Nhiều nguời hào hứng khi một lần nữa ẩm thực Hà Nội được thế giới biết đến, nhưng có nên "tự hào" hay là phải "xấu hổ".
Mới đây, nhiều người đã không giấu nổi sự ngạc nhiên khi quán "bún chửi" - một quán ăn nhỏ chuyên bán bún móng giò dọc mùng nằm ở phố Ngô Sỹ Liên, quận Đống Đa, Hà Nội bất ngờ được lên sóng truyền hình CNN trong chương trình nổi tiếng của Anthony Bourdain - đầu bếp Mỹ từng ăn bún chả với Tổng thống Obama tại Hà Nội.
Việc có thêm một quán ngon Hà Nội được xuất hiện trong chương trình ẩm thực nổi tiếng Parts Unknown của đầu bếp người Mỹ Anthony Bourdain cũng đồng nghĩa với việc lại một lần, ẩm thực Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung có cơ hội được toàn thế giới biết đến. Vậy nhưng hoá ra, không phải khi nào việc "được cả thế giới biết tới" cũng mang đến những niềm tự hào.
Giới thiệu với mọi người "đây là một trong những món ăn đặc sắc của Việt Nam" nhưng đồng thời, đầu bếp người Mỹ cũng đề cập khá nhiều đến tên gọi đặc biệt của quán. Đoạn video phóng sự dài 1 phút 50 giây của CNN thậm chí còn dành hẳn 40 giây thời lượng để quay màn giao tiếp "thẳng thắn và suồng sã" của bà chủ quán bún với khách đến ăn bằng những câu nói như " "Quán chị không có mọc, em thích thì ra ngoài chợ. Mà tốt nhất là về nhà tự nấu lấy mà ăn nhé. Ở đây không làm. Đi luôn".
Từ nước Ý xa xôi, sau khi xem chương trình, nhà báo Trương Anh Ngọc đã có một bài viết thẳn thắng chia sẻ ý kiến cá nhân về đoạn video clip cũng như thái độ người Việt Nam khi tiếp nhận đoạn clip này:
Mấy người bạn mình bảo, thật tự hào khi thấy bún chửi của Hà Nội cũng lên CNN. Mình không rõ tự hào ở đây là tự hào thật hay là trong ngoặc kép. Mình chỉ thấy xấu hổ.
Chương trình của Anthony Bourdain không đơn thuần là một chương trình về ẩm thực, mà là về văn hóa. Và Bourdain đi khắp nơi trên thế giới để ghi lại những hình ảnh về các nét văn hóa thông qua ẩm thực, lối sống và con người. Và có thể ông nhìn thấy trong cái quán bún chửi ấy, thông qua văn hóa giao tiếp của bà chủ một nét văn hóa gì đấy của Hà Nội chăng?
Mình không rõ ý đồ của chương trình ở đây là gì, nhưng rõ ràng là Bourdain thấy lạ, độc đáo và vì thế, những hình ảnh và lời nói (có phụ đề tiếng Anh) của bà chủ quán đi khắp thế giới. Thông điệp của người làm chương trình có thể là gì, ngoài việc chửi khi bán hàng cũng có thể là một nét văn hóa Hà Nội liên quan đến ẩm thực? Nếu thông điệp là thế, mình chẳng hề cảm thấy tự hào.
Các cụ nói, miếng ăn là miếng nhục, trong trường hợp này có lẽ không sai. Người ta sẵn sàng nghe bà chủ hầm hè với nhân viên bưng bê hoặc thậm chí văng vài thứ vào mặt mình và rồi chấp nhận, với lí do, ăn ở đó ngon. Mình không bao giờ chấp nhận một thứ dịch vụ thiếu văn hóa kiểu đó. Thứ văn hóa dịch vụ xuống cấp ấy sở dĩ vẫn tồn tại được và có thể sẽ còn phát triển, bởi người ta sẵn sàng chịu nhục (hoặc bịt tai lại, hoặc cho là "nó chừa mình ra") để được miếng ngon.
Đây không phải là mậu dịch thời bao cấp thiếu thốn đủ thứ và cái gì cũng phải phân phối theo tiêu chuẩn để bà chủ trong vai người bán hàng làm phước cho khách hàng đứng xếp hàng mà như đang xin xỏ. Người bán hàng là người cung cấp dịch vụ, không phải là bố tướng, và khách hàng bỏ tiền ra để được phục vụ cho tương xứng với số tiền đã bỏ ra, trong một không gian mà họ chấp nhận được.
Nhưng khách hàng ở mình nhiều người dễ dãi quá. Họ có thể nổi khùng trên FB khi ai đó không đồng ý với quan điểm của mình. Họ cũng sẵn sàng gây gổ đánh lại hoặc chửi người khác trong các vụ đụng xe trên đường. Nhưng họ sẵn sàng cất đi lòng tự trọng của họ vào ngăn kéo trước các dịch vụ kiểu này, chỉ cần được ăn ngon, ngon theo định nghĩa của họ.
Ngon ư? Xin lỗi, tôi cần được tôn trọng.
