Hóa ra dưa hấu trước đây hoàn toàn khác so với hiện tại và cũng không hề dễ ăn nhưng chúng được xem là dược liệu tốt cho sức khỏe.
Một blogger tên @豆色人SeedHunter đã chia sẻ trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc về việc anh đã trồng một loại dưa hấu được xem là thượng hạng hồi đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên sau khi trồng ra quả, nam blogger mới nhận ra rằng loại dưa này không hề ngon và thậm chí đưa cho lợn ăn, chúng cũng không thèm.
Theo chia sẻ của blogger thì quả dưa hấu nặng nhất mà anh trồng được là gần 30kg nhưng có tới 20kg là vỏ dưa. “Mùi thơm của dưa hấu rất nồng nhưng phần cùi rất dày, nhiều xơ và không ngọt lắm”, blogger này cho biết. "Tôi cắn hai miếng liền ném phần còn lại cho lợn ăn nhưng chúng cũng chẳng thèm".
Nam blogger người Trung Quốc trồng loại dưa được xem là thượng hạng từ 100 năm trước.
Được biết loại dưa hấu mà nam blogger trồng thuộc giống dưa Stone Mountain, được giới thiệu vào năm 1923 bởi Hastings Seed Company ở Atlanta, Georgia, và tiếp tục trở thành một trong những loại dưa thương mại hàng đầu trong những năm 1930 và 1940.
Nhưng bây giờ nó gần như tuyệt chủng do loại dưa hấu đã được lai tạo nhiều nên hiện tại rất khó để nếm thử hay nhìn thấy nó.
Dưa hấu 100 năm trước không ngon nhưng sao vẫn được dùng nhiều?
Thực tế không phải đến thế kỷ 20 mới có dưa hấu mà loại quả này vốn đã được con người thuần hóa từ hàng nghìn năm trước, biến nó từ có vị đắng như mướp đắng thành thức quả ngon của ngày hè.
Vào thời cổ đại, dưa hấu không đỏ cũng không ngọt, thậm chí còn có vị đắng. Cucurbitacin do dưa hấu tạo ra là một cơ chế bảo vệ thực vật quan trọng để nó có thể tồn tại và sinh sản trong tự nhiên, đó cũng là lý do dưa hấu cổ đại có vị đắng. Giống dưa hấu Citrullus colocynthis ngày nay vẫn còn vị đắng và người ta sử dụng nó để chiết xuất cucurbitacin làm dược liệu và sử dụng chúng làm nhiên liệu sinh học.
Còn dưa hấu mà chúng ta ngày nay thường dùng là giống dưa Citrullus lanatus đã được chọn lọc để loại bỏ vị đắng. Thật khó để kiểm chứng dưa hấu mất đi vị đắng từ khi nào, nhưng dưa hấu đã xuất hiện trong đời sống con người từ rất sớm.
Dưa hấu dược liệu ruột trắng vị đắng.
Ở phía tây nam Libya, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra hạt dưa hấu 5.000 năm tuổi. Năm 1500 TCN, dưa hấu cũng xuất hiện ở Sudan (châu Phi). Trong quá trình "thuần hóa" dưa hấu, con người cũng đã truyền bá dưa hấu từ Châu Phi đến mọi nơi trên thế giới.
Trong lăng mộ của pharaoh Tutankhamun ở Ai Cập, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy hạt dưa hấu vào khoảng năm 1330 TCN. Sau đó dưa hấu xuất hiện ở khu vực Địa Trung Hải.
Đến thời La Mã, việc trồng dưa hấu đã phát triển mạnh ở Bắc Phi và Châu Âu. Sau đó, những người thực dân châu Âu đầu tiên cũng mang dưa hấu đến châu Mỹ. Dưa hấu được du nhập vào Ấn Độ vào năm 800 SCN và Trung Quốc vào năm 1100 SCN, và dần dần lan rộng ra khắp châu Á.
Các bản thảo thảo dược từ năm 1300 đến năm 1375 cho thấy hình ảnh quả dưa hấu nhỏ và tròn thời xưa.
Vậy lúc đó trông dưa hấu như thế nào? Hình ảnh chi tiết rõ ràng sớm nhất về quả dưa hấu là một bản thảo về thuốc thảo dược, được vẽ vào khoảng năm 1300 và được bảo quản tại thư viện ở London (Anh). Trong bản thảo, quả dưa hấu nhỏ và tròn, trên vỏ màu xanh lá cây có những sọc hẹp sẫm màu. Lá của dưa hấu được gấp dọc theo chiều dọc và các tua được phân nhánh.
Trong cùng thế kỷ, các bản thảo khác mô tả về dưa hấu cũng cho thấy đặc điểm của quả dưa hấu nhỏ và tròn vào thời điểm đó, và các sọc có độ rộng khác nhau tương ứng với hai giống trồng khác nhau. Nhìn chung trong các thời kỳ đó, dưa hấu có ruột trắng thay vì đỏ và có hạt đen.
Mặc dù dưa hấu thời cổ đại có thể bị đắng, không ngọt như dưa hiện tại nhưng nó vẫn được sử dụng rộng rãi. Harry Paris, một nhà làm vườn tại Tổ chức Nghiên cứu Nông nghiệp Israel, tin rằng sự lan rộng nhanh chóng của dưa hấu trên khắp thế giới không chỉ do thương mại quốc tế mà còn vì dưa hấu có độ ẩm cao có thể được sử dụng như một nguồn nước ngọt quan trọng trong những chuyến đi dài ngày.
