Ngoài các món chay, mặn thì trên mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng nhất định phải chuẩn bị thêm 5 loại quả này.
Người xưa có câu “cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” ý chỉ tầm quan trọng của ngày lễ này. Theo quan niệm dân gian, ngày rằm đầu tiên của năm mới (tức Rằm tháng Giêng) là thời điểm thích hợp để cầu cho quốc thái dân an. Vì thế, vào ngày này dù bận bịu đến mấy người ta cũng sẽ sắp lễ cùng lòng thành dâng cúng Thần Phật, gia tiên.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng đơn giản nhưng không kém phần đủ đầy và ý nghĩa. Tùy vào phong tục của mỗi vùng miền mà trên mâm lễ sẽ có các món khác nhau.
Thường người ta sẽ chuẩn bị:
- Mâm cơm chay/mặn với các món quen thuộc như: Xôi đỗ/xôi gấc, gà luộc, canh măng/canh miến, rau củ, giò lụa/giò chay…
- Mâm cỗ ngọt: Hương, hoa, trà, quả, trầu cau, tiền vàng mã..
Và dù có sắm lễ như thế nào đi nữa thì nhất định hãy bày 5 loại quả này lên bàn thờ để cầu cho năm mới vượng khí ngập tràn.
Bưởi - Tròn đầy viên mãn
Giống như mâm ngũ quả ngày Tết, vào ngày Rằm tháng Giêng bạn nên đặt bưởi trên mâm lễ. Theo quan niệm, bưởi là loại quả có hình dáng tròn đều, vỏ ngoài căng bóng biểu trưng cho sự tròn đầy, viên mãn.
Không những thế, tên của quả bưởi trong tiếng Hán còn có phát âm gần giống với chữ “con trai”, cũng bởi thế mà người ta cho rằng cúng bưởi còn để cầu lộc về đường con cái.
* Cách chọn bưởi cúng rằm:
- Ưu tiên những quả có phần vỏ căng, màu sáng. Phần gai trên vỏ to chứng tỏ đó là bưởi già, vị sẽ ngọt và ngon hơn.
- Dùng ngón tay búng nhẹ vào phần vỏ của quả bưởi. Nếu thấy phát ra tiếng cạch cạch thì quả bưởi đó vỏ mỏng. Dùng tay ấn nhẹ vào vỏ nếu thấy cứng tay thì quả bưởi tươi và có thể mua về dâng cúng.
- Cầm thử quả bưởi nếu thấy chắc và nặng tay là mua được.
- Chú ý phần cuống của quả bưởi. Nên chọn những quả có cuống to, tươi.
Khế - Thoát nạn, tránh họa
Loại quả dân dã có vẻ ngoài không quá bắt mắt nhưng lại mang nhiều ý nghĩa và được khuyên nên bày trên mâm cúng Rằm tháng Giêng.
Theo quan niệm, chữ khế trong tiếng Hán Việt xưa có nghĩa là tháo chạy. Vì thế, khi dâng cúng khế trên bàn thờ trong ngày rằm đầu tiên của năm sẽ mang ý nghĩa đuổi vận xui, tránh họa, thoát nạn.
Ở một vài nơi, các gia chủ có tuổi phạm Thái Tuế trong tháng, trong năm sẽ bày khế lên mâm cúng. Người ta quan niệm rằng, khế sẽ giúp xóa đi phần nào hung vận mà bản thân sẽ gặp phải.
* Cách chọn khế ngon
Khi mua khế bạn nên:
- Chọn khế có các múi to, căng mọng, nhiều nước.
- Nên mua những quả khế hơi xanh, không chín vàng vì loại này rất dễ bị thối, nhũn.
- Quan sát phần cuống khế tươi, có cành lá như thế sẽ đẹp và nhiều lộc hơn.
- Có thể lựa chọn khế chua hoặc ngọt tùy vào điều kiện thực tế.
