Rối loạn nội tiết tố là tình trạng mà hầu như ai cũng sẽ gặp một lần trong đời. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, biểu hiện của rối loạn nội tiết tố qua bài viết dưới đây.
Rối loạn nội tiết tố là gì?
Hormone (nội tiết tố) được coi là "sứ giả hóa học" của cơ thể bạn. Những hoá chất này được sản xuất trong các tuyến nội tiết, sau đó di chuyển theo dòng máu và nói cho các mô và cơ quan biết chúng phải làm gì. Hormone cũng giúp kiểm soát nhiều quá trình trong cơ thể, bao gồm quá trình trao đổi chất và sinh sản.
Khi bạn bị rối loạn nội tiết tố, có nghĩa là bạn đang thiếu hoặc có quá nhiều một loại hormone nhất định. Ngay cả những thay đổi nhỏ cũng có thể có tác động nghiêm trọng đến toàn bộ cơ thể bạn. Hãy nghĩ về hormone như một công thức bánh. Quá nhiều hoặc quá ít bất kỳ một thành phần nào đều ảnh hưởng đến thành phẩm.
Một số loại hormone dao động do lão hoá tự nhiên, nhưng một số lại thay đổi khi các tuyến nội tiết có vấn đề.
Rối loạn nội tiết tố - căn bệnh phụ nữ chị em rất dễ dặp phải.
Biểu hiện bị rối loạn nội tiết tố
Hormone đóng một vai trò không thể thiếu trong sức khỏe tổng thể của bạn. Vậy nên khi nội tiết tố bị rối loạn, một loạt các triệu chứng sẽ xuất hiện để báo hiệu cho bạn biết. Các biểu hiện phụ thuộc vào loại hormone và tuyến aren. Tình trạng rối loạn nội tiết có thể gây ra bất kì triệu chứng nào sau đây:
- Tăng cân
- Mệt mỏi
- Tăng độ nhạy cảm với lạnh hoặc nóng
- Táo bón hoặc đi tiêu thường xuyên hơn
- Da khô
- Mặt sưng húp
- Giảm cân không lí do
- Tăng hoặc giảm nhịp tim
- Yếu cơ
- Đi tiểu thường xuyên
- Thường xuyên khát nước
- Đau, cứng cơ
- Đau, cứng hoặc sưng khớp
- Tóc mỏng, dễ gãy
- Nhanh đói
- Hay phiền muộn
- Giảm ham muốn tình dục
- Hồi hộp, lo lắng hoặc cáu kỉnh
- Mờ mắt
- Đổ mồ hôi
- Mặt tròn
- Xuất hiện vết rạn màu tím hoặc hồng
Nhưng mỗi giới tính, độ tuổi lại có thêm những biểu hiện của rối loạn nội tiết rõ ràng hơn, ví dụ như:
1. Triệu chứng ở phụ nữ
Chu kỳ nội tiết tố bình thường của phụ nữ thay đổi tự nhiên trong thời gian vào các giai đoạn:
- Tuổi dậy thì
- Mang thai
- Cho con bú
- Mãn kinh
Các biểu hiện thường gặp khi rối loạn nội tiết tố nữ là gì?
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) (dấu hiệu rối loạn nội tiết phổ biến nhất)
- Kì kinh nguyệt nặng hoặc không đều (bao gồm không xuất hiện, ít khi xuất hiện hoặc xuất hiện thường xuyên)
- Lông phát triển quá mức trên mặt, cằm hoặc các bộ phận khác của cơ thể
- Xuất hiện mụn trứng cá ở mặt, ngực hoặc lưng trên
- Tóc mỏng hoặc rụng tóc
- Tăng cân hoặc khó giảm cân
- Da sẫm màu, đặc biệt ở khu vực dọc theo nếp nhăn cổ, háng và bên dưới ngực
- Khô âm đạo
- Teo âm đạo
- Đau khi quan hệ tình dục
- Đổ mồ hôi đêm
2. Triệu chứng ở nam giới
Testosterone đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nam giới. Nếu đàn ông không sản xuất đủ testosterone, nó có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau:
- Phát triển mô vú
- Vú mềm
- Rối loạn cương dương
- Mất khối lượng cơ bắp
- Giảm ham muốn tình dục
- Khô khan
- Giảm mọc râu và tăng trưởng lông trên cơ thể
- Loãng xương, mất khối lượng xương
- Khó tập trung
- Nóng ran
Khi mắc tình trạng này, nam giới có xu hướng thay đổi tính tình.
