Buổi sáng ngày đầu tiên của năm mới luôn mang đến nhiều ý nghĩa tốt lành, niềm vui và hạnh phúc. Vậy nên việc sửa soạn mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết là điều quan trọng để cầu mong một năm tốt lành, may mắn và thành công.
Ngày mùng 1 Tết có ý nghĩa gì đặc biệt?
Tết cổ truyền dân tộc hay còn được gọi là Tết Nguyên Đán, là dịp lễ lớn nhất và quan trọng nhất của người dân Việt Nam mỗi năm. Đây là dịp để mọi người về bên gia đình, cùng nhau đoàn tụ và cùng đón một cái Tết ấm áp, hạnh phúc, an vui. Mặc dù ngày Tết chỉ kéo dài chính thức từ mùng 1 đến mùng 3 tháng Giêng âm lịch, thế nhưng giá trị ý nghĩa của từng ngày không vì thế mà bị coi nhẹ.
Người xưa đã có câu: “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy” như để khẳng định sự quan trọng của ngày mùng 1 Tết trong phong tục nghi lễ của người Việt. Ngày mùng 1 là ngày đầu tiên của năm mới, tượng trưng cho những sự khởi đầu mới mẻ, tốt đẹp. Vào ngày này, tất cả mọi thành viên trong gia đình sẽ tập trung bên nhà nội để chúc Tết ông bà, thắp hương khấn vái tổ tiên để tỏ lòng kính trọng, biết ơn.
Mâm cơm cúng mùng 1 Tết 3 miền gồm những gì?
1. Mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết của miền Bắc
Người miền Bắc là những người vô cùng kỹ tính trong việc sửa soạn mâm cơm cúng, nhất là vào dịp lễ Tết. Trước đây, những gia đình theo nếp truyền thống thường bày biện mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết phải có đủ tối thiểu 4 bát - 4 đĩa hoặc 6 bát - 6 đĩa. Gia đình nào có điều kiện thì có thể lên đến 8 bát - 8 đĩa.
Thông thường, các món ăn xuất hiện trong mâm cơm cúng vào ngày mùng 1 Tết của người miền Bắc sẽ thường có những món ăn sau đây:
- Thịt gà luộc (đã chuẩn bị từ trước đó, ngày mùng 1 kiêng không sát sinh)
- Xôi gấc
- Giò lụa
- Nem rán
- Canh măng
- Canh bóng
- Rau củ xào thịt bò
- Củ kiệu, dưa chua
- Thịt đông
- Bánh chưng
- Miến nấu lòng gà
- Nộm
Cách bày mâm cơm cúng mùng 1 Tết
Các bát trên mâm cỗ gồm:
- Một bát bóng thả và nước dùng gà hoặc canh rau củ thái hình hoa.
- Một bát miến nấu lòng gà.
- Một bát măng khô ninh thịt lợn.
Các đĩa gồm có:
- Đĩa gà luộc (thông thường là gà trống thiến nhưng được chuẩn bị từ chiều 30 Tết vì đầu năm, mọi người kiêng sát sinh).
- Đĩa nem
- Đĩa giò xào, giò lụa
- Đĩa xôi gấc
- Đĩa nộm
- Bánh chưng, mứt Tết
2. Mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết của miền Trung
Khác với sự cầu kỳ, kỹ lưỡng của người miền Bắc. Người miền Trung chuẩn bị mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết vô cùng đơn giản, nhưng vẫn có đủ các món ăn cần thiết và ngon miệng. Các món ăn trong ngày Tết của người miền Trung chủ yếu là sự tập hợp các món ăn truyền thống của các tỉnh thành khác nhau thuộc miền Trung. Tất cả tập hợp lại sẽ thành một mâm cỗ đa dạng, phong phú và hấp dẫn.
Các món ăn thường xuất hiện trong mâm cơm cúng vào ngày mùng 1 Tết của người miền Trung thường bao gồm như sau:
- Thịt gà luộc
- Bánh tét
- Nem chua
- Tôm chua
- Món cuốn hỗn hợp
- Nộm rau củ
- Canh mọc thịt
- Thịt heo ngâm mắm
- Giò bò
- Dưa chua
3. Mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết của miền Nam
Người miền Nam chuẩn bị các món ăn ngày Tết thường đơn giản nhưng đậm chất Nam Bộ, không bị gò bó theo khuôn khổ giống người miền Bắc. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của gia đình mà mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết của người miền Nam sẽ có sự đa dạng về món ăn hay không.
Một số món ăn phổ biến thường có trong mâm cỗ cúng của người miền Nam, có thể kể đến như:
- Thịt lợn luộc
- Thịt kho tàu
- Canh khổ qua nhồi thịt
- Dưa giá
- Gỏi gà luộc xé phay
- Lạp xưởng
- Bánh tét
- Chả giò rán
- Tép rang
- Rau củ xào thập cẩm
Bài cúng mùng 1 Tết Nguyên Đán
Sau khi đã bày biện mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết lên bàn thờ, công việc cuối cùng mà các gia đình cần làm đó chính là thắp hương và tiến hành đọc bài cúng mùng 1 Tết để khấn vái các vị thần linh, tổ tiên được biết. Sau đây là bài cúng để các bạn có thể tham khảo, dựa theo văn hóa dân gian Việt Nam:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sanh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, bá thúc huynh đệ, đường thượng tiên linh và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc.
Hôm nay là ngày mùng 1 tháng Giêng năm Nhâm Dần.
Tín chủ chúng con là: ……
Hiện đang cư ngụ tại: ……
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên đán, mùng một đầu xuân, đón mừng năm mới.
Con cháu tưởng niệm ân đức tổ tiên như trời cao biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo đáp ba xuân.
Chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, oản quả hương hoa kính dâng trước án.
Kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô dì tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ chúng con đồng tâm kính mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng, phù hộ cho chúng con được bách sự như ý, vạn sự cát tường.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