Hơn nữa, người thời đó cũng tin rằng dưa hấu có đặc tính chữa bệnh. Người dân thời cổ đại không chỉ sử dụng dưa hấu như một loại thuốc lợi tiểu mà còn dùng vỏ dưa hấu ướt lạnh đắp lên đầu trẻ em bị say nắng để giúp chúng hạ nhiệt.
Tranh tĩnh vật hoa quả của họa sĩ Giovanni Stanchi vẽ khoảng năm 1645 - 1672 có hình vẽ quả dưa thời xưa với phần cùi trắng dày, ruột đỏ nhạt.
Dưa hấu ngày nay có tác dụng gì?
Dù không biết rõ dưa hấu to và ngọt được trồng từ năm nào nhưng trong bản thảo minh họa "Tacunium Sanitatis" năm 1395, chúng ta có thể thấy rằng những người nông dân trồng dưa bắt đầu trồng dưa hấu đỏ.
Do gen quy định ruột đỏ có liên quan đến gen quy định hàm lượng đường trong dưa hấu nên khi người dân có ý thức trồng dưa hấu có độ ngọt cao thì thịt dưa dần chuyển sang màu đỏ. Trong các bức tranh từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19, dưa hấu thời đó trông khá giống hiện tại. Người thời đó không chỉ ăn dưa hấu mà còn nấu rượu, điều này cho thấy dưa hấu thời đó đã là một loại trái cây có hàm lượng đường cao.
Dưa hấu ruột đỏ đã xuất hiện trong các bức tranh từ năm 1395.
Thật may mắn khi ngày nay con người đã trồng ra được giống dưa ngon ngọt, nhiều nước để chúng ta có thể thưởng thức. Hơn nữa, y học hiện đại ngày nay cũng đã phát hiện nhiều tác dụng của dưa hấu hơn so với thời cổ đại, vốn chỉ được biết đến với tác dụng giải nhiệt.
Giàu chất chống oxy hóa
Màu đỏ tươi của dưa hấu đến từ lycopene, một chất chống oxy hóa. Các nghiên cứu cho thấy nó có thể giúp hạn chế nguy cơ ung thư và tiểu đường. Dưa hấu có nhiều chất dinh dưỡng này hơn bất kỳ loại trái cây hoặc rau nào khác thậm chí cả cà chua.
Chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời
Một số sắc tố giúp bảo vệ thực vật khỏi ánh nắng mặt trời. Do đó, nếu bạn ăn dưa, bạn cũng sẽ nhận được một chút tác dụng bảo vệ tương tự. Chất lycopene trong dưa hấu có thể khiến bạn ít bị cháy nắng hơn.
Giúp tim khỏe mạnh
Dưa hấu rất giàu axit amin gọi là citrulline có thể giúp di chuyển máu khắp cơ thể và có thể làm giảm huyết áp. Trái tim cũng được hưởng lợi từ chất lycopene trong dưa hấu. Các nghiên cứu cho thấy nó có thể làm giảm nguy cơ đau tim.
Dưa hấu ngày nay không chỉ ngon mà còn có nhiều tác dụng cho sức khỏe. (Ảnh minh họa)
Bảo vệ khớp
Dưa hấu có một sắc tố tự nhiên gọi là beta-cryptoxanthin có thể bảo vệ khớp của bạn khỏi bị viêm. Một số nghiên cứu cho thấy rằng theo thời gian, nó có thể khiến bạn ít bị viêm khớp dạng thấp hơn.
Tốt cho mắt
Chỉ một lát dưa hấu vừa phải cung cấp cho bạn 9-11% lượng vitamin A cần thiết mỗi ngày. Chất dinh dưỡng này là một trong những chìa khóa để giữ cho đôi mắt khỏe mạnh.
Hydrat hóa cơ thể
Dưa hấu ngon ngọt có 92% là nước, vì vậy đây là một cách đơn giản để giúp giữ nước. Mọi tế bào trong cơ thể bạn đều cần nước. Ngay cả một sự thiếu hụt nhỏ cũng có thể khiến bạn cảm thấy uể oải. Nếu bạn thực sự bị mất nước, tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng đến mức bạn cần truyền dịch qua đường tĩnh mạch.
Làm dịu làn da
Vitamin A, B6 và C trong dưa hấu giúp làn da luôn mềm mại, mịn màng và dẻo dai. Vì chứa nhiều nước nên dưa hấu cũng là một loại mặt nạ tuyệt vời. Trộn 1 thìa nước ép dưa hấu với cùng một lượng sữa chua Hy Lạp. Thoa đều khắp mặt và để trong 10 phút để loại bỏ bất kỳ vùng da khô, xỉn màu nào. Sau đó rửa sạch và lau khô.
Bổ sung năng lượng sau tập thể dục
Hàm lượng nước cao, chất chống oxy hóa và axit amin trong dưa hấu có thể giúp bạn tập luyện tốt hơn. Nó cũng chứa nhiều kali, một loại khoáng chất có thể giảm chuột rút tại phòng tập thể dục. Bạn cũng có thể nhâm nhi nước ép dưa hấu sau khi tập luyện. Làm như vậy có thể giúp ngăn ngừa đau nhức cơ bắp, miễn là bạn không cố gắng quá sức.
Dễ tiêu hóa
Nếu bạn bị bệnh tiêu hóa như Crohn hoặc viêm đại tràng, bạn sẽ cần chú ý tới những thực phẩm bạn ăn. Trái cây mềm, nhiều thịt như dưa hấu rất dễ tiêu hóa ngay cả khi bị viêm ruột. Chỉ cần không ăn vỏ hoặc hạt nếu bạn cần hạn chế chất xơ.
