Huyết khối tĩnh mạch sâu - bệnh của mẹ lười vận động

PHẦN 10: Huyết khối tĩnh mạch sâu

Huyết khối tính mạch sâu là một tình trạng có thể xảy ra bất cứ lúc nào, trong thời gian mang thai đặc biệt là cuối thai kỳ thì nguy cơ sẽ càng tăng lên. Về cơ bản, nó là hiện tượng đông máu, thường xuất phát ở một trong các tĩnh mạch sâu ở phía dưới chân. Dòng máu khi từ chân di chuyển lên phía trên để trở về tim sẽ cần phải chống lại lực hấp dẫn, lại gặp phải áp lực của bụng đang ngày càng đè nặng xuống, cộng với sự thay đổi mạnh về lượng máu và nội tiết tố trong cơ thể, tất cả làm cho quá trình tuần hoàn máu trở nên phức tạp hơn so với tình trạng bình thường.

Có một số thay đổi đối với khuynh hướng đông máu trong quá trình mang thai nhằm bảo vệ bà mẹ khỏi tình trạng xuất huyết tử cung không kiểm soát được. Điều này có nghĩa là máu của người mẹ sẽ dễ đông hơn, nhưng nó cũng đồng thời làm tăng nguy cơ gây bệnh. Lúc này, các hợp chất trong máu có chức năng chống đông và giữ máu ở mức khỏe mạnh bình thường sẽ giảm đi. Sự kết hợp của các yếu tố trên làm cho phụ nữ mang thai đặc biệt dễ bị chứng huyết khối tĩnh mạch sâu.

Tuy nhiên, cũng không nên quá lo lắng, vì dù mang thai làm tăng nguy cơ nhưng tỷ lệ mắc bệnh huyết khối tính mạch sâu ở các bà bầu vẫn khá thấp. Có ít hơn 1 trong mỗi 1000 bà bầu có vấn đề với bệnh này. Nói thế không có nghĩa là mẹ bầu chủ quan với bệnh.

Huyết khối tĩnh mạch sâu là căn bệnh phổ biến ở mẹ bầu lười vận động. (ảnh minh họa)

Các yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh

Những yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh có thể kể tới là:

- Thừa cân hoặc béo phì.
- Hút thuốc lá.
- Ít vận động, ngồi trong nhiều giờ, hoặc bất động.
- Nằm nghỉ lâu tại giường do nguy cơ sinh non. Nếu hai chân không được sử dụng vận động để giúp bơm máu trở lại về tim thì việc tích tụ máu ở các chân sẽ xảy ra.

- Có vấn đề chung về tuần hoàn máu trong cơ thể.
- Có một cuộc phẫu thuật trong khi đang mang thai, hoặc phải mổ lấy thai.
- Có tiền sử bị huyết khối tính mạch sâu trước đó.
- Bị rối loạn đông máu hoặc bất thường về di truyền trong cơ chế đông máu của cơ thể.
- Bị tình trạng giãn tĩnh mạch nặng ở chân hay âm hộ.
- Bị tiểu đường thai kỳ.
- Bị mất nước cơ thể dẫn đến tình trạng không đủ lưu lượng máu.
- Mắc chứng tiền sản giật hoặc có vấn đề chung liên quan đến huyết áp.
- Có thai bị nhiễm trùng hoặc có những tình trạng phức tạp khác.
- Phụ nữ trên 35 tuổi có nhiều nguy cơ bị huyết khối tính mạch sâu khi mang thai hơn.

Dấu hiệu, triệu chứng của bệnh

Thông thường, mỗi người sẽ có các triệu chứng bệnh khác nhau. Tuy nhiên, chúng có thể bao gồm bất kỳ hoặc tất cả những triệu chứng dưới đây:

- Dấu hiệu cổ điển của bệnh huyết khối tính mạch sâu là không thể đặt gót chân xuống đất vì cảm giác đau nhói.

- Sưng ở vùng mắt cá chân nhiều hơn bình thường. Điều này đặc biệt đáng lo ngại nếu buổi tối khi ngủ đã đặt chân lên cao nhưng buổi sáng thức dậy chân vẫn bị sưng.

- Có dấu hiệu đỏ cục bộ ở chân, đặc biệt ở ngay hoặc xung quanh các cơ bắp chân. Đôi khi có sự thay đổi màu da thành xanh hay đỏ nhạt.

