Qua rất nhiều công đoạn chế biến, đặc sản kỳ lạ tuy có mùi còn thum thủm này lại khiến vạn người mê.
Nói đến công dụng của trâu trong ẩm thực thì người ta chỉ biết đến những món như thịt trâu gác bếp hay thịt trâu tươi... Còn phần da thì dường như lại xuất hiện với vai trò khác là dùng để làm trống, nẹp đập lúa.
Có lẽ bởi vì da trâu có đặc điểm dai, cứng và đanh nên chẳng ai nghĩ ra có thể chế biến chúng thành món gì ngon lành, hấp dẫn được. Nhưng người Sơn La lại chứng minh điều ngược lại với món đặc sản có 1 - 0 - 2 mang tên nộm da trâu.
Sau khi lóc phần da thì người ta phải hơ chúng trên bếp lửa để làm sạch lớp lông dày và cứng.
Nộm da trâu là một món ăn quen thuộc và không thể thiếu trong mâm cơm truyền thống của đồng bào người Thái. Bằng sự sáng tạo cùng với đôi tay khéo léo, người phụ nữ nơi đây đã chế biến ra những đĩa nộm độc đáo, thưởng thức một lần bạn sẽ nhớ mãi.
Công đoạn để có một miếng da trâu chế biến thành món ăn rất lâu công. Người nấu bếp phải tỉ mỉ hơ da lên bếp lửa cho sạch phần lông dày cứng. Vỏ ngoài cứng, đen của da được cạo sạch, chỉ để lại phần vàng trong. Tiếp đó, da được luộc trong nước sôi cho sạch bẩn, hết lông và tạo độ mềm.
Món ăn có vừa miệng hay không là nhờ công đoạn thái mỏng. Để thái được miếng da trâu cần nhiều công, từ dao thái bén ngọt, thớt gỗ nghiến dày. Miếng da to bản ban đầu dưới đôi tay khéo léo thái thành vát chéo, mỏng và đều tay. Mỗi miếng da lại có độ mỏng vừa phải, trong như hổ phách, giòn lật sật khi nhai, rất sướng miệng.
Những miếng da trâu được thái khéo léo thành từng bản mỏng vừa, đều đặn.
Gia vị cho món nộm được người Thái dùng rất nhiều, tạo nên nét đặc trưng không đâu có được. Ngoài những thứ thường thấy từ lạc, ớt, rau mùi, gừng, không thể thiếu mắc khén tạo nên độ cay nồng.
Người Thái không dùng dấm hay chanh tạo độ chua cho món nộm, thay vào đó là nước măng chua. Thứ nước ngâm măng tưởng chừng chẳng tác dụng gì, lại khiến da trâu mềm mượt hơn, nhưng vẫn giữ độ giòn lật sật, hòa quyện cùng các gia vị khác giúp giải ngấy.
Một đĩa nộm đúng vị Sơn La phải có sự góp mặt của đầy đủ các loại nguyên liệu, gia vị địa phương. Đó chính là những quả trám rừng, hạt mắc khén, mùi ta, mùi tàu, rau thơm, lạc rang.... Mỗi thứ một ít nhưng giao hòa ăn ý tạo nên hương vị chẳng lẫn vào đâu của núi rừng Tây Bắc.
Tuy nguyên liệu làm người ta có chút ngại miệng nhưng khi chiêm ngưỡng phần nộm được bày biện đẹp mắt, ai cũng nôn nao muốn thưởng thức ngay. Gắp thử miếng da trâu vàng ửng, bạn sẽ cảm nhận cái chua thanh, giòn sật đang dần chiếm lấy vị giác. Đâu đó là một chút hăng của măng, bùi bùi của lạc rang quyện thêm mùi thơm của mắc khén rất lạ miệng.
Thưởng thức nộm da trâu cùng chén rượu say nồng của người Thái hay hiện đại là một cốc bia lạnh, du khách sẽ không thể nào quên được vị giòn đanh mà dai ngọt của da trâu hòa quyện với hương vị đặc trưng của núi rừng rẻo cao, tạo thành một thứ men say đến tận cùng.
