Xuất thân tầm thường, không hề có chỗ dựa cũng không làm phi tần nhưng vị cung nữ này vẫn được người người kính nể và tôn trọng cho đến tận ngày bà qua đời.
Cung nữ là những người làm nhiệm vụ hầu hạ, phục vụ cho các thành viên hoàng tộc trong hoàng cung của triều đại phong kiến thời xưa. Cung nữ vốn là một trong những người có thân phận thấp hèn nhất trong cung, hoàn toàn không có tiếng nói hay quyền lực gì, thậm chí tính mạng có thể bị mất đi bất cứ lúc nào. Thế nhưng trong triều đại nhà Thanh của Trung Hoa, có một vị cung nữ lại được mọi người trong cung nể phục, kính trọng, thậm chí ngay cả hoàng đế cũng quý mến bà. Đó chính là Tô Ma Lạt, cung nữ được tôn là Tô Ma Lạt cô.
Cung nữ xuất thân tầm thường nhưng tài trí hơn người
Tô Ma Lạt tên thật là Tô Mạt Nhi hay Tô Mạt Nhĩ, theo tiếng Mông Cổ có nghĩa là "cái túi làm bằng lông thú". Bà sinh ra trong một gia đình nghèo khổ ở đại thảo nguyên Khoa Nhĩ Thấm. Vào cuối thời vua Thuận Trị, đầu thời Khang Hi, bà nhập cung, đổi sang tên Mãn Thanh là Tô Ma Lạt, có nghĩa là "túi tiền vừa". và theo hầu hạ Nhị cách cách Mộc Bố Thái (Thiếu Trang Thái hậu sau này).
Tô Ma Lạt là cung nữ tài sắc vẹn toàn (Ảnh minh họa)
Tương truyền, tuy là cung nữ nhưng Tô Ma Lạt rất xinh đẹp, thông minh và khéo léo. Chính vì vậy, bà được quản gia phủ bối lặc Bát Nhĩ Tề Cát Đặc Bố lựa chọn làm thị nữ theo hầu Nhị cách cách Mộc Bố Thái, cũng chính là Hiếu Trang Thái hậu sau này.
Chỉ vài tháng sau khi nhập cung, Tô Ma Lạt đã thông thạo tiếng Mãn và tiếng Hán nhờ tinh thần hiếu học của mình. Chẳng những thế, bà còn nổi tiếng với tài viết chữ Mãn cực đẹp. Điều này đã khiến Hiếu Trang Thái hậu cực kỳ nể phục và quý mến Tô Ma Lạt, lựa chọn bà làm người dạy chữ Mãn đầu tiên cho cháu nội mình, chính là Hoàng đế Khang Hi sau này. Bản thân Vua Khang Hi cũng nhiều lần thừa nhận ông viết chữ đẹp là công dạy dỗ của Tô Ma Lạt.
Bên cạnh việc thông minh và hiếu học, Tô Ma Lạt còn rất khéo tay, nhất là may vá. Bất cứ bộ quần áo nào qua tay bà đều được người khác khen ngợi. Bà là người tạo nên những nguyên mẫu gốc cho các bộ lễ phục quý giá của hoàng thất nhà Thanh sau này.
Chân dung Tô Ma Lạt cô.
Tài năng và được trọng dụng đến vậy nhưng Tô Ma Lạt có 2 thói quen vô cùng kỳ lạ khiến nhiều người không thể hiểu nổi. Điều đầu tiên là bà không hề tắm rửa một lần nào trong suốt cuộc đời mình. Chỉ có duy nhất đêm giao thừa, người ta mới thấy bà sử dụng chút nước để vệ sinh thân thể, sau đó lại uống hết chỗ nước này. Điều thứ hai là bà không bao giờ sử dụng thuốc thang dù có bị bệnh, thế nhưng vẫn sống thọ tới 90 tuổi.
