Đồ dùng từ giấy, vải, kim loại,... được giới thiệu sẽ trở thành sản phẩm thay thế hoàn hảo cho đồ nhựa, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, đây có phải sự thay thế hiệu quả?
Phong trào "Less Plastic" - "Giảm nhựa" đã được người dân toàn cầu thực hiện từ khoảng 4 - 5 năm trước. Đặc biệt trong 2 năm gần đây, phong trào này nở rộ ở Việt Nam khiến nhiều người bắt đầu thay đổi thói quen sử dụng đồ nhựa của mình.
Cùng với đó, nhiều thương hiệu đồ uống, quán nước, quán cafe dần dần thay đổi các loại ống hút, cốc nhựa dùng một lần sang ống hút giấy, ống hút cỏ, cốc giấy,... Nhiều hãng khuyến khích khách hàng tự mang theo bình nước hoặc ống hút inox của mình để đựng đồ uống.
Các loại ống hút, đồ nhựa dần bị thay thế
Các sản phẩm từ giấy, kim loại, vải,... được giới thiệu sẽ trở thành sản phẩm thay thế hoàn hảo cho đồ nhựa, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên đây liệu có phải sự thay thế thực sự hoàn hảo?
Giấy tốt hơn nhựa nhưng chưa hẳn tốt cho môi trường
Là một giải pháp nhằm thay thế ống hút nhựa, ống hút giấy phân hủy sinh học cấu tạo từ loại giấy cao cấp được tráng bằng nhựa axit polylatic (PLA) được nhiều người kỳ vọng sẽ đáp ứng nhu cầu sử dụng của con người, đồng thời giảm thiểu áp lực lên môi trường. Tương tự nhựa PE được sử dụng trong ống hút nhựa, PLA cũng có khả năng chống thấm nước. Tuy nhiên, PLA có thể dễ dàng phân hủy và không gây ô nhiễm môi trường khi bị đốt cháy.
Bên cạnh những ưu điểm như phân hủy nhanh trong môi trường, ống hút giấy còn khá nhiều hạn chế so với ống hút nhựa. Điều có thể dễ dàng nhận thấy nhất chính là việc ống hút giấy có độ bền không cao.
Ống hút giấy không bền dẫn đến trải nghiệm không tốt cho khách hàng
Khi hãng đồ ăn nhanh McDonald's quyết định chuyển từ ống hút nhựa có thể tái chế sang ống hút giấy tại 1.361 cửa hàng ở Anh và Ireland, không bao lâu sau, 50.000 thực khách của McDonald's ký vào kiến nghị yêu cầu McDonald's trở lại ống hút nhựa truyền thống. Đa số khách hàng phàn nàn rằng ống hút giấy có vị lạ và tan quá nhanh. Chúng thậm chí bị nhão ra trước khi người dùng kịp uống xong ly nước.
Cùng với đó, ống hút giấy có chi phí đắt hơn gấp 5 lần so với ống hút nhựa. Quá trình sản xuất và vận chuyển sản phẩm này cần sử dụng đến các nhiêu liệu hóa thạch như xăng, dầu và một số loại nhựa khác.
Tại các thành phố cấm sử dụng túi nilông, lượng túi giấy cũng tăng vọt. Điều này khiến rác thải giấy cũng tăng thêm ước tính 40.000 tấn mỗi năm.
Việc sản xuất túi giấy cần rất nhiều gỗ, nước, chất hóa học, nhiên liệu và vận hành máy móc hạng nặng. Việc sản xuất túi giấy dẫn đến ô nhiễm nhiều hơn 70% so với sản xuất nhựa, nhiều hơn 80% khí nhà kính, và gấp 50 lần lượng chất gây ô nhiễm nước.
Nhiều sản phẩm gắn mác "thân thiện với môi trường" chưa thực sự hiệu quả.