3. Triệu chứng ở trẻ em
Tuổi dậy thì là thời điểm con trai và con gái bắt đầu sản xuất hormone giới tính. Nhiều trẻ chậm dậy thì vẫn sẽ trải qua tuổi dậy thì bình thường, nhưng một số trẻ có một tình trạng gọi là suy sinh dục. Các triệu chứng của suy sinh dục bao gồm:
a. Ở con trai:
- Khối lượng cơ không phát triển
- Giọng nói không sâu sắc
- Lông trên cơ thể mọc thưa thớt
- Giảm tăng trưởng dương vật và tinh hoàn
- Phát triển cánh tay và chân quá mức so với phần thân
- Gynecomastia (sự phát triển của mô vú)
b. Ở con gái:
- Không xuất hiện kì kinh nguyệt
- Mô vú không phát triển
- Không tăng tốc độ tăng trưởng
Nguyên nhân rối loạn nội tiết tố
Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố. Các nguyên nhân khác nhau tùy thuộc vào loại hormone hoặc tuyến bị ảnh hưởng. Nguyên nhân phổ biến của rối loạn nội tiết tố bao gồm:
- Bệnh tiểu đường
- Suy giáp, hoặc tuyến giáp hoạt động kém
- Cường giáp, hoặc tuyến giáp hoạt động quá mức
- Suy sinh dục
- Hội chứng Cushing
- Viêm tuyến giáp
- Hạch tuyến giáp
- Khối u (lành tính hoặc ung thư)
- Tăng sản thượng thận bẩm sinh
- Rối loạn ăn uống
- Tác dụng phụ của thuốc
- Căng thẳng
- Suy thượng thận
- Khối u tuyến yên
- Chấn thương
- Tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư
Thuốc có thể gây ra tác dụng phụ là rối loạn nội tiết tố.
Nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ
Nhiều nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ có liên quan đến hormone sinh sản. Nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Mãn kinh
- Mang thai
- Cho con bú
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
- Mãn kinh sớm
- Sử dụng thuốc nội tiết tố như thuốc tránh thai
- Suy buồng trứng nguyên phát
Điều trị rối loạn nội tiết tố
1. Các phương pháp điều trị y tế
- Liệu pháp estrogen: Sử dụng một liều estrogen thấp theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Estrogen cho âm đạo: Bổ sung estrogen cho âm đạo theo dạng kem, viên hoặc vòng nếu gặp phải tình trạng khô âm đạo.
- Liệu pháp kiểm soát nội tiết tố sinh sản: Sử dụng một số biện pháp can thiệp mức độ nội tiết tố sinh sản để điều chỉnh chu kì kinh nguyệt, đặc biệt là khi bạn muốn mang thai. Ngoài ra chúng còn giúp cải thiện mụn trứng cá và giảm lông trên mặt và trên cơ thể. Các loại kiểm soát nội tiết sinh sản bao gồm: thuốc tránh thai, miếng dán tránh thai, vòng tránh thai.
- Thuốc chống androgen: Androgens là hormone sinh dục nam có ở cả phụ nữ và nam giới. Phụ nữ có nồng độ androgen cao có thể chọn dùng thuốc ngăn chặn tác dụng của androgen (như rụng tóc, mọc lông mặt, mọc mụn, ...).
- Metformin: Đây là một loại thuốc trị tiểu đường loại 2, có thể giúp một số phụ nữ có triệu chứng PCOS. Nó được phê duyệt bởi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) để điều trị PCOS, nhưng nó cũng có thể giảm mức độ androgen và tăng rụng trứng.
- Liệu pháp testosterone: Bổ sung testosterone ở nam giới dưới dạng tiêm, gel hoặc miếng dán.
- Liệu pháp hormon tuyến giáp: Ở những người bị suy giáp, hormone tuyến giáp tổng hợp levothyroxin (Levothroid, Levoxyl, Synthroid, Unithroid) có thể cân bằng lại mức độ hormone.
- Thuốc Flibanserin (Addyi) và brasheranotide (Vyleesi): Đây là những loại thuốc duy nhất được FDA phê chuẩn để điều trị ham muốn tình dục thấp ở phụ nữ tiền mãn kinh. Addyi là thuốc viên, và Vyleesi là dạng thuốc tiêm.
- Kem Eflornithine (Vaniqa): Đây là một loại kem đặc biệt giúp làm chậm quá trình phát triển của lông trên cơ thể.
2. Các biện pháp tự nhiên và bổ sung
Sử dụng thực phẩm chức năng: Nhiều sản phẩm trên thị trường tuyên bố có thể điều trị mãn kinh và rối loạn nội tiết tố, tuy nhiên chúng ít được hỗ trợ bởi bằng chứng khoa học. Vậy nên hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Luyện tập yoga: Một số người thấy rằng yoga giúp điều trị các triệu chứng khi mất cân bằng nội tiết tố. Yoga vô cùng phù hợp và tuyệt vời cho sức chịu đựng, tính linh hoạt và cân bằng. Nó cũng có thể giúp giảm cân, đồng thời giúp điều chỉnh hormone.
Một số phương pháp khác:
- Giảm cân: Giảm 10% trọng lượng cơ thể ở phụ nữ có thể làm cho chu kỳ kinh nguyệt đều đặn hơn, ngoài ra còn tăng khả năng mang thai. Ở nam giới, giảm cân có thể giúp cải thiện chức năng cương dương.
- Ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng là một yếu tố quan trọng cho sức khỏe tổng thể.
- Giảm khó chịu ở âm đạo: Sử dụng dầu bôi trơn hoặc kem dưỡng ẩm không chứa paraben, glycerin và petroleum.
- Tránh bốc hỏa: Cố gắng xác định những thứ thường kích hoạt các cơn bốc hoả, như nhiệt độ cao, thức ăn cay hoặc đồ uống nóng.
