Tùy theo mỗi vùng miền mà có các món ăn giết sâu bọ khác nhau, nhưng chúng không thể thiếu trong dịp này.
Tết Đoan Ngọ vốn có nguồn gốc sâu xa từ Trung Quốc nhưng khi về nước ta, nó đã được Việt hóa, trở thành Tết “giết sâu bọ” và thờ cúng tổ tiên.
Theo tục lệ, vào ngày này mọi người phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài gây hại cho cây trồng trên cánh đồng, trong đó nhiều loài sâu có thể ăn được và chúng được coi như là chất bổ dưỡng. Người ta tin rằng khi ăn món ăn đầu tiên trong ngày này thì sâu bọ, giun sán trong người sẽ bị chết hết.
Chính vì thế, hoa quả, bánh trái có nguồn gốc tự nhiên (những loại có vị chung là chua, cay, nóng...) là những đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra còn có các món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương, khu vực.
Cơm rượu nếp là một trong những món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ của người Việt. Vì theo quan niệm người xưa, trong hệ tiêu hóa chúng ta thường có nhiều loại sâu bọ trú ngụ, nếu không diệt trừ bớt đi thì chúng sẽ sinh sản ngày một nhiều và gây tai hại. Người xưa thường dùng loại thức ăn có đủ vị cay, nóng, ngọt, chua, đắng để giết "sâu bọ" - những con giun, sán, ký sinh trùng trong cơ thể. Và rượu nếp hay cơm rượu nếp là món ăn hội tụ đầy đủ những vị như thế.
Cùng là cơm rượu nhưng người miền Nam thường nắm cơm rượu thành các viên tròn nhỏ, trong khi đó, cơm rượu của người miền Bắc cứ để nguyên như vậy mà thưởng thức.
Cơm rượu nếp cái hoa vàng miền Bắc
Dù khác nhau về hình thức nhưng hương vị của hai loại cơm rượu này vẫn không khác nhau là mấy, hơn thế, chúng còn có chung mục đích là giết sâu bọ và thể hiện được nét đẹp văn hóa trong tâm linh của người Việt.
Cơm rượu nếp miền Nam
Nhiều người lo lắng ăn cơm rượu nếp sẽ xay nhưng thực sự không cần lo điều này. Cơm rượu nếp chứa lượng cồn rất thấp. Vì vậy, khả năng gây say của cơm rượu gần như không có. Vì khi làm cơm rượu, người chế biến chỉ ủ trong 3 ngày, trong khi rượu sẽ ủ 7-10 ngày. Thời gian ủ càng lâu, lượng đường chuyển hóa thành cồn càng lớn. Do vậy, bạn hoàn toàn có thể yên tâm rằng cơm rượu rất khó gây nên cảm giác say xỉn như các loại rượu thông thường.
Bánh tro (bánh gio)
Bánh tro hay còn được gọi là bánh ú tro, bánh gio cũng giống như cơm rượu nếp chẳng thể nào thiếu được trong ngày Tết Đoan Ngọ. Bánh tuy đơn giản nhưng cầu kỳ trong cách làm cho nên ngày nay người ta thường mua loại bánh này ở các hàng quán ngoài chợ.
Bánh được làm từ gạo nếp và nước lọc từ tro của rơm rồi đem gói lại và luộc. Có nơi còn thêm cả nhân đỗ xanh. Khi chín, bánh có màu vàng ươm, trong veo nhìn vô cùng thích mắt. Bánh được ăn kèm mật mía.
Bánh tro hay còn được gọi là bánh ú tro, bánh gio cũng giống như cơm rượu nếp chẳng thể nào thiếu được trong ngày Tết Đoan Ngọ.
Vị thanh mát của bánh tro hòa quyện với vị ngọt ngào của mật mía khiến bất kỳ ai ăn một lần cũng phải luyến lưu thứ bánh giản dị mà dân dã này
Hoa quả
Hoa quả được chọn để cúng và ăn trong ngày Tết Đoan Ngọ chủ yếu là các loại quả mùa hè, tươi ngon và có vị chua chua, thơm nức. Đó là những trái mận, đào, vải, chôm chôm, xoài, dưa hấu,… Đặc biệt là mận, vải. Nếu thiếu đi những thứ hoa quả này thì Tết Đoan Ngọ sẽ mất đi nhiều ý nghĩa của nó.
Hoa quả hè được bán rất nhiều ở các chợ trong những ngày này, tuy nhiên cần phải lựa chọn thật kỹ để có được những trái tươi ngon, đạt chất lượng.
Các loại hoa quả được nhiều người chọn để giết sâu bọ (Ảnh: Phạm Thu Hiền)
Thịt vịt
Nếu như bánh tro, cơm rượu nếp, hoa quả (mận, vải, đào...) là những cái tên quen thuộc ở các miền Nam, Bắc thì thịt vịt lại là món ăn không thể thiếu ở nhiều địa phương của miền Trung. Ở những địa phương này, người ta quan niệm, bắt đầu từ mùng 5 tháng 5 trở đi, vịt bắt đầu vào mùa. Những con vịt béo hơn, thịt ngon và không có mùi hôi nữa. Vì thế, trong Tết Đoan Ngọ, ở hầu hết các gia đình, họ đều mua vịt và chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Trong đó tiết canh vịt, bún măng vịt... là phổ biến nhất.
Thịt vịt là một trong những món ăn ngày Tết Đoan Ngọ (Ảnh: Phạm Thu Hiền)
Ngày nay, ẩm thực các vùng miền bắt đầu có sự giao thoa, hòa quyện vì thế, không chỉ có người miền Trung mới ăn thịt vịt vào Tết Đoan Ngọ mà một số khu vực cũng bắt đầu đưa thịt vịt vào dịp Tết này.
Ngoài ra, ở một số vùng khác, người ta ăn các món như bánh khúc, chè kê, chè nếp cẩm, chè trôi nước... để giết sâu bọ.
|
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM Cách làm cơm rượu nếp ngon đạt chuẩn - Gạo xay bỏ vỏ, rửa sạch, ngâm nước lã từ 4-6 tiếng, nấu thành cơm rồi rải mỏng ra mâm cho nguội. - Giã nhuyễn men, rắc đều men lên cơm, đảo đều rồi ủ vào âu, đậy nắm và để chỗ mát. - Sau 2 đến 3 ngày, cơm đã lên men, dậy mùi thơm thì cho đường vào. Có thể kết hợp với sữa chua để được món sữa chua nếp cẩm thơm ngon, bổ dưỡng. Lưu ý, khi nếp cẩm đã chín nên bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh để hạn chế quá trình lên men. |
