Trước đây quả nhót là món ăn vặt của trẻ con ở quê, giá rẻ bèo. Giờ đây, nó đã nâng tầm thành đặc sản giá đắt đỏ thành phố, quả nhót xanh trái mùa còn có giá lên tới 550.000 đồng/kg.
Cây nhót có tên khoa học là Elaeagnus latifolia, là một loài cây thuộc họ Nhót, được trồng để lấy quả ở khu vực miền Bắc nước ta. Loại quả này có hình bầu dục, vỏ có nhiều vảy màu trắng, khi ăn phải làm sạch để tránh gây rát họng. Nhót non có màu xanh, vị chua gắt, chát còn nhót chín có màu đỏ bắt mắt, vị ngọt.
Quả nhót - loại quả quê nay thành đặc sản ở thành phố
Loại quả này vào mùa từ tháng 4, đúng vào dịp cuối năm học, đầu mùa hè. Cứ tầm này, trẻ con vùng quê ngày xưa kéo nhau lên rẫy, nương để hái nhót ăn như một thứ quà vặt. Đám trẻ con thời đó không có nhiều quà vặt như bây giờ, cứ đến chiều chiều lại rủ nhau lên rừng hái trái lạ như quả nhót, chia nhau gói muối trắng dầm ớt để chấm cùng, vừa ăn vừa xuýt xoa vị chua chua ngọt ngọt của nó.
Không chỉ có đám trẻ con ở quê, nhiều người lớn cũng yêu thích loại quả này với nhiều cách ăn độc đáo như món “nhót xanh chẩm chéo”, nhót dầm muối ớt, nhót ăn kèm với các loại rau sống, nhót làm gỏi cá, trộn nộm, ngâm đường, là một trong những nguyên liệu nấu canh chua… và trở thành thức ăn vặt được nhiều người lùng mua ngày nay.
Quả nhót xanh và quả nhót chín đều được các chị em yêu thích
Nổi bật nhất là món nhót xanh ăn kèm rau sống và nước chấm “chẩm chéo” thần thánh. Quả nhót sau khi được làm sạch phần bụi phấn bên ngoài, người bán tách đôi rồi đóng hộp kèm bắp cải, lá tỏi tươi, gừng, rau mùi… mỗi phần đi kèm sẽ có một bịch nước chấm cá cơm, muối, hạt dổi, tỏi, mắc khén, hạt dẻ, húng lủi, rau thơm, ớt bột, sả… gọi là chẩm chéo. Đây là loại nước chấm cổ truyền của dân tộc Thái vùng Điện Biên, Tây Bắc và Đông Bắc Thái Lan. Vị chua của quả nhót, vị giòn của các loại rau sống ăn kèm nước chấm cay nồng tạo nên mùi vị đặc trưng “gây nghiện” cho nhiều người dân thành thị.
“Mỗi set nhót xanh chẩm chéo tôi mua với giá 60 nghìn đồng bao gồm 15 quả nhót bổ đôi kèm nước chẩm chéo và các loại rau thơm đi kèm mà mình tôi ăn một loáng là hết. Thậm chí có hôm mấy chị em cùng công ty mua cả chục set ngồi liên hoan”, chị Phan Thu Trang, trú tại Đống Đa (Hà Nội) cho biết. Yêu thích món nhót xanh chấm chéo, mùa nhót nào chị Trang cũng mua vài ba lần ăn cho… đỡ thèm.
Nhót xanh chẩm chéo là thứ ăn vặt đắt hàng
Từ loại quả mọc dại đến món quà vặt dân dã, quả nhót về phố trở thành món ăn "đắt đỏ" mà còn hiếm có khó tìm. Các điểm chợ, cửa hàng thực phẩm, siêu thị và các trang thương mại điện tử trên thị trường, nhót chín loại 1 có giá tới 150.000 đồng/kg, loại bình thường giá từ 30.000-70.000 đồng/kg. Tuỳ theo thời điểm mùa vụ, chất lượng mà giá cả có thể thấp hoặc cao hơn. Còn nhót xanh trái mùa có giá lên tới 550.000 đồng/kg.
Nhót xanh trái mùa có giá lên tới 55.000 đồng/lạng, tức 1kg có giá tới 550.000 đồng
“Nhót quê tôi chỉ để chín đỏ trên cây rồi cho nhau, hoặc mang bán với giá từ 5-10 nghìn đồng/kg nhưng giờ hái xanh rồi bán lại đắt khách, bán được giá vài trăm nghìn đồng/kg”, chị Phan Thị Thanh Hải bày tỏ. Chị Hải là người bán nhót xanh chẩm chéo và các mặt hàng từ quả nhót xanh trên các chợ mạng. Chị cho biết trung bình một ngày chị có thể bán 70 - 80 set nhót xanh chẩm chéo, 5 - 7kg quả nhót các loại. Để có đủ nguồn cung, chị Hải phải về tận Điện Biên để tìm nguồn hàng đầu mối, khách đặt trước mới có hàng còn thi thoảng mới có dư cho khách vãng lai.
Theo Đông y quả nhót có vị chua, chát, tính bình, kích thích vào các kinh phế đại tràng, có tác dụng trong việc trị ho, trừ đờm, bình suyễn, chữa lỵ, tiêu chảy… Tuy nhiên loại quả này vẫn cần ăn đúng cách để không gây bất lợi sức khỏe vì quả nhót có vị chua, vị chát nổi bật ở những quả nhót xanh làm gia tăng lượng axit trong dạ dày, hệ tiêu hóa, làm ảnh hưởng, thậm chí gây đau dạ dày, viêm loét dạ dày… cho người ăn nhiều.
