Món ăn này đặc biệt ở chỗ khi ăn thì những con cá vẫn còn sống và nhảy tanh tách. Bởi vậy không phải ai cũng dám nếm thử đặc sản độc đáo này.
Nếu có dịp du lịch núi rừng Tây Bắc, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh sắc tuyệt vời của thiên nhiên mà còn có cơ hội thưởng thức những đặc sản độc lạ của vùng đất này. Được nhiều người tò mò nhất có thể kể đến món gỏi cá nhảy – món ăn kinh dị nhưng cũng không kém phần hấp dẫn.
Sở dĩ, món ăn này được đặt cái tên là gỏi cá nhảy bởi vì người thưởng thức sẽ ăn khi cá... vẫn còn sống và đảm bảo là phải nhảy tanh tách. Cũng vì cá còn sống nên chắc chắn nhiều du khách tỏ ra dè chừng với món ăn này trong lần đầu tiên.
Điểm đặc biệt đầu tiên đó là món này phải được chế biến và ăn ngay tại bàn. Cũng bởi vậy các nguyên liệu phải được chọn lựa hết sức kỹ càng. Cá dùng để chế biến món “cá nhảy” phải là cá chép con được nuôi ở ao tự nhiên hoặc bắt ở suối nguồn, cách xa khu dân cư. Không được chọn những con quá to mà chỉ chọn loại cá bé bằng đầu ngón tay.
Cá khi bắt về phải đảm bảo tiêu chí là còn tươi sống. Thả vào chậu nước phải được rửa lại bằng với nước muối sạch để có thể loại bỏ được hết chất bẩn. Sau đó, người ta lại rửa lại cá bằng nước muối nhạt hơn thật kỹ càng thì mới hoàn thành.
Có những người dân hay gia đình lại cầu kỳ hơn, đợi đến mùa khi cá chép đẻ trứng. Khi ấy họ sẽ lấy phần trứng cá bám vào hoa lục bình ở ngoài ruộng. Trong suốt cả quá trình sinh trưởng, cá chép chỉ được ăn thức ăn là những bông hoa lúa rơi xuống nước. Như vậy thì cá sẽ sạch hơn rất nhiều. Cho tới khi lúa rộ bông thì đấy cũng chính là thời điểm mà người ta sẽ bắt cá lên để chế biến thành món đặc sản gỏi cá nhảy Sơn La.
Gỏi cá nhảy được trộn chung với các gia vị và nhiều loại rau sống như lõi chuối tươi, rau thơm (mùi, húng, thì là, kinh giới…). Ngoài các gia vị cơ bản như mắm, muối, mì chính, tỏi, ớt thì không thể thiếu hạt mắc khén là gia vị đặc biệt của người Thái. Tất cả phải được băm nhỏ tạo thành một hỗn hợp ăn kèm có độ chua, cay, nồng, ngọt và mùi thơm đặc trưng.
Ăn món này cũng phải đúng kiểu của người Thái. Đầu tiên bắt một con cá rồi dùng dao rạch bụng, nặn bỏ hết ruột ra ngoài, nhanh chóng bỏ vào hỗn hợp rau thơm - gia vị khi nãy rồi dùng thìa múc cả cá lẫn lõi chuối và nước chua để thưởng thức.
Với những ai từng có gan nếm thử gỏi cá nhảy đều đồng ý rằng món ăn này có hương vị rất độc đáo, đó là vị giòn, ngọt của thịt cá tươi ngon và vị cay của tỏi, ớt, vị tê tê nơi đầu lưỡi và mùi thơm nồng của hạt mắc khén. Các loại gia vị hòa quyện, át đi vị tanh của cá.
Gỏi cá nhảy được coi là món đặc sản mang nét độc đáo của người Thái ở Sơn La. Đặc biệt, món ăn này còn được đem ra để đãi khách quý đến chơi nhà. Bởi vậy nếu vượt qua được nỗi sợ hãi ban đầu, bạn đừng quên nếm thử món ăn này nếu có dịp nhé!
