Dưới đây là 7 tình huống hầu như xảy ra hàng ngày, bố mẹ tưởng tốt nhưng vô tình dạy "hư" con trẻ.
Trẻ em còn chưa phát triển đầy đủ cả về mặt thể chất và tinh thần, vậy nên trẻ thường sử dụng các hành vi ngỗ ngược làm cách thức để thu hút sự chú ý và truyền đạt nhu cầu và trạng thái cảm xúc của mình.
Tuy nhiên, đôi khi, những hành vi này lại là tín hiệu cho thấy cách dạy con của bố mẹ chưa phù hợp. Bởi thực tế, nhiều phụ huynh chưa nhận thức được hành động của mình có thể ảnh hưởng lớn đến cách xử sự, cũng như làm thay đổi tính cách của trẻ.
Vì vậy, quan trọng là phải có sự hiểu biết và tình cảm, cùng với sự kiên nhẫn và nhân ái, để giúp trẻ phát triển thành người trưởng thành có tính cách tốt đẹp. Dưới đây là 7 tình huống hầu như xảy ra hàng ngày, bố mẹ tưởng tốt nhưng vô tình dạy "hư" con trẻ.
Bố mẹ tranh cãi trước mặt con
Nếu trẻ thường xuyên chứng kiến bố mẹ thường xuyên tranh cãi và không đồng thuận với nhau, trẻ sẽ dễ dàng trở nên lơ là và tránh xa một trong hai để tìm kiếm sự vỗ về và hỗ trợ từ người còn lại.
Hơn nữa, trẻ có xu hướng tiếp cận mỗi người theo một cách khác nhau để đòi hỏi được những điều mà mình muốn. Bất hoà giữa các bậc phụ huynh có thể khích lệ con trẻ phản đối và tranh luận với chính phụ huynh của mình, bởi vì trẻ nghĩ rằng mình cũng có thể chống lại và "nổi loạn".
Tình trạng xung đột giữa bố mẹ không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ gia đình mà còn ảnh hưởng đến tâm lý phát triển của trẻ. Con cái sẽ cảm thấy bất an và lo lắng khi chứng kiến các bậc phụ huynh cãi vã, và điều này có thể gây ra sự bối rối và khó khăn trong quá trình phát triển tâm lý và xã hội.
Nếu không được giải quyết kịp thời, tình trạng bất hòa gia đình có thể dẫn đến những hậu quả xấu hơn, như phân chia gia đình hoặc ly hôn, gây tổn thương cho tất cả các thành viên. Do đó, tạo một môi trường gia đình ổn định và hạnh phúc là rất quan trọng để giúp trẻ phát triển lành mạnh và hạnh phúc.
Cố gắng trở thành bạn của con nhưng áp dụng cách chưa phù hợp
Những người bố mẹ tốt muốn trở thành bạn đồng hành của con cái và tạo ra một môi trường thoải mái về các quy tắc, kỷ luật phụ hợp. Tuy nhiên, kiểu thân thiết này cũng mang theo nhiều rủi ro hơn là lợi ích, bởi vì bố mẹ có thể mất đi quyền lực trong những tình huống cần thiết.
Những phụ huynh "thân thiết" cũng có thể buộc con cái đưa ra những lựa chọn quá sức mà bố mẹ nghĩ rằng con có thể thực hiện được.
Để trở thành bạn đồng hành của con, bố mẹ có thể xây dựng mối quan hệ gần gũi và đồng cảm bằng cách dành thời gian để lắng nghe và hiểu những suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu của con. Bố mẹ có thể thảo luận với con về các quy tắc và kỷ luật, giải thích vì sao chúng quan trọng. Điều quan trọng là phải có một sự cân bằng giữa việc tạo ra một môi trường thoải mái, đồng thời giữ được quyền lực và sự tôn trọng từ con.
Nếu bố mẹ thấu hiểu, trẻ sẽ cảm thấy được yêu thương và động viên để phát triển tốt hơn. Chính sự cân bằng giữa việc tạo ra một môi trường thoải mái và giữ được quyền lực, sự tôn trọng sẽ giúp bố mẹ nuôi dạy nên đứa trẻ thành công và trở thành những phụ huynh tuyệt vời.
