Sàng lọc trước sinh để phát hiện bất thường của thai nhi và các bệnh của mẹ là việc làm cần thiết để có thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.
Các loại xét nghiệm cần thực hiện
Theo thông điệp Làm mẹ an toàn của Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế, bà mẹ mang thai cần được xét nghiệm sàng lọc viêm gan B, giang mai, HIV sớm để được điều trị dự phòng lây truyền từ mẹ sang con trong khi mang thai, khi sinh và trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ (nếu phát hiện người mẹ bị mắc bệnh).
Sàng lọc đái tháo đường: Phụ nữ mang thai được sàng lọc đái tháo đường thai kỳ vào tuần thai thứ 24-28, đặc biệt những người trên 35 tuổi, có tiền sử gia đình mắc bệnh đái tháo đường, thừa cân, béo phì hoặc từng sinh con trên 4 ki lô gam...
Các sàng lọc trước sinh theo hướng dẫn của cán bộ y tế bao gồm sàng lọc trước sinh là việc sử dụng các biện pháp thăm dò trong thời kỳ mang thai để phát hiện nguy cơ và chẩn đoán bệnh cho thai nhi (bệnh tan máu bẩm sinh Thalassemia, một số bất thường về số lượng nhiễm sắc thể và hình thái ở thai nhi…).
Bà mẹ mang thai cần được xét nghiệm sàng lọc viêm gan B, giang mai, HIV sớm.
Phụ nữ ở mọi lứa tuổi đều có khả năng sinh con mắc khuyết tật, dị tật và bệnh lý, đặc biệt là những người mẹ trên 35 tuổi. Sàng lọc trước sinh được thực hiện ở các cơ sở y tế chuyên khoa có các bác sỹ được đào tạo. Khi sàng lọc trước sinh, người phụ nữ sẽ được tư vấn, thăm khám, siêu âm thai và xét nghiệm máu. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ thì tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ chỉ định làm các xét nghiệm máu, nước ối, rau thai…
Chế độ vận động với phụ nữ có thai
Phụ nữ có thai cần làm việc nhẹ nhàng. Tránh làm công việc nặng nhọc và vác nặng trên đầu hoặc trên vai, tránh ngâm người vào nước hoặc leo trèo, tránh làm việc ban đêm. Giữ cho tinh thần luôn thoải mái, ngủ ít nhất 8 giờ mỗi ngày.
Sinh hoạt tình dục nhẹ nhàng, tuỳ theo trạng thái sức khoẻ với tư thế phù hợp (không đè trực tiếp lên bụng khi đang mang thai). Hạn chế quan hệ tình dục trong 3 tháng đầu và 3 tháng cuối, đặc biệt với những phụ nữ có tiền sử sảy thai hoặc dọa sảy thai. Không sinh hoạt tình dục khi thấy có các dấu hiệu bất thường (đau bụng, ra dịch hoặc ra máu, khi mệt mỏi…).
Giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh vùng kín hàng ngày bằng nước sạch và xà phòng, thường xuyên tắm và thay quần áo. Nên rửa núm vú hằng ngày bằng nước sạch. Tránh mặc quần áo chật. Không tiếp xúc với thuốc trừ sâu và hoá chất độc hại. Nghỉ ngơi ít nhất 4 tuần trước khi sinh.
Theo dõi, phát hiện và xử trí khi có dấu hiệu nguy hiểm
Trong khi mang thai nếu có một trong các dấu hiệu nguy hiểm thì cần đến ngay cơ sở y tế. Phụ nữ mang thai và người thân trong gia đình cần biết các dấu hiệu nguy hiểm trong thời kỳ mang thai, bao gồm: Ra máu từ cửa mình hoặc đau bụng; Phù mặt, chân, tay; Nhìn mờ hoặc đau đầu nhiều; Sốt cao trên 38,5 độ C; Thấy xanh xao, mệt mỏi, đánh trống ngực, khó thở; Ra nước ối mà không có cơn đau đẻ; Có cơn ngất hoặc co giật; Thấy cử động của thai yếu hơn và ít đi so với mọi ngày; Sút cân hoặc không tăng cân sau tháng thứ 4; Đến ngày dự kiến sinh mà chưa chuyển dạ.
Chọn nơi đẻ an toàn và chuẩn bị cho cuộc đẻ: Nơi đẻ an toàn là cơ sở y tế. Vì đẻ tại cơ sở y tế thì được những người có chuyên môn đỡ đẻ và chăm sóc, có phòng đẻ sạch với dụng cụ đỡ đẻ tiệt trùng, tránh được nhiễm khuẩn gây bệnh cho mẹ và con, phát hiện sớm các tai biến và cấp cứu kịp thời, có sẵn thuốc, phương tiện cấp cứu khi cần thiết, được tư vấn về cách chăm sóc mẹ và con, về kế hoạch hóa gia đình sau sinh.
Cần chuẩn bị tiền, đồ dùng cho cả mẹ và con, thẻ bảo hiểm y tế, giấy tờ tùy thân (chứng minh thư, căn cước công dân…), Sổ theo dõi sức khỏe bà mẹ - trẻ em hoặc Sổ khám thai, quần áo, khăn, tã lót, mũ, tất (vớ), giấy vệ sinh, cốc (ly), thìa (muỗng)…
Đến gần ngày sinh nên ở nhà, không đi đâu xa. Người chồng và gia đình chăm sóc, giúp đỡ phụ nữ khi mang thai bằng cách nhắc nhở và đưa phụ nữ mang thai đi khám thai và tiêm phòng uốn ván đúng lịch, sắp xếp công việc để phụ nữ mang thai làm việc nhẹ nhàng.
Chuẩn bị thức ăn giàu dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai, Nhắc phụ nữ mang thai uống viên sắt – axít folic đều đặn hàng ngày. Giúp đỡ để người phụ nữ mang thai tránh tiếp xúc với độc hại. Biết các dấu hiệu nguy hiểm của phụ nữ mang thai để đưa đến cơ sở y tế kịp thời. Chuẩn bị tiền, phương tiện vận chuyển hỗ trợ để người phụ nữ mang thai đến cơ sở y tế sinh con an toàn. Chuẩn bị chỗ nằm cho bà mẹ và trẻ sơ sinh: nơi có ánh sáng, ấm áp, thoáng khí nhưng không có gió lùa. Người chồng động viên vợ khi mang thai để được thoải mái về tâm lý, tránh các tổn thương về tinh thần.
