Tiền sẽ không mang lại thứ mà con (và hầu hết những người khác) muốn nhất. Không tiền nào có thể bù đắp cho sự thiếu trung thực, chân thành và đạo đức của một người. Đó chính là lời khuyên tài chính quan trọng nhất mà cha có thể dành cho con.
Ngày 3 tháng 6 năm 2019, vợ chồng tôi chào đón con gái chào đời trong niềm hân hoan. Công việc hiện tại của con bé chủ yếu là ăn và ngủ, song đến một ngày, con bé sẽ lớn lên và cần đến tiền bạc cũng như những lời khuyên trong cuộc sống. Là một người cha đã dành phần lớn sự nghiệp của mình để nghiên cứu và viết về tiền bạc, hành vi tài chính và kinh doanh, đây là những gì tôi sẽ nói với con của mình.
1. Đừng đánh giá thấp vai trò của cơ hội trong cuộc sống
Chúng ta vẫn nói với nhau rằng, giàu có hay nghèo đói đều là do những lựa chọn của bản thân mà ra. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa rằng con nên đánh giá thấp vai trò của cơ hội trong cuộc sống.
Gia đình nơi ta sinh ra, quốc gia ta sống và thế hệ mà ta tồn tại hay cả những người mà ta tình cờ gặp trên đường, tất cả đều đóng một vai trò lớn hơn trong những gì chúng ta đạt được. Đó là điều không phải ai cũng hiểu và đánh giá đúng tầm quan trọng.
Con hãy tin giá trị của sự nỗ lực, chăm chỉ và phần thưởng xứng đáng dành cho nó song cũng cần hiểu hiểu rằng không phải tất cả thành công đều là kết quả của sự chăm chỉ và không phải tất cả nghèo đói đều do lười biếng. Cha muốn con ghi nhớ điều này khi hình thành ý kiến về bất kỳ ai, bao gồm cả bản thân con.
2. Khoản lợi tức cao nhất chính là khả năng kiểm soát thời gian
Có thể làm những gì con muốn, vào lúc con muốn, ở nơi con thích, với người con muốn... sẽ đem lại cho con niềm hạnh phúc lâu bền mà không một thứ vật chất kể cả đắt tiền nào cho thể mang lại cho con.
Những cảm giác hồi hộp, vui vẻ hay phần khích khi có một thứ vật chất mà bạn muốn sẽ nhanh chóng trôi qua mà thôi. Nhưng một công việc với giờ giấc linh hoạt, không mất nhiều thời gian đi lại sẽ khiến bạn không bao giờ nhàm chán. Có đủ tiền tiết kiệm để dễ dàng vượt qua những tình huống phát sinh, cho bạn điều kiện làm điều mình muốn là cần thiết và có thể nghỉ hưu bất cứ lúc nào là điều thiết thực.
Suy cho cùng, đạt được sự độc lập là mục tiêu cuối cùng của mỗi chúng ta trong đời. Đừng hiểu độc lập một cách cứng nhắc là “tất cả hoặc không có gì”. Mỗi đồng tiền bạn tiết kiệm được sẽ giống như bạn được sở hữu một phần tương lai của mình mà không bị phụ thuộc vào người khác.
3. Đừng mang suy nghĩ dựa dẫm
Không ai có thể hiểu được giá trị của đồng tiền nếu không phải đổ mồ hôi công sức để kiếm nó. Dù cha mẹ luôn cố gắng để hỗ trợ con hết sức song điều đó không có nghĩa rằng, chúng ta sẽ làm hư con.
Việc hiểu được rằng mình sẽ không dễ dàng, thậm chí không thể có được mọi thứ mình muốn là cách duy nhất để con hiểu được sự khác biệt giữa nhu cầu và mong muốn. Điều này sẽ giúp con định hướng để lập ngân sách, thực hiện việc tiết kiệm tốt hơn.
Tiết kiệm là điều quan trọng và học được cách tiết kiệm mà không phải sống khổ sở chính là kỹ năng sống cần thiết và giúp ích nhiều cho con trong cuộc sống này.
4. Thành công không phải lúc nào cũng đến từ những hành động lớn
Napoleon từng đưa ra định nghĩa như này khi nói về một thiên tài: “là người có thể làm được điều bình thường khi những xung quanh đang mất trí”.
