Tại Việt Nam, ung thư dạ dày là căn bệnh ung thư đứng hàng thứ 2. Căn bệnh chủ yếu do vi khuẩn HP gây ra. Đây là loại vi khuẩn lây qua đường tiêu hóa, tiếp xúc thức ăn.
Chỉ đích danh thủ phạm HP
Theo ghi nhận của tổ chức Phòng chống Ung thư thế giới, tại Việt Nam, mỗi năm có trên 15.000 ca mới được chẩn đoán ung thư dạ dày và hơn 11.000 ca tử vong vì bệnh này. Đây là bệnh ung thư phổ biến hàng thứ 2 trong số 10 loại ung thư nguy hiểm thường gặp tại nước ta.
Triệu chứng lâm sàng của viêm dạ dày thông thường và ung thư dạ dày rất khó phân biệt, đều là đau rát vùng thương vị, đầy bụng, khó tiêu, chỉ chẩn đoán phân biệt khi nội soi dạ dày để quan sát tổn thương và lấy mẫu tế bào sinh thiết, làm các xét nghiệm khác.
Hình ảnh của ung thư dạ dày (Ảnh minh họa).
Đại đa số bệnh nhân ung thư dạ dày khi đau quá không chịu được, gầy sút nhanh mới đến viện khám thì đã ở giai đoạn nguy hiểm, nên tiên lượng rất xấu, chỉ có 15% bệnh nhân sống thêm được 5 năm.
Nói về nguyên nhân của ung thư dạ dày, PGS TS Phạm Duy Hiển – Nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện K Trung ương cho biết - ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam, nguyên nhân ung thư dạ dày được chỉ ra là do nhiễm trùng, trong đó yếu tố nhiễm trùng xoắn khuẩn HP (Helicobacter Pylory) được xem là yếu tố nguy cơ lớn nhất của ung thư dạ dày, đặc biệt là ung thư dạ dày 1/3 dưới, tức là ung thư vùng hang môn vị.
Loại ung thư này cũng là ung thư dạ dày hay gặp nhất của người Việt Nam. Xoắn khuẩn HP là loại vi trùng duy nhất sống được trong môi trường dạ dày nơi có độ axit HCL rất cao với pH lúc đói đạt tới 2,5. Người ta đã nghiên cứu thấy rằng HP chui sâu vào lớp nhầy của niêm mạc dạ dày đồng thời tiết ra các chất là trung hoà axi HCL cũng như làm tan các chất nhày đó. Sau đó HCL, Pepsin và các men của HP cũng như các chất gây ung thư tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc dạ dày gây tổn thương chúng.
Ngoài ra, HP còn gây nên chứng viêm teo niêm mạc, viêm niêm mạc dị sản tuyp ruột. Các nhà nghiên cứu coi viêm niêm mạc dạ dày dị sản tuyp ruột là tiền ung thư.
Tỷ lệ nhiễm HP ở các nước đang phát triển như Việt Nam tăng dần theo tuổi, từ 60 tuổi trở lên có tới 85 % dân số nhiễm HP. Tỷ lệ nhiễm HP ở các nước phát triển rất thấp, chỉ từ 0- 5%.
Theo PGS Hiển, HP có rất nhiều chủng khác nhau nhưng chủng mang gen CagA có khả năng gây bệnh cao nhất và chúng chiếm tỷ lệ không lớn. HP được truyền trực tiếp qua đường tiêu hoá bởi thức ăn, tay nhiễm HP chưa rửa sạch.
Ăn mặn cũng gây ung thư dạ dày
Ngoài vi khuẩn HP, các yếu tổ gây ra ung thư dạ dày có liên quan đến chế độ ăn uống. Chế độ ăn nhiều muối của người Việt rất nguy hiểm. WHO khuyến cáo chỉ ăn trên 5gr muối/ngày nhưng tỷ lệ ăn muối của người Việt cao gấp 3 lần cho phép.
Ăn mặn không chỉ có tác hại với tim mạch mà ăn mặn còn làm tan các chất nhầy phủ trên niêm mạc dạ dày làm cho các chất độc, các chất có khả năng gây ung thư có trong thức ăn tiếp xúc trực tiếp với các tế bào niêm mạc gây tổn thương tế bào đó. Người ta thấy tỷ lệ giảm ung thư dạ dày ở các nước Âu – Mỹ có liên quan đến phương pháp bảo quản thịt từ cá ướp muối sang tủ lạnh.
Ngoài ra, thói quen của một số nơi hay ăn thịt rán, thậm chí rán nhiều lần, dùng dầu mỡ chiên đi chiên lại thì dân ở những vùng này có tỷ lệ ung thư dạ dày cao hơn. Nhiệt độ cao có thể biến các chất không gây ung thư thành các chất gây ung thư.
Vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm ở các nước đang phát triển như Việt Nam là vấn nạn. Thực phẩm còn dư lượng cao trong các chất thuốc trừ sâu, kích thích tăng trưởng, tăng trọng, nhất là thuốc bảo quản thực phẩm, không chỉ gây ngộ độc thực phẩm ngay trước mắt mà về lâu dài rất có thể khả năng gây ung thư cho người dùng thường xuyên với liều không gây nhiễm độc cấp.
Riêng về yếu tố nội sinh dẫn đến bệnh ung thư dạ dày, PGS Hiển cho biết, yếu tố nguy cơ này chỉ chiếm 20% trong các yếu tố nguy cơ mắc bệnh ung thư nói chung và ung thư dạ dày nói riêng. Theo đó, những yếu tố nguy cơ nội sinh có thể mắc bệnh ung thư dạ dày như: gen di truyền hoặc các đột biến gen…