Phật thủ - Cầu bình an, sự nghiệp
Theo quan niệm, phật thủ là loại quả có màu sắc bắt mắt, mùi hương thơm đặc trưng. Dâng cúng quả phật thủ sẽ giúp giữ chân Phật cùng thần linh, gia tiên ở lại trong nhà lâu hơn, phù hộ cho gia đình mọi sự đều thuận lợi, suôn sẻ.
Không những thế, phật thủ còn có rất nhiều tay, nó tượng trưng cho bàn tay phật luôn che chở, ban phước lành mang đến cho gia đình cuộc sống ấm no, an vui.
Các gia đình thường đặt phật thủ ở vị trí trung tâm của mâm lễ để cầu mong những điều may mắn, tốt lành nhất.
* Cách chọn mua phật thủ
- Nên mua những quả có nhiều tay, xếp thành nhiều vòng tròn đẹp mắt giống như hình bông hoa.
- Những quả phật thủ đẹp thường có khoảng 20 - 30 tay. Ưu tiên quả có số tay ở vòng ngoài tương ứng với các số mang ý nghĩa phát, lộc.
- Khi mua, nên đếm tay phật thủ theo vòng tròn Thịnh - Suy - Bĩ - Thái. Nếu tay cuối cùng rơi vào chữ Thịnh hoặc chữ Thái thì nên mua.
- Chọn phật thủ có vỏ căng mọng, cứng cáp.
- Ưu tiên các quả có màu vàng sẽ để được lâu hơn.
Lưu ý, phật thủ mua về không nên ngâm trong nước muối thay vào đó dùng khăn ẩm lau cho sạch. Sau khi lau xong, quét 1 lớp rượu trắng lên trên để bảo quản phật thủ được lâu hơn.
Táo - Cầu may mắn
Trong phong thủy, quả táo mang rất nhiều ý nghĩa tốt lành. Những quả táo đỏ biểu trưng cho sự may mắn. Không những thế, nó cũng được xem là biểu tượng của sức khỏe, sự hòa hợp và đầm ấm.
Người ta tin rằng, bày táo đỏ lên mâm cúng ngày Rằm tháng Giêng sẽ giúp chiêu tài lộc, gia đạo liên tục đón tin vui, tài lộc và công danh cũng rộng mở, lên như diều gặp gió.
* Cách chọn mua táo ngon
- Mua những quả táo có kích thước vừa phải, không quá to hoặc quá nhỏ.
- Phần cuống táo tươi, gắn chặt với quả
- Nên chọn quả có phần vỏ sần sùi vì những quả táo vỏ mịn thường sẽ chua.
- Nắn nhẹ bề mặt của táo, nếu thấy cứng và mọng nước thì nên mua.
- Táo chín tự nhiên mùi rất thơm, ngược lại táo chín ép bạn sẽ thấy hơi có mùi chua.
Chuối - Đùm bọc, sum vầy
Người miền Bắc quan niệm, chuối là biểu trưng cho sự sum vầy, đầm ấm. Nải chuối nhiều quả ngửa lên trên giống như bàn tay chở che cho cả gia đình.
Tuy nhiên người miền Nam lại kiêng đặt chuối lên bàn thờ bởi từ chuối khi đọc nhanh thành “chúi” mang ý nghĩa không may mắn. Tùy vào từng vùng miền mà có thể chọn chuối thắp hương ngày rằm hay không.
* Cách chọn chuối thắp hương Rằm tháng Giêng
- Nên chọn những nải chuối có quả lẻ bởi người xưa cho rằng, số lẻ tượng trưng cho sự sinh sôi.
- Ưu tiên những nải chuối có quả to, đều, phần núm còn nguyên, không có dấu hiệu đen hay dập.
- Chuối có hình dáng cong đều, đẹp để ôm hết được các loại quả khác.
- Không chọn chuối chín thắp hương vì như thế chuối dễ bị rụng, hỏng.
