Bất thường trong dịch sởi ở trẻ em

Năm nay dịch sởi bùng phát với điểm bất thường là ghi nhận nhiều ca trẻ mắc dưới 9 tháng tuổi, khi chưa đến lịch phải tiêm phòng vắc xin.

Chưa đến tuổi tiêm phòng nhiều trẻ đã mắc sởi

Bác sĩ Nguyễn Văn Lâm, Phó Trưởng khoa Truyền nhiễm, BV Nhi Trung ương cho biết: “Trong mấy năm vừa qua bệnh sởi có vẻ tạm lắng. Ngay năm ngoái, 3 tháng cuối năm 2013 BV cũng chỉ ghi nhận có 2 trường hợp bệnh nhi mắc sởi. Nhưng 2 tháng đầu năm 2014 dịch sởi đã bùng phát lại. Trong tháng 1/2014, có 67 trẻ phải nhập viện vì sởi có biến chứng. Đặc biệt, trong mấy ngày đầu tháng 2/2014 số bệnh nhân tăng vọt, đã có 80 cháu bị mắc. Đến ngày 8/2, tại khoa Truyền nhiễm có 43 cháu đang phải nằm điều trị vì phát ban sởi có kèm theo sốt cao, viêm phổi, suy hô hấp. Bệnh nhân tập trung nhiều nhất ở Hà Nội, tiếp đến là Yên Bái, Phú Thọ, Nam Định…”.

Theo bác sĩ Lâm, điểm bất thường của dịch sởi năm nay là nhiều trẻ nhỏ dưới 9 tháng tuổi – chưa đến tuổi tiêm chủng đã mắc. Trong số 50 trẻ bị sởi đang nằm điều trị tại khoa Truyền nhiễm, BV Nhi Trung ương trong ngày 8/2, có tới 27 trẻ dưới 9 tháng tuổi. Trong số hơn 100 trẻ mắc sởi đến điều trị tại BV trong những ngày đầu năm 2014 vừa qua có trẻ mới được 2 tháng rưỡi tuổi, trẻ mắc lớn nhất được 8 tuổi.

Tại “Hội nghị triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh đông xuân” do Sở Y tế Hà Nội tổ chức sáng 8/2, đại diện của BV Xanh Pôn cho biết, bệnh viện này cũng ghi nhận trường hợp mới 1.5 tháng tuổi đã mắc sởi. Từ cuối tháng 1/2014 đến nay, BV Xanh Pôn tiếp nhận 110 ca sốt phát ban nghi do sởi, trong đó có trên 90% bị biến chứng viêm phổi, 1 ca bị biến chứng viêm não nhưng rất may đã hồi phục. Đặc biệt, trong số 110 ca sởi ở trẻ em này có 4 cháu có mẹ cũng bị sởi trong thời gian đang cho con bú sữa mẹ.

Bất thường trong dịch sởi ở trẻ em - 1

Theo bác sĩ Lâm, điểm bất thường của dịch sởi năm nay là nhiều trẻ nhỏ dưới 9 tháng tuổi – chưa đến tuổi tiêm chủng đã mắc.

Lý giải tại sao trẻ dưới 9 tháng tuổi mắc sởi lại là điểm bất thường, bác sĩ Lâm cho biết: Trẻ dưới 9 tháng tuổi đang trong giai đoạn bú sữa mẹ nên thường có miễn dịch từ mẹ vì miễn dchj do sởi là miễn dịch bền vững. Việc trẻ nhỏ trong giai đoạn này bị mắc có thể do mẹ chưa tiêm vắc xin sởi đầy đủ nên không có miễn dịch đủ để bảo vệ trẻ. Ban sởi ở trẻ nhỏ không điển hình như trẻ lớn nên cha khó phát hiện bệnh sớm cộng với sức đề kháng của trẻ còn yếu nên nếu bị mắc trẻ dễ bị bội nhiễm gây biến chứng nặng như viêm phổi, viêm não …

Trước bất thường của dịch sởi năm nay, có ý kiến cho rằng có nên thay đổi lịch tiêm chủng vắc xin sởi sớm hơn cho trẻ thay vì tiêm mũi đầu tiên khi trẻ đủ 9 tháng và tiêm mũi thứ 2 khi trẻ 18 tháng?

