Đây là cây dây leo có nhiều ở các tỉnh miền Tây, khi ăn có vị đắng nhẹ, giòn, những năm gần đây trở thành đặc sản nổi tiếng được người thành phố ưa chuộng.
Ở miền Tây có một loại cây mọc hoang dại có tên rất lạ, đó là cây choại. Chúng còn được gọi là cây chạy. Người dân địa phương cũng chẳng ai biết cây choại có từ khi nào, chỉ biết rằng nó đã xuất hiện từ rất lâu trong ca dao xưa, trong cuộc sống của người dân miền Tây từ thời xưa cũ.
Cây choại thuộc họ dây leo, thân bò đến đâu thì bám rễ đến đó. Ở miền Tây, người ta bắt gặp loại cây dại này ở khắp nơi, từ bờ đê, ven sông hồ cho đến các con lạch nhỏ. Vào mùa mưa, cùng với các loại cây cỏ xanh tươi đâm chồi nảy lộc thì dây choại cũng xanh mướt và phủ kín thân tràm.
Ngày xưa cây choại mọc hoang dại nhiều vô kể, đọt choại là loại rau quen thuộc của người dân miền Tây trong mỗi bữa cơm.
"Hồi đó sẵn có cá đồng, các bà các mẹ đi hái đọt choại về nấu canh chua. Vị đắng, chát nhẹ của choại hòa quyện với vị béo, ngọt của cá đồng làm nên một món ăn thanh mát, đầy dinh dưỡng.
Tôi nhớ khi mới hơn 10 tuổi tôi đã theo anh trai cầm rổ tre đi sâu vào cánh rừng tràm bên kia con sông nhà hái rau choại. Choại mọc tua tủa cứ ngọn nào mập núc ních, xanh non mơn mởn thì hái về. Đặc biệt những hôm đi lúc sương sớm, khi mới dứt trận mưa rào là đọt choại giòn, non, tha hồ hái", chị Bình (ở Tiền Giang) kể lại.
Đọt choại có hình dáng rất lạ, xoăn tít và uốn cong như con cuốn chiếu cuộn mình nên rất dễ để phân biệt. Vị của loại rau này nghiêng về đắng, nhưng nhai kỹ sẽ thấy hậu vị ngọt, khi chế biến thành món ăn lại mang đến hương vị không lẫn đi đâu được.
Chị Bình kể, trước đây, khi kinh tế còn khó khăn, đọt choại là món ăn "cứu đói" một thời. "Giờ đây, các món ăn cao hương mỹ vị đầy ắp nhưng nhiều người không thể quên hương vị của đọt choại. Người thân của tôi lên thành phố sinh sống, lập gia đình, thỉnh thoảng về quê chỉ lùng mua đọt choại để ăn và mua làm quà biếu cho anh em, bạn bè trên đó".
Ngoài các món ăn dân dã, giờ đây đọt choại còn có thể chế biến thành các món xào tỏi, xào bò, gỏi tôm thịt, xào nhộng tằm... Các nhà hàng ở miền Tây mua đọt choại của bà con hái trong rừng để làm thành các món ăn đặc sản, khách du lịch mỗi lần thưởng thức đều thích mê.
Vì mang lại giá trị kinh tế nên những năm gần đây người dân thi nhau hái đọt choại về bán, có nhiều hộ còn mở rộng mô hình trồng đọt choại. Để có những rổ rau choại tươi ngon, bà con phải dậy từ sáng sớm khi sương còn đọng trên từng đọt lá non để hái cho rau thật tươi và kịp bán trong buổi sáng. Trên chợ mạng, đọt choại được rao bán nhiều với giá khoảng 50.000 đồng/kg nhưng số lượng không nhiều.
Anh Khôi (ở Vị Thanh, Hậu Giang) cho biết rau choại rất dễ trồng, ít tốn chi phí chỉ bỏ công hái. Sau một năm trồng rau choại nhà anh cho thu hoạch trung bình 10-15kg/ngày với giá bán 25.000-30.000 đồng/kg bán cho lái và 40.000 đồng/kg bán lẻ.