- Có cảm giác ấm nóng hoặc tăng nhiệt ở vùng chân hoặc cơ bắp chân.

- Có thể chẩn đoán bệnh bằng các dấu hiệu lâm sàng cũng như bằng cách siêu âm chân. Lưu lượng máu vào và ra quanh vùng nghi ngờ có máu đông sẽ được đo và so sánh với mức bình thường.

Hậu quả của của bệnh

Mối nguy hiểm thực sự của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu là việc một phần của cục máu đông có thể vỡ ra và di chuyển đến tim hoặc phổi, hoặc thậm chí lên não, gây ra tình trạng cản trở mạch máu lưu thông và cung cấp oxy cho các cơ quan quan trọng này. Nếu nó di chuyển đến phổi sẽ gây ra tình trạng thuyên tắc phổi (Pulmonary Embolis - PE), rất nguy hiểm cho sức khỏe.

Để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh, chị em nên chăm chỉ vận động. (ảnh minh họa)

Điều trị chứng huyết khối tĩnh mạch sâu

Sau khi xác định bệnh, bệnh nhân có huyết khối tĩnh mạch sâu được dùng thuốc kháng đông để phòng ngừa sự hình thành cục máu đông và thuốc tan huyết để làm tan cục máu đông đã hình thành. Việc dùng thuốc phải rất thận trong theo hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh nhân cần đánh răng thật nhẹ nhàng để tránh chảy máu, không sử dụng thuốc kháng viêm non-steroid vì các thuốc này sẽ làm giảm hoạt động của tiểu cầu và tăng nguy cơ chảy máu.

Huyết khối tĩnh mạch nông không được chỉ định điều trị với thuốc kháng đông. Bệnh nhân cần giữ chân ở tư thế cao, chườm nóng và sử dụng salicylate.

Bệnh nhân có thai sau thụ tinh trong ống nghiệm sẽ có nguy cơ huyết khối tĩnh mạch cao hơn bình thường. Chế độ vận động hợp lý sẽ giúp làm giảm nguy cơ này.

Ngăn ngừa bệnh bằng cách nào?

- Uống nhiều nước- khoảng 2,5-3 lít nước mỗi ngày là đủ; hoặc hơn nữa vào những ngày nắng nóng.

- Tránh ngồi trong thời gian dài. Nên đứng dậy và di chuyển. Nên đi bộ, bơi lội, đạp xe- bất kỳ hoạt động nào giúp máu lưu thông và tránh để đôi chân nhàn rỗi.

- Tránh mặc quần áo chật. Quần lót quá chật, các loại quần định hình xiết chặt vào háng sẽ gâynguy hiểm cho các động mạch lớn dẫn máu đến hai chân.

- Tránh gác chéo hai chân.

- Tránh ngồi ở những vị trí quá chật hẹp, sử dụng phương tiện giao thông công cộng, đi các chuyến bay dài,hoặcphải ngồi phòng chờ quá lâu đều là không nên.

- Bạn có thể sẽ được khuyên nên mang loại vớ hỗ trợ, đặc biệt nếu bạn đã từng bị DVT trước đây.

- Tránh uống lượng lớn các thức uống có chứa caffeine như trà, cà phê và các loại nước cola, vì chúng có thể gây ra tình trạng mất nước, là yếu tố nguy cơ chính của DVT.

- Không nên đặt gối hoặc đệm dưới bắp chân, cho dù nó có giúp bạn cảm thấy thoải mái thế nào đi nữa. Bất cứ cái gì cản trở máu đi vào và ra khỏi hai chân đều có khả năng gây ra vấn đề.

- Nếu bạn phải ngồi bàn và làm việc nhiều giờ với máy tính, cần đảm bảo cho hai bàn chân chạm sàn nhà. Nếu sử dụng dụng cụ gác chân thì phải đảm bảo việc chân gác trên đó, chứ không đểchân lủng lẳng tự do.

- Khi ngồi ghế, cần lưu ý không để cạnh ghế cấn vào phía sau đầu gối. Tương tự, nếu ngồi ghế thấp thì tránh để ghế đụng vào bắp chân.

- Cứ mỗi nửa tiếng, nên xoay xoay bàn chân theo chiều kim đồng hồ. Đi rửa mặt, đi vệ sinh, hoặc là đi lại vài vòng tại nơi làm việc để giúp máu lưu thông tốt trong cơ thể.