Tuy nhiên, trả lời câu hỏi này, ông Nguyễn Nhật Cảm, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng (Hà Nội) cũng cho rằng, số trẻ nhỏ dưới 9 tháng tuổi mắc sởi năm nay dù có tăng hơn so với mọi năm nhưng so với tỉ lệ quần thể chung là rất thấp. những nghiên cứu trên quần thể lớn thì phần lớn trẻ dưới 9 tháng tuổi vẫn có miễn dịch của mẹ truyền cho và vẫn có khả năng bảo vệ, chỉ có số ít là không đảm bảo. Việc tiêm chủng là phải bảo số lớn, đa số trong cộng đồng và việc tiêm cho trẻ 9 tháng tuổi đã thực hiện trong nhiều năm nay, hiệu quả rất rõ rệt.

Tại sao trẻ đã tiêm phòng vắc xin vẫn mắc sởi?

Ông Cảm đánh giá, một phần nguyên nhân khiến dịch sởi bùng phát trở lại mạnh trong những ngày đầu năm nay là do trong thời gian qua có một tỷ lệ nhất định bà mẹ không đưa con đi tiêm chủng vì sợ các tai biến liên quan đến vắcxin. Trong số 40 trẻ được khẳng định chắc chắn là mắc sởi thì có 31 trẻ trên 1 tuổi- thuộc diện đã phải tiêm ngừa nhưng chưa được tiêm.

Thứ hai, nếu trẻ được tiêm đủ 2 mũi vẫn có thể bị sởi (tỉ lệ này rất thấp). Lý do là vì hiệu lực của vắc xin sởi đạt 95-98%, như vậy vẫn có một tỉ lệ rất nhỏ những trẻ được tiêm chủng đủ số mũi nhưng vẫn có thể bị mắc bệnh sởi do đặc điểm về miễn dịch của từng trẻ và nhiều yếu tố khác.

“Dù vẫn có tỷ lệ nhất định trẻ tiêm đầy đủ 2 mũi vẫn bị mắc sởi nhưng tôi khẳng định số này rất ít. Nếu được tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch, đảm bảo chất lượng thì trên 95% trẻ được bảo vệ”, ông Cảm khẳng định.

Để bảo vệ trẻ tốt nhất khỏi bệnh sởi, ông Cảm khuyến cáo tất cả những trẻ đã quá lịch tiêm chủng, chưa bị mắc sởi thì nên đến cơ sở y tế để được tư vấn. Với những trẻ dưới 9 tháng, cha mẹ không nên cho trẻ tiếp xúc với những người sốt phát ban nghi sởi để tránh lây lân, tăng cường dinh dưỡng để tăng sức đề kháng.

Bất thường trong dịch sởi ở trẻ em - 2

Với những trẻ dưới 9 tháng, cha mẹ không nên cho trẻ tiếp xúc với những người sốt phát ban nghi sởi để tránh lây lân, tăng cường dinh dưỡng để tăng sức đề kháng.

Bác sĩ Nguyễn Văn Lâm khuyến cáo nếu trẻ có biểu hiện sốt; phát ban dạng sởi, bắt đầu từ mặt sau đó lan dần xuống dưới chân, tay; kèm theo viếm kết mạc mắt; viêm long đường hô hấp thì cha mẹ nên nghĩ đến bệnh sởi.

Sở là bệnh lành tính, tùy từng bệnh nhân mà diễn biến nặng hay nhẹ. Giai đoạn nhẹ, chỉ có biểu hiện nổi ban dạng sởi, không nhất phải đưa trẻ đến bệnh viện mà cách ly ở nhà; chăm sóc, dinh dưỡng thật tốt; hạ sốt; nằm nơi thoáng mát, tránh gió lùa. Cha mẹ không nên kiêng khem quá mức- không tắm rửa cho bé; không tự ý dùng thuốc đông y, thuốc kháng...

Nhưng nêú trẻ sốt cao liên tục, khó thở, tiêu chảy mất nước, ho nhiều, có viêm phổi, suy hô hấp... thì nên đưa con đến ngay bệnh viện để tránh biến chứng nguy hiểm. Nếu cần dùng kháng sinh thì tuyệt đối tuân theo sự chỉ định của bác sĩ. Nguyên nhân gây bệnh là do virus, vì thế kháng sinh không phải điều trị bệnh mà được chỉ định khi có biến chứng bội nhiễm vi khuẩn.

Trường hợp biến chứng viêm phổi nhẹ thì chỉ điều trị 3-5 ngày; trẻ bị viêm phổi nặng suy hô hấp thì có thể nằm viện 2 tuần.