Bên cạnh đó, những hứa hẹn về lợi ích do tái chế không như mong đợi. Tái chế giấy cực kỳ kém hiệu quả: một túi giấy tái chế đòi hỏi nhiều năng lượng hơn mức cần thiết để tạo ra một túi mới. Túi giấy tạo ra chất thải rắn nhiều hơn 80% so với nhựa và đáng buồn là các ưu điểm có thể phân hủy sinh học của chúng không vượt trội hơn các nhược điểm. Báo cáo chỉ ra rằng túi giấy mất thời gian để phân hủy tương đương với túi nhựa. Các ống hút giấy phải tốn thuế và môi trường để sản xuất và có khả năng kết thúc tại bãi rác giống như các vật nhựa khác, nơi chúng không phân hủy giữa hàng tấn chất thải khác.
Như vậy, ống hút giấy, túi giấy là một lựa chọn tốt cho môi trường hơn ống hút nhựa, nhưng nó vẫn không thực sự thân thiện với môi trường.
Bên cạnh ống hút giấy, sử dụng ống hút kim loại cũng là một phương án khả thi. Tuy nhiên, các khảo sát chỉ ra tỷ lệ trộm cắp ống hút kim loại tại các nhà hàng khá cao, trong khi quá trình sản xuất chúng gây ô nhiễm môi trường và lãng phí năng lượng.
Chính phủ Đan Mạch gần đây cũng công bố một nghiên cứu, chỉ ra rằng việc sử dụng túi vải còn tệ hơn khi tính đến những tác động môi trường như hiệu ứng nhà kính, nước thải và ô nhiễm không khí...
Giải pháp nào là tối ưu?
Đôi khi, những sản phẩm được gắn mác bảo vệ môi trường có thể gây ra tác dụng ngược. Chỉ bằng việc sử dụng ống hút giấy thay ống hút nhựa, nhiều người lầm tưởng rằng những gì họ làm đã là đủ để góp phần bảo vệ môi trường. Các nghiên cứu chỉ ra các sản phẩm thân thiện với môi trường không khác gì một "giấy cấp phép" cho người tiêu dùng tiếp tục vô trách nhiệm với thiên nhiên hơn.
Chúng ta cần hiểu: một chiếc túi đi chợ (từ vải, giấy hay bất cứ nguyên liệu nào) phải được sử dụng hàng trăm đến hàng nghìn lần mới trở thành một sản phẩm thay thế tốt hơn túi nhựa. Vì vậy nếu bạn cứ mua sắm các sản phẩm được cho là thân thiện với môi trường một cách vô tội vạ và nghĩ rằng mình đang "bảo vệ môi trường" thì đó là suy nghĩ sai lầm.
Hãy sử dụng túi vải, túi nilông,... nhiều lần nhất có thể
Hành động ngừng sử dụng ống hút nhựa có ý nghĩa lớn đối với chiến dịch bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, khối lượng ống hút nhựa chỉ chiếm 0,025% tổng khối lượng nhựa thải xuống đại dương mỗi năm. Và cách tốt nhất để giảm ô nhiễm từ ống hút nhựa là bạn hãy uống trực tiếp đồ uống từ ly thay vì phải dùng ống hút, dù là nhựa hay giấy.
Ngoài ra, việc làm thân thiện với môi trường nhất là tái sử dụng túi nilông nhận được ở siêu thị nhiều lần nhất có thể (có thể mang túi đựng từ nhà khi đi mua sắm để giảm thiểu việc tiêu tốn túi nilông). Những loại túi để tái sử dụng nên làm từ nhựa polyester hoặc polypropylene.
Như vậy, dù sử dụng các sản phẩm bằng chất liệu gì thì điều quan trọng nhất vẫn là ý thức của mỗi chúng ta. Hãy bảo vệ môi trường bằng cách tái sử dụng nhiều lần các loại túi, ống hút, bình-hộp đựng,... hoặc đơn giản nhất là ngưng sử dụng các loại ống hút. Mỗi việc làm rất nhỏ đều giúp môi trường sống của chúng ta xanh sạch hơn.
