Cây này vốn mọc dại ở bờ rào hoặc các bãi đất trống tại miền Trung hoặc các tỉnh Tây Nam Bộ. Lá và búp của chúng có vị chua thanh, làm thành nhiều món đặc sản giải nhiệt mùa hè được người thành phố ưa chuộng những năm gần đây.
Cây bụp giấm còn có tên gọi khác là bụt giấm, tên khoa học là Hibiscus sabdariffa L., thuộc họ Bông (Malvaceae). Nhiều người thường gọi đây là cây atiso đỏ nhưng thực chất không phải vậy, hai loài hoàn toàn khác nhau.
Theo tìm hiểu, bụp giấm thuộc dạng cây bụi, thân cây có màu hơi đỏ tía, mặt bóng và cao 1,5-2m. Lá hình trứng, có nhiều màu từ xanh đậm đến đỏ; lá mọc so le, nhẵn, có cuống lá dài, phiến nguyên hoặc chia 3-7 thùy hình lòng bàn tay, mép có răng cưa. Từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm là thời điểm cây nở hoa. Cây có nguồn gốc từ Trung Mỹ và Bắc Phi, sau đó lan sang Ấn Độ, Phillipines, Malaysia, Indonesia, Thái Lan.
Cây bụp giấm vốn mọc ở hàng rào, bây giờ nhiều người trồng để bán ra thị trường
Tại Việt Nam, cây bụp giấm từng mọc dại ở hàng rào hoặc bờ bụi, trồng làm cảnh, được tìm thấy nhiều ở miền Trung và các tỉnh Tây Nam Bộ.
Trước đây ở các miền quê, người dân hái lá bụp giấm để làm đủ các món ăn thanh mát, giải nhiệt ngày hè. Lá của cây này có vị chua nhẹ và mùi thơm rất riêng, có thể ăn sống cùng các loại rau ghém hoặc nấu canh chua với cá, xào với thịt bò, kho cá hoặc muối chua thành từng vắt, ăn đưa cơm chẳng kém gì sơn hào hải vị.
"Mình còn nhớ trước đây ở hàng rào có mấy cây bụp giấm. Đến mùa hè, cây xanh tốt và ra nhiều đọt non. Mẹ tôi thường kho cá hoặc nấu canh chua. Có nhiều loại lá, loại quả tạo vị chua nhưng tôi thích mùi thơm và vị chua nhẹ của lá giấm bụp.
Lá bụp giấm có vị chua thanh, làm thành nhiều món ăn ngon
Món cá lóc nấu canh chua với lá bụp giấm là mình thích nhất. Cá lóc để nấu canh muốn ngon phải là loại cá lóc đồng, tuy nhiên, ngày nay thì rất hiếm, đa phần là cá lóc nuôi nên thịt không được ngọt và chắc. Ăn canh chua cá lóc nấu trái giấm không thể thiếu chén nước mắm ớt nguyên chất. Trong những ngày trời nắng nóng, vị chua thanh của món ăn không chỉ đem lại cảm giác ngon miệng mà có tác dụng thanh nhiệt rất tốt", bạn Ngọc (ở Khánh Hòa) chia sẻ.
Ngoài lá, hoa bụp giấm có màu đỏ tươi đẹp mắt cũng có thể nấu canh chua hoặc để làm mứt, làm siro. Nhiều người còn phơi khô làm trà bụp giấm, vừa lạ mắt lại thoang thoảng mùi thơm cỏ dại. Theo các nghiên cứu khoa học, trong hoa bụp giấm có chứa nhiều vitamin. Đã có nhiều công bố về kết quả dược lý nghiên cứu được của hoa bụp giấm tốt đối với sức khỏe như tình trạng rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, tiểu đường,...
Hiện nay, trên chợ mạng có nhiều địa chỉ bán lá bụp giấm với giá 70.000 đồng/kg. Còn búp bụp giấm trở thành đặc sản nổi tiếng khắp nơi, được bán ở Hà Nội, TP.HCM với giá 90.000 đồng/kg.
Lá chụp giấm nấu canh cá là đặc sản nổi tiếng, hiện nay có mặt trong nhiều nhà hàng, quán ăn
Nhiều hộ dân mở rộng mô hình trồng cây bụp giấm để kiếm thêm thu nhập. Bụp giấm rất thích hợp với điều kiện khí hậu, đất đai ở một số vùng núi và trung du nước ta, đặc biệt là các tỉnh miền Trung. Chỉ cần gieo hạt rồi cứ thế cây tự lớn, ra hoa và kết quả, không phải tưới nước hay chăm sóc gì thêm. Cứ như vậy, lá chua và hoa bụp giấm được mang về phố thị, người thành phố có thể dễ dàng tìm mua.
