạ dày, gan, thực quản, buồng trứng, cổ tử cung, tuyến tụy, não.
Các nguyên nhân phổ biến của bệnh ung thư là gì?
Chuyên gia dinh dưỡng Vương Hải Linh cho biết, trên lâm sàng ung thư thường xảy ra ở người trung niên và người cao tuổi. Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây ung thư, nhưng nguyên nhân chính được phân thành 6 loại, bao gồm:
- Tiền sử gia đình mắc ung thư,
- Thường xuyên tiếp xúc với chất gây ung thư (như amiăng, chất phóng xạ),
- Thường xuyên hút thuốc và uống rượu,
- Thường xuyên ăn thực phẩm chiên nướng nhiều dầu mỡ,
- Thường xuyên bị áp lực và căng thẳng,
- Những người mắc bệnh mãn tính.
Những nhóm người này nên chú ý nhiều hơn đến sức khỏe và đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu sớm của bệnh ung thư.
Những dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh ung thư là gì?
Chuyên gia dinh dưỡng Vương Hải Linh cho biết, mặc dù nhiều bệnh ung thư khó phát hiện ở giai đoạn đầu, khi phát hiện bệnh đã ở giai đoạn giữa và cuối do có sự khó chịu về thể chất. Tuy nhiên ung thư không phải không có dấu hiệu, dưới đây là những cảnh báo về ung thư:
Ho dai dẳng, khàn giọng: Ho dai dẳng, kéo dài nếu sau khi được điều trị mà bệnh không thuyên giảm hoặc ho ra máu, nhất là khi bạn không phải là người hút thuốc lá thì nên đến gặp bác sĩ, có thể bạn sẽ được cấy đờm hoặc làm các xét nghiệm, chụp chiếu… cận lâm sàng để rà soát ung thư phổi.
Có sự khác biệt khi đi ngoài: Nếu việc đi tiêu không dễ dàng như trước đây hoặc phân có dấu hiệu khác thường, đó có thể là dấu hiệu của ung thư ruột kết.
Có máu trong nước tiểu: Trong nước tiểu có máu, bạn có khả năng mắc bệnh ung thư bàng quang hoặc thận. Nhưng, đây cũng là dấu hiệu của việc nhiễm trùng đường tiết niệu.
Đau dai dẳng không rõ nguyên nhân: Hầu hết các cơn đau không phải dấu hiệu ung thư nhưng nếu bạn đau đớn trong thời gian dài, nên chú ý. Có thể kể đến như, đau đầu dai dẳng có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư não, đau ngực dai dẳng là dấu hiệu của ung thư phổi, đau nhiều ở vùng bụng có thể là ung thư buồng trứng,…
Xuất hiện nhiều nốt ruồi lạ: Đốm đen mới xuất hiện hoặc một nốt ruồi phát triển thành hình dạng lạ là điều đáng chú ý. Trong trường hợp này, cần đến bác sĩ da liều để tầm soát ung thư da.
Vết thương không lành: Nếu bạn có một vết loét suốt 3 tuần vẫn chưa lành, nên nói điều này cho bác sĩ vì đây có thể là dấu hiệu của ung thư biểu mô.
Chảy máu bất ngờ: Chảy máu âm đạo ngoài chu kỳ có thể là dấu hiệu sớm của bệnh ung thư cổ tử cung, trong khi chảy máu từ trực tràng có thể là dấu hiệu ung thư ruột kết.
Biến đổi bất thường ở vùng vú: Những bất thường ở vùng vú như: đau, chảy dịch, chảy máu ở núm vú, có vệt đỏ hoặc dày lên... đó là những cảnh báo quan trọng, bạn cũng nên đến bác sĩ để chụp nhũ ảnh, MRI hoặc làm sinh thiết để được loại trừ hoặc chẩn đoán bệnh ung thư vú sớm.
Đầy hơi, chướng bụng: Khi bạn bị stress, rối loạn tiêu hóa do chế độ ăn uống, bạn có thể bị căng trướng bụng, đầy hơi... nhưng nếu triệu chứng này nếu không thuyên giảm kèm theo bạn bị mệt mỏi, đầy hơi, đau lưng thì nên kiểm tra ngay.
Sụt cân không rõ nguyên nhân: Nếu bạn bị sụt khoảng 5kg/tháng mà không biết vì nguyên nhân gì. Đây cũng có thể là dấu hiệu tiên khởi của ung thư tụy, ung thư dạ dày, thực quản hoặc ung thư phổi.
U, bướu lạ: Khi có bất cứ khối u, bướu lạ nào mới xuất hiện trên cơ thể, bạn nên đến bác sĩ ngay. Có thể khối u chỉ là nang lành tính nhưng thỉnh thoảng đó có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư ảnh hưởng các mô nằm sâu dưới da.
Khó nuốt: Nuốt khó cũng là dấu hiệu cảnh báo ung thư vòm họng, ung thư thực quản... Những người xuất hiện triệu chứng này sẽ bắt đầu có dấu hiệu thay đổi chế độ ăn uống, thường muốn dùng thức ăn mềm nhiều hơn.