Cho con quá nhiều lựa chọn từ nhỏ
Việc trao cho con quá nhiều sự lựa chọn có thể gây choáng ngợp và ảnh hưởng đến khả năng quyết định của trẻ. Với trẻ nhỏ, việc không thể đưa ra quyết định sẽ làm cho bản thân cảm thấy không an toàn và sợ hãi.
Nếu trẻ phải chọn một hành động không được bố mẹ chấp thuận, trẻ sẽ phải thay đổi quyết định của mình, tạo ra hình ảnh của một người không tin tưởng được, và điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng xây dựng mối quan hệ lành mạnh về sau. Kết quả là, trẻ sẽ tiếp tục nũng nịu và cố gắng để "thắng" được và có được thứ mình muốn.
Tuy nhiên, việc giới hạn số lượng sự lựa chọn và hướng dẫn trẻ cách đưa ra quyết định là rất quan trọng để giúp trẻ phát triển khả năng quyết định, khả năng tự lập.
Bố mẹ có thể giúp đỡ con cái bằng cách đưa ra các tùy chọn tốt nhất và giải thích lý do tại sao những tùy chọn này là tốt nhất. Trong trường hợp mà trẻ phải chọn giữa hai tùy chọn không tốt, bố mẹ có thể giúp trẻ đưa ra quyết định, giải quyết vấn đề cùng con.
Điều quan trọng là phải hướng dẫn trẻ hiểu rằng đưa ra quyết định là một phần quan trọng trong việc trưởng thành và phát triển, và là một kỹ năng mà trẻ cần phải học hỏi, phát triển trong quá trình lớn lên.
Bố mẹ chưa làm gương tốt cho con
Một sự thật quan trọng mà nhiều người thường xem nhẹ hoặc quên đi đó là con cái thường bắt chước hành vi của bố mẹ. Ví dụ, khi một người mẹ chen lấn và vượt hàng trong khi mua sắm, đứa trẻ sẽ nhanh chóng ghi nhớ và bắt chước cách hành xử này. Điều này cho thấy rằng bố mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành những giá trị và hành vi của con cái.
Vì vậy, những phụ huynh gương mẫu sẽ trở thành "kim chỉ nam" tuyệt vời, giúp định hướng con cái một cách đúng đắn và tự nhiên, kể cả khi bản thân không trực tiếp giám sát hay theo dõi con nhỏ.
Bố mẹ có thể truyền đạt giá trị và hành xử đúng mực cho con bằng cách thực hiện chúng trước mắt con và giải thích tại sao chúng là quan trọng. Điều này sẽ giúp trẻ hiểu rõ hơn về giá trị của hành động đó và có thể bắt chước nó một cách tự nhiên.
Ngược lại, nếu bố mẹ không là gương mẫu tốt cho con, trẻ sẽ rất dễ bị ảnh hưởng bởi các hành vi không đúng mực và có thể bắt chước chúng. Việc bị ảnh hưởng bởi những hành vi này có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc, như hành động bất lịch sự, thiếu tôn trọng và khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ xã hội.
Vì vậy, bố mẹ cần nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của việc đóng vai trò gương mẫu đối với con. Bố mẹ cần chú ý và giữ cho mình một hành vi đúng mực, giúp định hướng con một cách đúng đắn để là người trưởng thành có giá trị trong xã hội.
Ra lệnh cho con mà không giải thích cụ thể
Một số phụ huynh có thói quen dạy con như trong môi trường quân đội, chỉ ra lệnh và buộc con phải thực hiện mà không đưa ra lý do rõ ràng. Tuy nhiên, khi con không hiểu được tại sao mình phải làm như vậy, những đứa trẻ này có thể nổi loạn vì cảm thấy bị đối xử bất công.
Điều này khiến cho mối quan hệ giữa bố mẹ và con trở nên căng thẳng và khó khăn hơn. Một số hành vi phản kháng thường thấy là nói leo, đôi co hoặc đóng sầm cửa trước mặt bố mẹ.
