Sau 19 năm được phát hiện, giới khoa học đã dần vén bức màn bí ẩn về xác ướp “người ngoài hành tinh” này. Tuy nhiên, điểm mấu chốt nhất là nguyên nhân dẫn đến hình thù kỳ lạ của nó thì vẫn chưa có manh mối.
Vào mùa đông năm 2003, một người đàn ông đang tìm kiếm các hiện vật lịch sử gần thị trấn ma La Noria, tại sa mạc Atacama, Chile, đã tìm thấy một bộ xương kỳ lạ. Nó có kích thước chỉ bằng một chiếc bút, dài khoảng 15 cm, được bọc trong túi buộc bằng dải ruy băng màu tím. Mặc dù bộ xương có các đặc điểm của con người nhưng kết quả giải phẫu lại hoàn toàn khác lạ.
Kể từ đó, xác ướp Atacama trở thành tâm điểm của những lời đồn đoán hoang đường. Thậm chí, nhiều ý kiến cho rằng bộ xương này có thể thuộc về một sinh vật ngoài trái đất. Vậy đâu mới là sự thật đằng sau bộ xương nhỏ bé và bí ẩn này?
Sinh vật được đặt tên là Ata có hàm răng cứng, đầu dài và phần trên phình ra kỳ lạ, hốc mắt lớn và chỉ có 10 xương sườn thay vì 12 đốt như ở con người. Ngoài ra, các đĩa tăng trưởng sớm bị bong tróc cho thấy tại thời điểm chết, sinh vật này có tuổi lớn hơn kích thước.
Người đàn ông tìm thấy xác ướp Ata đã bán nó cho một chủ quán rượu địa phương với giá khoảng 64 USD (hơn 1,4 triệu đồng). Cuối cùng, xác ướp đã nằm trong bộ sưu tập riêng của doanh nhân người Tây Ban Nha Ramón Navia-Osorio. Kể từ thời điểm đó, Ata biến mất khỏi tầm mắt công chúng. Cho đến năm 2012, một bác sĩ đam mê UFO (các thể bay không xác định) tên Steven Greer được phép kiểm tra bộ xương và đưa thông tin vào bộ phim tài liệu "Sirius" (Sao Thiên Lang) như một "bằng chứng về sự sống ngoài hành tinh".
Bộ phim đã thu hút sự chú ý của Garry P. Nolan, giám đốc Trung tâm Proteomics thuộc Viện Miễn dịch học Hệ thống Tim, Phổi và Máu tại Đại học Stanford (Mỹ). Sau khi được liên hệ, bác sĩ Steven Greer đã cung cấp mẫu tủy xương của Ata cho ông Garry. Cuối cùng, ông Garry kết luận vật chất di truyền của Ata là của con người chứ không phải từ người ngoài Trái đất.
Trên thực tế, nhóm khoa học của ông Garry đã phát hiện ra Ata là nữ và cô ấy có quan hệ họ hàng gần với người dân địa phương. La Noria được thành lập vào năm 1872, từng là một trong những thị trấn khai thác phát triển nhanh nhất Chile. Trong những thập kỷ sau chiến tranh thế giới thứ 1, sản lượng khai thác trong các khu mỏ giảm sút và thị trấn bắt đầu suy tàn trước khi sụp đổ vào năm 1958. Kể từ năm 1960, nó là một thị trấn ma bị bỏ hoang.
Các kết quả kiểm tra của giáo sư Garry và cộng sự cho rằng Ata là bào thai một bé gái mang nhiều đột biến gene nghiêm trọng. Theo họ, Ata đã chết trong bụng mẹ hoặc chết ngay sau khi sinh vì những đột biến đó. Sự kết hợp của các gene đột biến có thể giải thích cho ngoại hình khác lạ của xác ướp này. Nhưng việc quá nhiều đột biến cùng xuất hiện trong một xác ướp thì vẫn khiến giới khoa học hoang mang.
Ban đầu, người ta cho rằng Ata đã sống cách đây hàng nghìn năm, nhưng sau khi tái tạo lại bộ gene của cô, họ phát hiện ra cô có thể đã sống cách đây vài thập kỷ và có chung một số tổ tiên tại châu Âu. Hơn nữa, ADN ty thể của Ata tiết lộ mẹ cô đến từ bờ biển phía tây Nam Mỹ, tức là Chile.
ADN của Ata được giải trình tự toàn bộ gene và nghiên cứu được công bố trên tạp chí Genome Research vào năm 2015. Nó xác định được 54 đột biến ở Ata và điều này có thể giải thích cho vóc dáng nhỏ bé, thiếu xương sườn và tuổi xương cao. Các đột biến được tìm thấy trong ADN của Ata có thể liên quan đến các rối loạn xương, chẳng hạn như chứng loạn sản xương, dị tật xương sườn và chứng lùn. Nghiên cứu cũng cho thấy với kích thước của Ata và mức độ nghiêm trọng của đột biến, cô ấy có khả năng sinh con.
Tuy nhiên, hầu như không thể kết luận được đột biến gene nào đã gây ra ngoại hình như vậy cho Ata vì các nhà khoa học không có bất cứ thông tin nào về những họ hàng gần của cô ấy. Ví dụ, nếu ADN của mẹ hoặc bố Ata được tìm thấy, họ có thể biết được đột biến nào được di truyền từ bố hoặc mẹ.
Garry Nolan tin chắc có ai đó quan tâm đến Ata. Điều này được thể hiện qua cách người ta chôn cất cô ấy. Xác ướp được bọc trong một túi da và buộc ruy băng tím cẩn thận.
Bên cạnh quan điểm Ata là quái thai thì vào tháng 3/2018, một nhóm chuyên gia tại California, Mỹ, lại đưa ra quan điểm trái ngược. Nhóm nghiên cứu do tác giả Sian Halcrow đứng đầu cho rằng không có bất cứ bằng chứng nào ủng hộ giả thuyết Ata là quái thai. Những bất thường trong chuỗi ADN của xác ướp cũng ít có khả năng gây biến dạng xương.
Nhóm của Sian kết luận rằng những bất thường của Ata thực chất chỉ là quá trình phát triển thông thường của xương trong thai kỳ và được tạo hình lúc sinh nở hoặc ảnh hưởng từ quá trình chôn cất.
Mặc dù lượng thông tin có thể thu thập từ ADN rất đáng kinh ngạc nhưng các nhà khoa học vẫn cần nghiên cứu thêm để xác định nguyên nhân chính xác khiến Ata mang vẻ ngoài kỳ lạ như vậy. Hiện tại, chúng ta chỉ chắc chắn một điều là Ata không phải người ngoài hành tinh và hài cốt của cô ấy nên được an táng một lần nữa.