Với việc quản lý tiền bạc cũng vậy. Con không cần phải làm những việc quá to tát để có thể đạt được mục tiêu tài chính của mình. Con chỉ cần làm tốt từng việc nhỏ, không gặp rắc rối trong thời gian dài. Tránh những sai lầm lớn (trong đó lớn nhất là việc lao vào nợ nần) là điều có tác dụng mạnh hơn bất kỳ mẹo tài chính nào.
5. Sống dưới khả năng của con
Khả năng sống dưới mức thu nhập của mình là một trong những đòn bẩy tài chính mạnh mẽ nhất. Đó là khi con có nhiều quyền kiểm soát hơn với thu nhập hay lợi nhuận đầu tư.
Người kiếm được 50.000 đô la mỗi năm nhưng chỉ cần 40.000 đô la để hạnh phúc sẽ giàu hơn người kiếm được 150.000 đô la nhưng cần đến 151.000 đô la để hạnh phúc. Một nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận 5% nhưng với chi phí thấp có thể tốt hơn một nhà đầu tư kiếm được 7% một năm nhưng lại với chi phí cao hơn.
Hãy nhớ rằng, số tiền con kiếm được không xác định được con có bao nhiêu và con có bao nhiêu không xác định được con cần bao nhiêu.
6. Đừng ngại thay đổi
Hầu như không ai trong chúng ta có thể xác định được cuộc đời của mình ở những năm 18 tuổi. Vì vậy cũng không có gì là tệ khi con chọn một chuyên ngành để theo học và sau đó nhận ra mình không hề yêu thích hay phù hợp hay muốn thay đổi công việc hiện tại.
Con hãy nghĩ rằng các giá trị và mục tiêu của mình đã thay đổi và phát triển. Dám thay đổi và khi còn trẻ là một điều tuyệt vời.
7. Mọi thứ đều có giá của nó
Cái giá của sự nghiệp bận rộn là hạn chế thời gian dành cho bạn bè và gia đình. Cái giá của lợi nhuận cao trong thị trường dài hạn là sự không chắc chắn và biến động...
Mọi thứ đáng giá đều đi kèm với một mức giá và phần lớn những mức giá đều bị ẩn đi. Đôi khi chúng đáng để con trả nhưng đừng bao giờ bỏ qua chi phí thực của chúng. Khi hiểu và chấp nhận điều này, con sẽ bắt đầu xem những thứ như thời gian, các mối quan hệ, quyền tự chủ hay sự sáng tạo như những đơn vị tiền tệ, có giá trị như tiền mặt.
8. Tiền không phải là thước đo thành công lớn nhất
Tỷ phú, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett từng nói: “Thành công thực sự trong cuộc sống là “số lượng người con muốn có được tình yêu thực sự yêu con”.
Tình yêu đó đến từ cách con cư xử với mọi người, cách con quan tâm họ hơn là tài sản ròng của con. Tiền sẽ không mang lại thứ mà con (và hầu hết những người khác) muốn nhất. Không tiền nào có thể bù đắp cho sự thiếu trung thực, chân thành và đạo đức của một người. Đó chính là lời khuyên tài chính quan trọng nhất mà cha có thể dành cho con.
9. Đừng mù quáng nghe thao bất kỳ lời khuyên nào
Tất cả những bài học cha muốn gửi đến con, bao gồm cả bài học cuối này, đều là những điều mà hầu hết chúng ta đều ngẫm ra khi đã muộn trong đời.
Nhưng thế giới của con sẽ khác với cha mẹ, cũng như thời đại cha mẹ sống khác với thời ông bà. Không ai là hoàn toàn giống nhau và không ai có thể luôn đưa ra những câu trả lời đúng đắn. Đó là lý do con đừng bao giờ răm rắp nghe lời khuyên của bất kỳ ai mà không tự mình đưa ra những phân tích phù hợp với hoàn cảnh về các giá trị, mục tiêu của riêng con.
(*) Bài viết là chia sẻ của Morgan Housel, đối tác của The Collaborative Fund, chuyên gia tài chính hành vi và là cây viết từng làm việc với The Wall Street Journal và The Motley Fool. Ông cũng là người giành giải thưởng The New York Times Sidney và hai lần lọt vào chung kết giải thưởng Gerald Loeb cho Báo chí Tài chính và Kinh doanh xuất sắc.