Cung nữ duy nhất được Hoàng đế nể trọng
Tuy có xuất thân thấp hèn nhưng nhờ tài trí hơn người, lại vô cùng trung thành, Tô Ma Lạt rất được người trong hoàng cung yêu quý, đặc biệt là Hiếu Trang Thái hậu. Thái hậu luôn coi Tô Ma Lạt như chị em ruột, chưa từng rời nhau nửa bước trong hơn 60 năm hầu hạ. Đặc biệt là sau khi Hoàng Thái Cực - vị vua sáng lập nhà Thanh - băng hà, Hiếu Trang Thái hậu chỉ mới 31 tuổi. Thương Thái hậu còn quá trẻ đã là góa phụ, Tô Ma Lạt quyết định không rời cung xuất giá, cả đời ở lại trong cung để hầu hạ chủ nhân. Hiếu Trang Thái hậu cũng từng ngỏ ý muốn nâng cấp bậc cho Tô Ma Lạt nhưng bà từ chối.
Tuy mang danh cung nữ nhưng Tô Ma Lạt lại có địa vị vô cùng vững chắc, thậm chí còn được Hiếu Trang Thái hậu gọi là cách cách - danh xưng vốn dành cho những cô gái có địa vị cao trong hoàng thất. Ngay cả Hoàng đế Thuận Trị cũng giữ lễ khi nói chuyện với Tô Ma Lạt, còn Hoàng đế Khang Hi lại gọi là là ngạch nương (cách gọi mẹ theo tiếng Mãn), các hoàng tử công chúa của Khang Hi gọi bà là bà nội. Điều khiến mọi người càng thêm kính trọng Tô Ma Lạt là ngay cả khi được trọng dụng và được cả hoàng thất kính trọng nhưng bà chưa từng tỏ ra kiêu ngạo hay lên mặt.
Hiếu Trang Thái hậu.
Năm Khang Hi thứ 26 (1687), Hiếu Trang Thái hậu qua đời còn Tô Ma Lạt đã 70 tuổi. Việc Thái hậu ra đi khiến bà đau buồn khôn xiết tới mức đổ bệnh. Dù tuổi đã cao nhưng trước lời đề nghị của Khang Hi, Tô Ma Lạt đã đồng ý chăm nom cho thập nhị a ca Dận Đào - con trai của Định phi - khi đó mới 3 tuổi. Nhờ công nuôi dưỡng này, Dận Đào lớn lên khỏe mạnh và chững chạc hơn hẳn so với 34 anh em khác. Về sau, ông trở thành một trong những người con được Hoàng đế Khang Hi trọng dụng nhất vì sự thông minh và tầm nhìn rộng. Trong số những người con của Khang Hi, Dận Đào cũng là người sống lâu nhất khi thọ tới 79 tuổi.
Năm Khang Hi thứ 44 (1705), Tô Ma Lạt bất ngờ đổ bệnh nặng, đi tiểu ra máu, không thể ăn uống. Khi ấy, Khang Hi đang đi tuần ở phía bắc, nghe tin ngạch nương của mình qua đời, lập tức dặn dò các Hoàng tử: "Bà nội có chuyện, nhớ giữ lại thêm 7 ngày mới được nhập liệm". Mục đích của ông là muốn được nhìn mặt bà lần cuối.
Hoàng đế Khang Hi.
Để báo đáp cho sự cống hiến của Tô Ma Lạt, Hoàng đế Khang Hi đã quyết định tự lo liệu tang sự, thậm chí để tang cho bà. Ngày chôn cất Tô Ma Lạt, không chỉ Hoàng đế Khang Hi mà nhiều công chúa, hoàng tử và những người khác trong cung đều rơi nước mắt thương tiếc. Tô Ma Lạt có lẽ là cung nữ duy nhất trong lịch sử làm được điều này.
Linh cữu của Tô Ma Lạt được đặt ở gần linh cữu Hiếu Trang Thái Hoàng thái hậu tại điện Tạm An Phụng để chủ tớ được đoàn tụ. Đến khi Ung Chính lên ngôi, ông quyết định sửa điện Tạm An Phụng thành Chiêu Tây lăng. Ngoài việc xây lăng mộ cho Hiếu Trang Thái Hoàng thái hậu, ông còn ra lệnh xây mộ cho Tô Ma Lạt cô ở gần đó. Việc xây mộ cho Tô Ma Lạt cô cũng mất đến 5 tháng mới hoàn thành.
Ngày nay, câu chuyện về cung nữ Tô Ma Lạt vẫn được người đời lưu truyền. Người ta cảm thấy vô cùng kính trọng và ngưỡng mộ một vị cung nữ tài sắc vẹn toàn và đặc biệt nhất trong lịch sử.