Tuy nhiên, tình huống này có thể được xử lý rất đơn giản bằng cách đưa ra lời giải thích cụ thể và thấu đáo, giúp con hiểu rõ tại sao lại cần phải cư xử như cách mà bố mẹ khuyên bảo. Khi con hiểu được lý do và mục đích của việc đó, trẻ sẽ dễ chấp nhận và tự điều chỉnh bản thân để tuân thủ những quy định đó.
Việc giải thích cụ thể và thấu đáo này không chỉ giúp trẻ hiểu rõ hơn về nguyên tắc, giá trị của hành động mà còn giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, xây dựng niềm tin vào bố mẹ.
Đối với trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên, sẽ nhanh chóng nhận ra và tôn trọng các giá trị cũng như quá trình ra quyết định của người lớn hơn.
Bố mẹ có thể trở thành những người cố vấn tuyệt vời cho con cái bằng cách trao đổi và thảo luận với trẻ về những quyết định quan trọng, giúp con hiểu rõ hơn về những giá trị và nguyên tắc đằng sau những hành động đó.
Việc thảo luận và hướng dẫn này giúp trẻ phát triển khả năng tư duy phản biện, khả năng đưa ra quyết định đúng đắn, từ đó trở thành những người trưởng thành có giá trị trong xã hội.
Luôn nói thay mong muốn của con
Thiếu kỹ năng xã hội là một trong những nguyên nhân khiến trẻ em thường có cách nói chuyện thô lỗ. Bố mẹ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội này bằng cách trực tiếp tham gia, hướng dẫn con trong các tình huống xã hội khác nhau. Khi bố mẹ luôn nói thay cho con mình, trẻ không có cơ hội để thực hành hay phát triển kỹ năng giao tiếp và cư xử.
Để giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội, bố mẹ có thể sắp xếp cho chúng tham gia vào các hoạt động xã hội, giúp chúng tiếp xúc với nhiều người khác nhau và học hỏi cách giao tiếp và tương tác với họ.
Những dịp đơn giản như giới thiệu bản thân, hoặc nói "xin lỗi" và "cảm ơn" cũng sẽ dạy cho trẻ phép lịch sự và cách giao tiếp với người khác. Khi trẻ được hướng dẫn và thực hành thường xuyên, sẽ phát triển được kỹ năng giao tiếp, cư xử tốt hơn.
Ngoài ra, bố mẹ cũng có thể dạy cho trẻ cách lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác. Khi trẻ được hướng dẫn để đón nhận và lắng nghe ý kiến của người khác, sẽ trở nên tự tin hơn trong giao tiếp, có khả năng xây dựng mối quan hệ tốt hơn.
Cười đùa khi con hành xử sai
Trẻ còn nhỏ thường có những hành động ngỗ ngược và không đúng mực, và điều này đôi khi khiến trẻ trông rất đáng yêu và buồn cười. Tuy nhiên, các phụ huynh cần cẩn trọng và nhận thức rõ ràng về tác động của việc chê cười đối với trẻ, bởi con có thể tiếp nhận hành động này như việc bị chế nhạo, từ đó dẫn đến những hậu quả xấu trong tương lai.
Việc bị chê cười thường xuyên trong gia đình có thể làm cho trẻ cảm thấy bị bỏ rơi và bất an, thiếu tự tin trong cuộc sống. Đặc biệt, khi trẻ bị chê cười vì hành động ngỗ ngược của mình, có thể cảm thấy bị phản đối và không được chấp nhận. Nhiêu trẻ thường có xu hướng tiếp tục cư xử tệ hơn và không sửa đổi hành vi trong tương lai.
Thay vì chê cười, bố mẹ có thể sử dụng những phương pháp khác để giáo dục và hướng dẫn trẻ cư xử đúng mực. Việc trao đổi với trẻ về hành động và giải thích tại sao hành động đó không đúng mực, sẽ giúp trẻ hiểu rõ hơn về những giá trị và nguyên tắc của hành vi đó.
Đồng thời, bố mẹ cũng có thể tìm cách động viên và khuyến khích trẻ sửa đổi hành vi của mình, giúp con phát triển kỹ năng xã hội và cư xử đúng mực hơn trong cuộc sống.
