Cục An toàn thực phẩm vừa có khuyến cáo về việc hỗ trợ thực phẩm đối với người dân vùng lũ, trong đó có việc cảnh báo việc hút chân không với một số thực phẩm có thể sinh vi khuẩn có độc tố mạnh, ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng.
Tự chế biến thực phẩm, hút chân không dễ sinh độc tố
Theo Cục An toàn thực phẩm (ATTP), thời gian qua ngoài đóng góp tiền, đồ dùng thiết yếu thì một lượng lớn thực phẩm đã được các ban ngành đoàn thể, các hội nhóm từ thiện và các cá nhân quyên góp gửi về các vùng lũ lụt.
Tuy nhiên, theo Cục ATTP, việc phân phối hàng hóa, thực phẩm cho người dân không đơn giản, phải mất thời gian di chuyển, cung đường khó khăn cộng với thời tiết mưa gió kéo dài, do vậy, cần phải lưu ý đảm bảo thực phẩm an toàn tới tay người dân vùng bão lũ.
Theo đó, trong số hàng cứu trợ năm nay, nhiều loại bánh chưng, bánh mì và các thực phẩm do các nhóm hay hộ gia đình tự chế biến được hút chân không để bảo quản trong quá trình vận chuyển, phân phát đến cho bà con vùng lũ lụt.
Các loại thực phẩm khi hút chân không dễ gây vi khuẩn kỵ khí cực độc. Ảnh minh họa.
Cục ATTP cảnh báo, việc tự chế biến, đóng gói thực phẩm và hút chân không có thể giúp kéo dài thêm thời gian bảo quản thực phẩm, nhưng có thể có nguy cơ không đảm bảo an toàn thực phẩm. Nguyên nhân là do việc chế biến không đảm bảo vệ sinh dẫn đến nguy cơ ô nhiễm thực phẩm, đặc biệt là ô nhiễm vi khuẩn yếm khí (vi khuẩn sinh trưởng trong môi trường thiếu không khí), sinh độc tố gây ngộ độc cho người sử dụng.
Một trong các vi khuẩn yếm khí thường hay gây ngộ độc trong các loại thực phẩm đồ hộp, thực phẩm bao gói hút chân không là vi khuẩn Clostridium botulinum, một loại vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối, sinh bào tử (dạng tồn tại của vi khuẩn trong môi trường bất lợi); độc tố của vi khuẩn Clostridium botulinum chỉ sinh ra trong môi trường kỵ khí, có độc lực rất mạnh và ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe con người. Thậm chí, có thể gây ảnh hưởng đến tính mạng chỉ với liều lượng rất nhỏ.
Bảo quản, sử dụng thực phẩm sao cho an toàn
Để đảm bảo an toàn thực phẩm hỗ trợ đến người dân vùng bị thiên tai, bão lũ, ngày 14/8, Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế đã có khuyến cáo như sau:
Đối với tổ chức/cá nhân cứu trợ thực phẩm:
- Ưu tiên quyên góp, ủng hộ lương thực, thực phẩm bao gói sẵn, có hạn sử dụng, bảo quản dài ngày như: lương khô, các thực phẩm đóng hộp, bao gói kín như thịt, cá, rau củ quả đóng hộp, mỳ ăn liền, xúc xích tiệt trùng, nước uống đóng chai, đóng bình,… của các cơ sở chế biến đảm bảo an toàn thực phẩm, có ghi nhãn và hạn sử dụng đầy đủ theo quy định.
- Ủng hộ vitamin, men tiêu hóa hỗ trợ sức khỏe cho các đối tượng trẻ em, người già trong vùng bão lũ.
- Khi tự chế biến thực phẩm, bao gói hút chân không để hỗ trợ cho người dân vùng bão lũ cần lưu ý:
+ Lựa chọn các thực phẩm phù hợp với đóng gói hút chân không như thịt khô, cá khô, bỏng ngô, bỏng gạo, các loại bánh có lá bọc được chế biến đun kỹ (nhiều giờ) như bánh chưng, bánh tét, sau khi vớt bánh cần để nơi sạch sẽ, ép ráo nước, để nguội trước khi đóng gói hút chân không.
Bánh chưng khi hút chân không cần để ráo, ép hết nước. Ảnh minh họa.
+ Đảm bảo các yêu cầu vệ sinh, sử dụng nước sạch để chế biến thực phẩm. Khi đóng gói và hút chân không nên để mảnh giấy ghi ngày sản xuất bên trong màng gói để người vận chuyển và người sử dụng biết và bố trí thời gian cấp phát, sử dụng phù hợp.
- Nên hỗ trợ những loại thực phẩm tự chế biến, bao gói hút chân không cho những khu vực mà thời gian vận chuyển ngắn để đảm bảo người dân có thể tiếp cận được với thực phẩm hỗ trợ trong thời gian sớm nhất kể từ khi chế biến.
Đối với người cấp phát thực phẩm cứu trợ:
- Bao gói hàng cẩn thận để tránh bị ngấm nước mưa hoặc rơi, ngập trong nước lũ, bùn.
- Đối với các thực phẩm tự chế biến, bao gói có thời hạn sử dụng ngắn, cần lưu ý thời gian vận chuyển để đảm bảo khi thực phẩm tới tay người được cứu trợ không bị biến chất, ôi, thiu, mốc hỏng.
Đối với người sử dụng thực phẩm cứu trợ:
- Cần kiểm tra bao gói thực phẩm được cấp phát, cứu trợ trước khi ăn. Tuyệt đối không sử dụng các thực phẩm đã hết hạn sử dụng, thực phẩm đóng hộp bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường. Thực phẩm đóng hộp không phồng, nhưng khi mở ra nghe tiếng "xì" tức là có không khí ở trong, hơi “nặng mùi” cũng không nên sử dụng vì có thể đã bị nhiễm vi khuẩn kỵ khí, đặc biệt là độc tố botulinum.
Người dân khi sử dụng hàng cứu trợ cũng cần hết sức chú ý, nhất là những biểu hiện bất thường.
- Đối với các loại thực phẩm do người hỗ trợ tự làm như bánh chưng, bánh dày, bánh tét,... được sản xuất thủ công, tự đóng gói, đóng kín bằng màng bọc hút chân không, trước khi sử dụng cần quan sát kỹ, nếu phía trong màng bọc có các bóng khí, màng bọc căng phồng hoặc khi mở màng bọc ra thực phẩm bị nhớt, mốc, mùi, vị khác thường thì tuyệt đối không sử dụng. Các loại thực phẩm này có hạn sử dụng ngắn, trong vòng vài ngày, nên cần được biết ngày sản xuất, đóng gói.
Đối với Chính quyền và các cơ quan chức năng địa phương bị bão lũ:
- Cần bố trí lực lượng để tổ chức tiếp nhận và cấp phát hàng thực phẩm cứu trợ nhanh chóng nhất có thể cho người dân.
- Duy trì việc tuyên truyền để người dân thực hiện đảm bảo vệ sinh ăn uống tốt nhất trong điều kiện có thể.
- Chủ động dự trữ thuốc men, hoá chất, phương tiện, nhân lực, phương án sẵn sàng để chủ động xử lý, khắc phục nếu có ngộ độc thực phẩm hoặc các bệnh liên quan đến thực phẩm xảy ra.
