Lễ cúng Tất niên nhằm ghi nhận việc kết thúc năm cũ và chuẩn bị bước sang năm mới, là cách thức bày tỏ sự biết ơn đối với tổ tiên đã phù hộ trong suốt một năm và cũng là dịp để con cháu quây quần, đoàn tụ sau những ngày làm ăn xa nhà.
Ý nghĩa của lễ cúng tất niên cuối năm
Ngày tất niên hay ngày cuối cùng của năm là thời điểm vô cùng quan trọng, đánh dấu mốc chuyển giao giữa năm cũ để chúng ta có thể bước sang năm mới tươi đẹp. Cúng tất niên đã trở thành nét đẹp văn hóa lâu đời của người dân Việt Nam mỗi dịp Tết đến, Xuân về. Nó còn thể hiện sự tôn vinh tín ngưỡng, cầu mong cho những điều xui rủi của năm cũ trôi qua để đón chào một năm mới tốt đẹp hơn.
Vào ngày tất niên, mọi người thường sẽ dọn dẹp nhà cửa thật sạch sẽ, chuẩn bị các món ăn ngon miệng, mang đậm nét cổ truyền dân tộc để làm thành mâm cỗ cúng, dâng lên các vị thần linh và tổ tiên. Mọi người trong gia đình sẽ cùng quây quần bên nhau, cùng nhau trò chuyện, chia sẻ về những thứ đã xảy ra trong năm cũ, cùng nói với nhau về những dự định sẽ làm trong tương lai. Nhờ đó càng làm tăng sự gắn kết, yêu thương giữa các thành viên trong gia đình.
Nên cúng tất niên vào thời điểm nào?
Thông thường, lễ cúng tất niên hàng năm sẽ được tổ chức vào ngày cuối cùng của năm cũ (âm lịch), tức là vào ngày 29 hoặc 30 Tết (tùy theo tháng đó là tháng thiếu hay tháng đủ). Lễ cúng sẽ bắt đầu diễn ra vào buổi chiều tối, sau khi các thành viên trong gia đình đã cùng nhau dọn dẹp sạch sẽ nhà cửa và có mặt đầy đủ.
Một số người có thể bị nhầm lẫn lễ cúng tất niên với lễ cúng giao thừa, vì chúng đều diễn ra vào cùng một ngày cuối năm. Tuy nhiên lễ cúng tất niên là dịp lễ không chính thức, có thể bỏ qua để tập trung vào lễ cúng giao thừa. Ngoài ra lễ cúng tất niên chỉ diễn ra vào chiều tối trước bữa ăn, còn lễ cúng giao thừa sẽ diễn ra vào thời khắc 0h00 của ngày đầu tiên năm mới.
Lễ vật cúng tất niên cuối năm gồm những gì?
Mặc dù không phải là dịp lễ quan trọng chính thức cần thiết trong ngày Tết, thế nhưng không vì vậy mà bạn có thể chuẩn bị lễ vật cúng tất niên sơ sài và không đàng hoàng. Lễ vật cúng tất niên vẫn có đầy đủ các thứ giống như với lễ vật cúng ông Táo hoặc lễ vật cúng giao thừa, bao gồm những thứ như:
- Mâm ngũ quả
- Hương hoa
- Trầu cau
- Tiền, vàng mã
- Rượu, chè, nước ngọt
- Bánh chưng, bánh tét
- Mâm cỗ chay hoặc mâm cỗ mặn tùy ý
Trong đó, mâm cỗ chay sẽ bao gồm các món ăn chay không kèm thịt, được chế biến ngon miệng, đầy đủ dinh dưỡng theo sở thích của bạn. Còn mâm cỗ mặn sẽ có đầy đủ các món ăn giống như mâm cỗ cúng ông Táo, cụ thể gồm có các món như:
- Thịt gà luộc
- Thịt lợn luộc
- Canh măng, canh bóng
- Xôi gấc
- Giò lụa
- Nem rán, chả giò rán
- Rau củ xào thập cẩm
- Miến
Bài cúng tất niên cuối năm chuẩn và chính xác nhất
Bạn có thể tham khảo bài cúng tất niên chính xác nhất dưới đây, được trích dẫn trong quyển sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam của NXB Văn hóa Thông tin:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy ngài Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần.
Con kính lạy ngài Kim Niên Đương Cai Thái Tuế chí đức Tôn Thần.
Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ Địa Tôn Thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long Mạch, Tài Thần, Bản gia Táo Quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ ....
Hôm nay là ngày 29 (30) tháng Chạp năm ...
Tín chủ chúng con là: ……
Hiện đang ngụ tại: ……
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, Năm kiệt tháng cùng, Xuân tiết gần kề, Minh niên sắp tới.
Hôm nay là ngày cuối cùng của năm ……, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ Tất Niên, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật. Phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Bài cúng tất niên ngoài trời
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Cựu niên Đương cai Hành khiển.
Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan: Cự Tào Phán quan.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.
Nay là giờ phút Giao thừa của năm...
Tín chủ chúng con là...
Hiện đang ngụ tại...
Nhân phút thiêng liêng Giao thừa vừa tới năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời các ngài giá lâm trước án, thụ hưởng lễ vật. Phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con được minh niên khang thái, vạn sự cát tường. Bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn Trời, Phật, chư vị Tôn thần.
Cúi xin chín phương Trời mười phương chư Phật cùng Chư vị tôn thần chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Bài cúng tất niên trong nhà
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Kính lạy: Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.
Ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn Thần .
Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương .
Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các Ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày ...... tháng Chạp năm ............
Tín chủ chúng con là: …............
Hiện đang ngụ tại: ……....
Trước Án tọa kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Nay là ngày… Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh cụ soạn, sửa lễ Tất niên, dâng cúng Thiên Địa, Tôn Thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư Linh.
Theo như thường lệ Tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn Thần, Liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu Chủ hương linh, giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia, lớn bé trẻ già, bình an thịnh vượng. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông.
Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Bài cúng tất niên tại công ty, cơ quan
Nếu như bạn muốn thực hiện lễ cúng tất niên cho công ty hoặc doanh nghiệp của mình, hãy tham khảo bài cúng sau đây:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Hôm nay là ngày 29 (30) tháng Chạp năm ...
Tín chủ chúng con là… (Tên công ty, doanh nghiệp), hiện có địa chỉ ngụ tại:… xin được thành tâm sửa biện hương hoa, chuẩn bị lễ vật dâng lên trước án. Trải qua năm…. vừa qua, chúng con xin được dâng lễ tạ ơn trên đã phù hộ độ trì cho công việc làm ăn của công ty chúng con luôn được suôn sẻ, thuận lợi, làm ăn phát đạt, mọi sự bình an, may mắn. Một năm qua đi nếu như chúng con có gì thiếu sót, xin được các vị thần linh lượng thứ bỏ qua.
Nay con xin được đọc bài cúng Tất niên năm… để thành tâm kính lạy mời các ngài Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn Thần, ngài Bản gia Thổ địa Long Mạch Tôn Thần, ngài tiền hậu Địa chủ Tài Thần, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân và các Tôn thần cai quản trong khu vực này.
Kính lạy các ngài nghe thấu tâm can, chứng giám lòng thành, đáp lễ lời mời, thụ hưởng lễ vật và phù hộ độ trì cho toàn công ty chúng con luôn được bình an, toàn gia an lạc, việc làm ăn trong năm mới luôn được suôn sẻ, hanh thông.
Chúng con lễ bạc lòng thành, trước xin kính lễ tạ ơn, sau cúi xin các vị Chư Thần luôn chứng giám, độ trị phù hộ cho toàn công ty chúng con một năm mới an lành, phát lộc.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Mẫu sớ cúng tất niên cuối năm
Bên cạnh các bài cúng tất niên thông thường, sau đây là bài sớ theo nghi lễ truyền thống để giúp bạn thực hiện lễ cúng tất niên nhằm báo cáo lên các vị thần linh. Bài sớ sẽ được hóa vàng cùng vàng mã sau khi đã thực hiện xong lễ cúng:
Phục dĩ
Thánh công tham tán tiệm hồi ngọc luật chi xuân thiên ý trùng hàn dục tống lạp mai chi tuyết tuế diệc mạc chỉ tế dĩ an chi
Viên hữu:…
Việt Nam quốc:…
Thượng phụng
Phật hiến cúng
…thiên tiến lễ
Tạ ân tất niên tập phúc nghênh tường cầu vạn an sự
Nhương chủ:…
Cao ngự phủ giám phàm tình ngôn niệm tuế nguyệt như lưu nãi thiên thì chi mặc vận thủy chung bất thất tư tự sự chi khổng minh
Cố quyên cát nhật vi hi đông vu bá chu thi thập nhi cát tính dĩ tế công xã thủy nguyệt lệnh chi văn cố
Tư đại lữ sao thanh tam bách lục tuần tương tận chị thử nhị dương ứng độ thất thập nhị hầu sơ chu thành khả thông
Thần liêu dĩ tốt tuế do thị kim nguyệt cát nhật kiền bị phỉ
Cụ hữu sớ văn mạo thân
Thượng tấu
Cung duy
Thập phương vô lượng thường trụ Tam bảo
Nam mô sa bà giáo chủ bản sư Thích Ca Mâu Ni Phật
Nam mô tam thừa đẳng giác chư đại Bồ Tát chư hiền thánh tăng
Tam giới thiên chủ tứ phủ vạn linh công đồng đại đế
Cung vọng
Duệ gián tập hi kim luân thường chuyển tự chính nguyệt nhi kết nguyệt hồng đăng khai cát khánh chi hoa quá kim niên phục lai niên lục
Trúc báo bình an chi tự phúc lộc thường xuân chi cảnh phục dĩ nhi lai tai ương biến quái chí tường kim đương thỉnh giải
Đãn thần hạ tình vô nhân kích thiết bình doanh chi chí cẩn sớ
Thiên vận… niên… nguyệt… nhật thần khấu thủ bách bái thượng sớ
Lưu ý khi thực hiện cúng tất niên cuối năm
Để có thể thực hiện được lễ cúng tất niên cuối năm được suôn sẻ và thuận lợi. Sau đây là một số điều mà bạn cần chú ý trong quá trình làm lễ:
- Nhớ dọn dẹp và lau sạch sẽ bàn thờ trước khi làm lễ. Không tự ý di chuyển bát hương ra xung quanh.
- Mâm cơm cúng tất niên cần thịnh soạn và tươm tất, không được sơ sài đơn giản.
- Không dùng hoa quả giả bằng nhựa để bày biện trên bàn thờ mà phải dùng đồ thật.
- Khi làm lễ cần thành tâm, ăn mặc chỉnh tề, giọng đọc bài cúng tất niên to và rõ ràng.
- Mời đông đủ anh chị em, bạn bè đến chung vui để thể hiện rõ tinh thần của ngày tất niên cuối năm.
