Loài này nghe tên rõ chán chường, được biết đến là đặc sản từ tự nhiên trứ danh vùng đất biển Quảng Ninh.
Ở vùng biển Quảng Ninh có một loài nhuyễn thể cùng họ với ngao, nghe tên rõ chán chường, đó là con ngán. Loài hải sản này có hai mảnh vỏ, sống ở vùng nước mặn và nước lợ.
Con ngán giống con ngao nhưng kích thước lớn hơn
Con ngán thường có kích thước nhỉnh hơn con ngao một chút, vỏ sần sùi (không trơn như vỏ ngao), có màu trắng và sống sâu dưới bùn cát. Khi ở dưới nước, ngán thường thò chiếc xúc tu to và dài để thở và kiếm thức ăn, mặt nước động, sóng sánh là ngán chui nhanh xuống dưới bùn để trốn kẻ thù. Ngán thường chỉ có vào mùa hè và mùa thu, còn mùa đông lạnh nên loài này nằm sâu dưới bùn rất khó bắt. Vào mùa, các ngư dân khai thác ngán thường phải lội rất sâu dưới bùn mới có thể móc được con ngán lên.
Ngán sống ở dưới lớp bùn sâu nên khi bắt về phải đánh sạch vỏ sau đó bán cho thương lái
Tên là ngán nhưng những món ăn từ loài hải sản này lại không hề "ngán" chút nào, thậm chí rất thơm ngon, bổ dưỡng khiến cho những ai từng được thưởng thức một lần lại muốn thử lần hai, lần ba. Theo tìm hiểu, ngán là một thực phẩm giàu chất dinh dưỡng. Trong thịt ngán có đầy đủ các chất protid, glucid, lipid, nhiều vitamin và những chất khoáng cần thiết cho cơ thể. Đối với phụ nữ đang cho con bú thì món ngán có công dụng rất tốt trong việc tăng thêm sữa.
Anh Huỳnh Văn Tâm (ở Cẩm Phả, Quảng Ninh) cho biết trước đây con ngán có rất nhiều và thường được bán với giá rẻ nhưng bây giờ ngán là món ăn hiếm gặp và giá cao nhất ngưởng. Ngán bắt được hay mua về cho vào chậu nước rửa sạch bùn bám sau đó cho vào chậu nước vo gạo, hoặc nước ấm ngâm khoảng 2-3 giờ cho chúng nhả hết cát rồi vớt ra. Từ con ngán có thể chế biến được nhiều món ăn ngon và bổ dưỡng khác nhau như ngán hấp, ngán nướng, cháo ngán, gỏi ngán, bún xào ngán, miến xào ngán, canh ngán rau mùng tơi và cả rượu ngán...
Mỗi con ngán trưởng thành khi khai thác được trung bình có khối lượng từ 80 gram – 250 gram
"Ngay cả ở Quảng Ninh, không phải cứ ra chợ là mua được ngán. Ngán có từ tháng 3 đến hết tháng 10 âm lịch, nhưng để bắt được nó không đơn giản, phải mò xuống bùn sâu mới được. Thế nên, số lượng ngán không có nhiều, hơn nữa, bây giờ ngán trong tự nhiên cũng không ít hơn xưa", anh Tâm cho hay.
Là người chuyên đi "săn" ngán ở Quảng Ninh để bán cho thương lái, chị Chinh Nguyễn (42 tuổi) chia sẻ: "Ngán rất hiếm, khai thác hầu hết là ở các đầm nên rất vất vả. Mỗi ngày chỉ khai thác được vào khoảng thời gian thủy triều xuống. Trung bình mỗi ngày mỗi người chỉ bắt được khoảng 2-3 kg ngán chứ không nhiều. Bắt được từng nào thương lái thu mua tại chỗ, hoặc các nhà hàng đặt trước. Trước đây, ngán bắt về còn chế biến các món ăn cho gia đình, còn bây giờ hàng hiếm lại giá đắt nên để dành bán chứ không dám ăn".
Cận cảnh bên trong ruột của con ngán
Theo khảo sát, trên chợ mạng có nhiều địa chỉ bán đặc sản Quảng Ninh này với giá từ 300.000 đồng/kg đến 450.000 đồng/kg tùy theo kích cỡ. Loại 8-10 con/kg thì sẽ có giá lên tới 450.000 đồng/kg, đây là hàng loại 1 và phải đặt trước mới có.
Không chỉ được chế biến thành các món ăn mà ngán còn được chế biến thành một thức rượu nổi tiếng ở Hạ Long, đó là rượu ngán. Theo đó, tiết ngán nằm trong con ngán có màu đỏ thẫm, khi tách bầu tiết ra khỏi thân ngán phải nhẹ nhàng, không được để bầu tiết vỡ. Cho bầu tiết vào trong một chiếc cốc thủy tinh, đổ rượu trắng vào cốc, dùng dụng cụ đánh trứng để đánh tan bầu ngán. Tiết ngán được hòa tan trong rượu có màu đỏ nhạt, khi uống có vị cay, ngọt và mùi thơm đặc trưng.
